در سال ۱۹۶۹، بریتانیا به‌عنوان یکی از اولین گام‌های خود در فضا، ماهواره نظامی Skynet-1A را به مدار زمین فرستاد. این ماهواره، بخشی از برنامه‌ای بزرگ‌تر بود که با هدف تقویت ارتباطات نظامی در دوران جنگ سرد طراحی شده بود.
به گزارش یک پزشک، Skynet-1A در مدار ژئوسنکرون (Geostationary Orbit) بالای سواحل شرقی آفریقا قرار گرفت. این نوع مدار به ماهواره اجازه می‌دهد که همواره در یک نقطه ثابت نسبت به زمین باقی بماند و ارتباط بی‌وقفه‌ای را فراهم کند. این پروژه، آغازگر یکی از مهم‌ترین سیستم‌های ارتباطی نظامی بریتانیا بود که بعدها تحت نام Skynet توسعه یافت و همچنان فعال است.
هرچند Skynet-1A به‌عنوان اولین قدم جدی بریتانیا در فناوری فضایی شناخته می‌شود، اما مشکلات سخت‌افزاری مانع از ادامه مأموریت آن شد. تنها ۱۸ ماه پس از آغاز فعالیت، این ماهواره به دلیل نقص در تجهیزات اصلی از کار افتاد و به حال خود در مدار رها شد. در آن زمان، فناوری بازیابی یا از بین بردن ماهواره‌های غیرفعال وجود نداشت و Skynet-1A به‌عنوان یک زباله فضایی در مدار باقی ماند.
معمای جابه‌جایی Skynet-1A
Skynet-1A در سال‌های ابتدایی پس از غیرفعال شدن در مدار ژئوسنکرون، در موقعیتی نزدیک به ۴۰ درجه شرقی قرار داشت. پیش‌بینی می‌شد که به دلیل اثرات گرانشی خورشید، زمین و ماه، این ماهواره به مرور زمان از مدار اولیه خود فاصله بگیرد. با این حال، تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که این ماهواره اکنون در موقعیت ۱۰۵ درجه غربی قرار دارد؛ تغییری که به‌طور طبیعی قابل توضیح نیست.
به نظر می‌رسد در دهه ۱۹۷۰، جابه‌جایی عمدی در مدار Skynet-1A رخ داده است. این انتقال احتمالاً با فعال‌سازی پیشرانه‌های باقی‌مانده ماهواره صورت گرفته، اما هیچ اطلاعات دقیقی از زمان، دلیل یا عامل این جابه‌جایی در دست نیست.
احتمال دخالت چه کسانی وجود دارد؟
Skynet-1A، هرچند ماهواره‌ای بریتانیایی بود، اما ساخت و بهره‌برداری آن به‌صورت مشترک با آمریکا انجام می‌شد. در دوره‌هایی که پایگاه اصلی کنترل در بریتانیا (Oakhanger) تحت تعمیرات بود، کنترل ماهواره به پایگاه نیروی هوایی آمریکا در سانی‌ویل (Sunnyvale)، معروف به «بلو کیوب» (Blue Cube)، منتقل می‌شد. برخی کارشناسان معتقدند که ممکن است جابه‌جایی مدار Skynet-1A در یکی از همین دوره‌های انتقال رخ داده باشد.
رِیچل هیل، دانشجوی دکتری دانشگاه کالج لندن، که در آرشیو ملی بریتانیا به دنبال سرنخ‌هایی در این مورد است، می‌گوید: «این احتمال وجود دارد که انتقال مدار ماهواره در یکی از دوره‌هایی که کنترل به آمریکا واگذار شده بود، انجام شده باشد. اما مستندات این موضوع تاکنون پیدا نشده است.»
جابه‌جایی این ماهواره می‌تواند در آینده مشکلاتی ایجاد کند. Skynet-1A اکنون در منطقه‌ای شلوغ از مدار زمین‌ثابت قرار دارد، جایی که تعداد زیادی ماهواره فعال برای مأموریت‌های تجاری، نظامی و ارتباطی در حال فعالیت هستند. در صورت برخورد احتمالی این ماهواره با یکی از ماهواره‌های فعال، تعیین مسئولیت حادثه بسیار چالش‌برانگیز خواهد بود.
با توجه به قوانین بین‌المللی، کشوری که دستور جابه‌جایی ماهواره را داده، ممکن است مسئولیت حقوقی خسارات وارده را بر عهده داشته باشد. این موضوع می‌تواند چالشی جدی برای مدیریت زباله‌های فضایی در آینده باشد.
