تضعیف روابط تجاری چین و آمریکا
در طول تاریخ، رابطه تجاری آمریکا و چین اهمیت بالایی داشته است و سال گذشته میلادی حدود ۵۰۰ میلیارد دلار کالا یا معادل ۱۵ درصد از ارزش کل صادرات چین به آمریکا صادر شد. تعرفه‌های بالا می‌تواند به شدت این صادرات را مختل کند و چالش‌های اقتصادی را برای هر دو کشور افزایش دهد.
رابطه تجاری بین دو کشور پیش از این تضعیف شده است؛ چین کمتر از آمریکا واردات انجام می‌دهد و جایگزین‌هایی برای واردات محصولات کشاورزی مانند سویا و ذرت از برزیل یافته است که وابستگی آن به تأمین‌های آمریکا را کاهش می‌دهد. علاوه بر این، کاهش رشد اقتصادی چین تقاضا برای این واردات را کاهش داده و انعطاف‌پذیری بیشتری در مدیریت تجارت بدون کالاهای کشاورزی آمریکایی فراهم کرده است.
در مورد احتمالات مقابله، مقامات چینی در حال بررسی گزینه‌هایی هستند که از کاهش ارزش یوآن تا اعمال کنترل‌های صادراتی بیشتر بر مواد حیاتی برای آمریکا را شامل می‌شود. این کنترل‌ها می‌تواند بخش فناوری آمریکا را تحت تأثیر قرار دهد، به‌ویژه برای موادی مانند گالیوم و ژرمانیوم که در فناوری و دفاع به کار می‌روند. چین همچنین تحریم‌هایی را علیه شرکت‌های خارجی که به گونه‌ای عمل می‌کنند که برخلاف منافع آن محسوب می‌شود، رسمی کرده است، مانند شرکت‌هایی که از استفاده از پنبه تولیدی در سین‌کیانگ خودداری می‌کنند.
اگرچه دولت شی‌جین‌پینگ ترجیح می‌دهد با ترامپ به توافق برسد؛ اما درک کرده که آماده‌سازی برای بدترین سناریو ضروری است. موضع ترامپ می‌تواند به یک محیط تجاری دشوار منجر شود که بر هر دو کشور تأثیر می‌گذارد. بااین‌حال، تیم «شی» به دقت در جست‌وجوی فرصتی برای مذاکره است، به‌ویژه با توجه به علاقه ترامپ به سرمایه‌گذاری چینی در آمریکا که بخشی از استراتژی او برای تقویت صنعت آمریکاست.
رویکرد چین محتاطانه است، زیرا پکن اذعان دارد که یک راه‌حل جامع ممکن است قابل دستیابی نباشد اگر آمریکا رویکرد سخت‌گیرانه‌ای اتخاذ کند. درحالی‌که چین ابزارهایی برای مقابله با تعرفه‌های ترامپ دارد، کارشناسان معتقدند این اقدامات یک راه‌حل تضمینی نیست و ممکن است چین نیاز به انطباق با چالش‌های جدید داشته باشد.
نگرانی‌های آمریکا از بندر چینی در پرو
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین در سخنرانی در اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسفیک (اپک) در پرو با اشاره به انتخاب شدن دوباره دونالد ترامپ به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا گفت که جهان با آشفتگی و دگرگونی مواجه است.
چین به تازگی در تلاش برای افزایش میزان تجارت و گسترش نفوذ تجاری خود در آمریکای جنوبی بوده است. در همین راستا ۱۵ نوامبر بندر بزرگ تجارتی «چانکای» که به حمایت مالی چین ساخته شده با حضور «شی» افتتاح شد.
دینا بولوارته، رئیس‌جمهور پرو و شی‌جین‌پینگ، رئیس‌جمهور چین از طریق یک لینک ویدئویی در مراسم افتتاح بندر چانکای شرکت کردند.
بندر چانکی در ۶۰ کیلومتری شمال شرقی لیما پایتخت پرو واقع شده است. یک غول کشتیرانی دولتی چین ۶۰ درصد از سهام این پروژه را به ارزش حدود 1.3 میلیارد دلار به عهده گرفت.
این بندر واقع در آب‌های عمیق می‌تواند کشتی‌های کانتینربر را که روز به روز بزرگ‌تر می‌شوند، در خود جای دهد. همچنین یک مسیر مستقیم کشتیرانی جدید بین پرو و شانگهای چین باز خواهد شد. این در حالی است که مسیرهایی که آمریکای جنوبی و آسیا را به هم متصل می‌کنند عمدتا از آمریکا یا مکزیک عبور می‌کنند.
به این ابر بندر به‌عنوان نمادی از حضور فزاینده چین در آمریکای جنوبی نگریسته می‌شود؛ اما نگرانی‌هایی در آمریکا وجود دارد که چین ممکن است از این تأسیسات برای اهداف نظامی استفاده کند.
این بندر که ساخت آن سه‌ونیم میلیارد دلار هزینه داشته است، مسیرهای جدیدی را ایجاد می‌کند که می‌تواند به‌طور کامل آمریکای شمالی را از نظر تجاری دور بزند.
نفوذ چین در آمریکای جنوبی در حالی گسترش می‌یابد که این منطقه به‌طور سنتی به‌عنوان حوزه نفوذ آمریکا توصیف می‌شود و ناظران می‌گویند واشنگتن اکنون بهای سال‌ها بی‌تفاوتی نسبت به همسایگان و نیازهای آنها را می‌پردازد.
مونیکا دی بوله، پژوهشگر ارشد در مؤسسه اقتصاد بین‌الملل پترسون در واشنگتن می‌گوید: «آمریکا برای مدت طولانی در آمریکای لاتین غایب بوده است و چین آن‌قدر سریع وارد این منطقه شده است که تنها در یک دهه گذشته همه چیز واقعا تغییر کرده است.»
انتظار می‌رود که بندر چانکای، پرو را نیز از نظر اقتصادی متحول کند. با فعال شدن کامل این بندر قرار است کالاهایی از شیلی، اکوادور، کلمبیا و حتی برزیل برای رسیدن به شانگهای و بنادر دیگر آسیایی عبور کند.
چین به برخی از کالاهای صادراتی این منطقه از جمله سویای برزیلی و مس شیلی متمایل است. این بندر قادر به جا دادن کشتی‌های بزرگ‌تر خواهد بود و همچنین زمان انتقال کالاها را از ۳۵ روز به ۲۳ روز کاهش خواهد داد.
برخی از نظامیان سابق آمریکایی نسبت به ایجاد این بندر ابراز نگرانی کرده‌اند و گفته‌اند که ممکن است چین در آینده از آن استفاده نظامی هم کند.
پیروزی ترامپ تأثیری بر روابط ایران و چین نخواهد داشت
پیروزی ترامپ در انتخابات آمریکا بسیاری از نگاه‌ها را متوجه روابط آینده آمریکا و چین و البته آینده روابط ایران و چین کرده است. علی‌اکبر ولایتی، مشاور رهبر معظم انقلاب در امور بین‌الملل در دیداری که اخیرا با «زونگ پی وو» سفیر چین در تهران داشت با اشاره به انتخابات اخیر در آمریکا، تأکید کرد: «روی کار آمدن دونالد ترامپ تأثیری بر سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران و به‌ویژه روابط با چین نخواهد داشت.»
وی همچنین با تأکید بر اهمیت تقویت و گسترش روابط راهبردی دو کشور، گفت: «بی‌تردید توسعه روابط ایران، چین و روسیه در زمینه‌های مختلف و از جمله در قالب شانگهای و بریکس نیز اثرات ماندگار و مهمی خواهد داشت.»
سفیر چین در تهران نیز در جریان این دیدار گفت: «گسترش و تحکیم روابط با ایران برای چین اهمیت بالایی دارد و ما نباید اجازه دهیم اتفاقاتی که در اطراف ما رخ می‌دهند بر روابط چین و ایران تأثیر بگذارند.»
این در حالی است که دونالد ترامپ، رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا پس از پیروزی بر کامالا هریس، رقیب دموکرات خود در انتخابات پنجم نوامبر، افرادی را به‌عنوان اعضای کلیدی کابینه آتی خود انتخاب کرده است که رویکردی سرسختانه در عرصه سیاست خارجی آمریکا به‌ویژه در قبال چین دارند.
جنگ تجاری آمریکا و چین
جنگ تجاری آمریکا و چین اشاره به جنگ تجاری بین ایالات متحده آمریکا و جمهوری خلق چین، پس از تصمیم دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا در ۶ ژوئیه ۲۰۱۸ بر اعمال ۳۴ میلیارد دلار تعرفه گمرکی بر واردات کالاهای چینی و در عمل متقابل چین در قبال کالاهای آمریکایی دارد.
ترامپ در تبلیغات انتخاباتی خود وعده داده بود سوءاستفاده‌های چین از سامانه نابسامان بین‌المللی و روش‌های نامنصفانه را از میان بردارد. در آوریل ۲۰۱۸ طی درخواستی از سازمان تجارت جهانی تقاضا کرد که بررسی کند، آیا چین در حال زیر پا گذاشتن حقوق مالکیت فکری است یا نه.
آمریکا در سال ۲۰۱۸ یک رشته پرونده‌های قضایی علیه شرکت‌های فناوری چین تنظیم کرد. این شرکت‌ها به سرقت ابزارهای امنیت سایبری و نقض تحریم‌های آمریکا متهم هستند. دولت آمریکا شرکت‌های آمریکایی را از فروش قطعات به شرکت ارتباطات ZTE چین منع کرد که به نقض تحریم‌های ایران مربوط بود. آمریکا بعدا این ممنوعیت را لغو و به جای آن جریمه‌ای بر آن شرکت بزرگ اعمال کرد.
رهبران دو اقتصاد بزرگ جهان پس از دو ماه جنگ تجاری بین دو کشور و وضع تعرفه بر کالاهای یکدیگر، روز دهم آذر در حاشیه نشست گروه ۲۰ در آرژانتین شام کاری برگزار کردند و به توافق‌هایی دست یافتند که به سه ماه آتش‌بس در این جنگ تعبیر شد که البته چهار روز بعد اعلام عمومی شد. خبر دستگیری منگ وانژو، معاون رئیس هیأت مدیره و رئیس امور مالی شرکت بزرگ چینی هواوی در همان روز توافق به هراس از ظهور جنگ سرد دامن زد و بازارهای سهام در سراسر جهان در ۶ دسامبر کاهش نشان دادند.
سناتور آمریکایی چاک شومر افزایش تعرفه توسط دونالد ترامپ را مورد تحسین قرار داد و گفت: «دموکرات‌ها، جمهوری‌خواه‌ها و هر آمریکایی با هر ایدئولوژی در هر جای کشور که زندگی می‌کند باید از این حرکت حمایت کند.»
تأثیر روابط اتحادیه اروپا با چین با پیروزی ترامپ
اتحادیه اروپا پیش از انتخابات آمریکا اعلام کرده بود که قصد دارد روابط خود با چین را به‌گونه‌ای مدیریت کند که از خطرات و ریسک‌های ناشی از این روابط بکاهد؛ اما اکنون این سوال مطرح است که با پیروزی دونالد ترامپ، نامزد جمهوری‌خواه در انتخابات آمریکا، اروپا تحت فشار بیشتری قرار می‌گیرد تا موضع قاطع‌تری در برابر چین اتخاذ کند؟
بااین‌حال بسیاری از تحلیلگران معتقدند که پیروزی ترامپ به معنای کاهش همکاری آمریکا با متحدان جهانی از جمله اتحادیه اروپا و افزایش تنش‌های تجاری با چین خواهد بود.
سرن ارگنچ، پژوهشگر مرکز مطالعات سیاست‌های اروپایی گفته است: «اتحادیه اروپا باید انتظار تعرفه‌های بیشتر، تحریم‌ها و فشار برای قطع روابط با چین را داشته باشد و دولت ترامپ این کار را به شیوه‌ای شخصی‌تر انجام می‌دهد.»
از سوی دیگر گفته می‌شود که حمایت‌های بی‌پرده و زیاد ترامپ از نتانیاهو موجب نزدیکی بیشتر اعراب به چین خواهد شد.
دونالد ترامپ در نخستین دوره ریاست‌جمهوری خود، سفارت آمریکا را به بیت‌المقدس منتقل کرد، حاکمیت اسرائیل را بر بلندی‌های جولان به رسمیت شناخت و به عادی‌سازی روابط بین اسرائیل و چندین کشور عربی در قالب پیمان ابراهیم کمک کرد.
بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید با توجه به سابقه دوستی طولانی‌مدت بنیامین نتانیاهو و ترامپ می‌تواند موجب نزدیکی بیشتر اعراب به چین شود.
آمریکا نباید از چهار خط قرمز چین عبور کند
رئیس‌جمهور چین در دیدار اخیر خود با همتای آمریکایی، تایوان، دموکراسی و حقوق بشر، مسیر و نظام چین و حق توسعه چین را چهار خط قرمز این کشور توصیف کرد که نباید به چالش کشیده و از آن عبور شود.
«شی» در نشست با بایدن در حاشیه سی‌ویکمین اجلاس سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا–پاسفیک در شهر لیما پرو گفت که اصل چین واحد و سه بیانیه مشترک چین و آمریکا اساس سیاسی روابط دو کشور است.
او این موارد را مهم‌ترین حفاظ‌ها و شبکه‌های ایمنی برای روابط دو کشور دانست و افزود: «مهم است که خطوط قرمز و اصول مهم به چالش کشیده نشود.»
«شی» گفت: «تضادها و اختلافات بین دو کشور بزرگ مثل چین و آمریکا اجتناب‌ناپذیر است؛ اما یک طرف نباید منافع اصلی طرف دیگر را تضعیف کند چه برسد به این که به دنبال درگیری و رویارویی باشد.»
آیا جنگ تجاری آمریکا و چین شدت می‌گیرد؟
اقتصاد جهانی از ژانویه سال 2018 شاهد وقوع جنگ تجاری بین چین و آمریکا بوده است که ماهیت پیچیده و گسترده‌ای دارد و با تحریم شرکت‌های هوآوی و ZTE به جنگ فناوری هم تبدیل شد.
سوالی که مطرح شده این است که به چه دلایلی آمریکا جنگ تجاری علیه چین را آغاز کرده و پیامدهای این جنگ تجاری چیست؟
کسری تجاری آمریکا با چین و رقابت برای تسلط بر اقتصاد جهانی از دلایل جنگ تجاری است که در صورت تداوم و تشدید، کاهش رشد تجارت جهانی و ایجاد دو بلوک اقتصادی با محوریت آمریکا و چین از پیامدهای آن است. چین طی سال‌های اخیر مخصوصا بعد از عضویت در سازمان تجارت جهانی باعث شده است که دولت ترامپ در سند استراتژی امنیت ملی خود از چین به‌عنوان رقیب استراتژیک یاد کند و آن را تهدیدی برای تسلط آمریکا بر اقتصاد جهانی بداند؛ بنابراین با جنگ تجاری علیه این کشور درصدد مهار رشد چین است.