در دوران سالمندی، خواب به یکی از عوامل حیاتی برای حفظ سلامت جسمی و روانی تبدیل می‌شود. خواب مناسب نه تنها به بهبود کیفیت زندگی سالمندان کمک می‌کند، بلکه می‌تواند از بروز بیماری‌های مزمن و اختلالات شناختی همچون آلزایمر جلوگیری کند. به گفته رئیس انجمن علمی سالمندی ایران، خواب عمیق به دفع سموم مغزی کمک کرده و باعث تقویت تمرکز و یادگیری در دوران سالمندی می‌شود. این امر نشان می‌دهد که توجه به کیفیت خواب می‌تواند تأثیر شگرفی بر طول عمر سالمندان و سلامت عمومی آن‌ها داشته باشد.
دکتر احمد دلبری، متخصص طب سالمندی و رئیس انجمن علمی سالمندی ایران، در مصاحبه‌ای با خبرنگار ما گفتگو تاکید کرد: «خواب مناسب و عمیق در دوران سالمندی، پایه‌ای برای زندگی سالم و فعال است». خواب کافی و با کیفیت نه تنها به سلامت سیستم قلب و عروق کمک می‌کند، بلکه باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و کاهش ریسک ابتلا به عفونت‌ها می‌شود. بر اساس گفته‌های دلبری، خواب خوب باعث بهبود سلامت روان، کاهش استرس و افزایش انرژی در سالمندان می‌شود که در نهایت منجر به تعامل اجتماعی بیشتر و کیفیت بهتر زندگی می‌گردد.
در دوران سالمندی، بدن تغییراتی را تجربه می‌کند که می‌تواند خواب را مختل کند. از کاهش هورمون‌های خواب آور مانند ملاتونین گرفته تا تغییر در الگوی خواب و بیداری. این عوامل می‌توانند به بروز مشکلات خواب منجر شوند که بر کیفیت زندگی سالمندان تأثیر می‌گذارد. اما تحقیقات نشان داده‌اند که خواب عمیق و کافی می‌تواند به دفع سموم مغزی که در طول روز جمع می‌شوند کمک کند و از این طریق، ریسک ابتلا به بیماری‌های مغزی مانند آلزایمر را کاهش دهد.
دلبری در ادامه صحبت‌های خود درخصوص نگرش سالمندان به دوران پیری گفت: «سالمندی مانند یک سفر به سرزمینی ناشناخته است. اگر قبل از شروع این سفر، برای آن آمادگی داشته باشیم، می‌توانیم آن را به بهترین نحو تجربه کنیم.» او اشاره کرد که نگرش سالمندان به این دوره از زندگی تأثیر زیادی در سلامت جسمی و روحی آن‌ها دارد. در حالی که برخی افراد سالمندی را با بیماری و محدودیت‌ها مرتبط می‌دانند، عده‌ای دیگر این دوره را فرصتی برای لذت بردن از اوقات فراغت و انجام آرزو‌هایی می‌بینند که در جوانی به دلیل مشغله‌های زندگی نتواسته‌اند آن‌ها را دنبال کنند.
دلبری همچنین به یکی از نگرانی‌های بزرگ سالمندان اشاره کرد: تنهایی و انزوا. بسیاری از سالمندان به ویژه کسانی که در دوران جوانی ازدواج نکرده‌اند یا فرزندی ندارند، ممکن است در دوران پیری با مشکل تنهایی روبه‌رو شوند که می‌تواند آسیب‌های روانی زیادی به همراه داشته باشد. با این حال، دلبری معتقد است که دوران سالمندی به خودی خود فرصتی برای استفاده از وقت‌های آزاد و لذت بردن از کار‌هایی است که در دوران جوانی قادر به انجام آن‌ها نبوده‌ایم.
در دنیای امروز، با توجه به شیوه زندگی پرمشغله و استرس‌های روزانه، سالمندان بسیاری از کیفیت خواب مطلوب برخوردار نیستند. اما در نظر گرفتن خواب به عنوان یک اولویت در دوران سالمندی، می‌تواند موجب تغییرات چشمگیری در وضعیت سلامت آن‌ها شود. دلبری تاکید می‌کند که خواب خوب نه تنها به حفظ سلامت جسمی سالمندان کمک می‌کند، بلکه کیفیت زندگی آن‌ها را نیز ارتقا می‌دهد.
راهکار‌هایی برای بهبود کیفیت خواب سالمندان
برای سالمندان، رعایت برخی نکات بهداشتی می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند:
ایجاد محیطی آرام برای خواب: داشتن اتاق خواب آرام و تاریک و کاهش سر و صدا‌های مزاحم می‌تواند به خواب عمیق‌تر کمک کند.
فعالیت بدنی منظم: ورزش‌های سبک مانند پیاده‌روی روزانه می‌تواند به خواب بهتر کمک کند.
محدود کردن مصرف کافئین و الکل: مصرف این مواد به خصوص در ساعات نزدیک به خواب می‌تواند کیفیت خواب را مختل کند.
رعایت برنامه خواب منظم: رفتن به رختخواب در ساعت مشخص هر شب می‌تواند به تنظیم ساعت زیستی بدن و بهبود کیفیت خواب کمک کند.
خواب نه تنها برای تمام افراد در هر سنی اهمیت دارد، بلکه در دوران سالمندی نقش ویژه‌ای در حفظ سلامت عمومی دارد. با توجه به تأثیرات مثبت خواب مناسب بر بهبود عملکرد مغز، تقویت سیستم ایمنی و پیشگیری از بیماری‌های مختلف، توجه به این موضوع می‌تواند گامی مهم در ارتقاء کیفیت زندگی سالمندان باشد. سالمندان با خواب مناسب، می‌توانند زندگی شاداب‌تر، سالم‌تر و پویاتری داشته باشند و از دوران سالمندی خود بیشترین بهره را ببرند.