سازمان تعزیرات حکومتی یکی از مراجع شبه قضایی می باشد، که دارای صلاحیت های متفاوت در حوزه های مختلف تخلفات اقتصادی، صنفی و بهداشتی است. با عنایت به اینکه از ابتدای تشکیل سازمان تعزیرات حکومتی، قوانین و مقررات متعددی درخصوص نحوه رسیدگی، صدور رای و اعتراض به رای تعزیرات حکومتی ، بخشودگی و تقسیط جزای نقدی در تعزیرات حکومتی وضع شده است، موجبات ایجاد ابهامات و رویه های متناقضی در روند دادرسی در شعبات گردیده است. لذا بهره مندی از خدمات وکیل متخصص دعاوی تعزیرات می تواند نقش بسزایی در کاستن از تبعات محکومیت های کیفری و احقاق حقوق اشخاص حقیقی و حقوقی داشته باشد.
روشهای اعتراض به رای تعزیرات حکومتی
اعتراض به رای تعزیرات به دو طریق عادی و فوق العاده تقسیم می گردد.
1.اعتراض به رای تعزیرات از طریق واخواهی
اعتراض به رای غیابی تعزیرات یا همان واخواهی از رای تعزیرات در شعبه صادرکننده رای غیابی را می توان از مفهوم ماده 27 و 28 آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی برداشت نمود. چرا که در این آئین نامه به صراحت به قابلیت واخواهی از آراء صادره از تعزیرات اشاره ای نشده است، اما طبق ماده 28 آئین نامه مذکورچنانچه متهم در جلسه دادرسی حاضر نشود و لایحه ایی نیز ارسال ننماید، رای صادره غیابی محسوب خواهد شد.
البته طبق تبصره 3 ماده 72 قانون نظام صنفی کشور به صراحت ترتیبات رسیدگی که یکی از موارد آن ناظر به واخواهی می باشد به مقررات سازمان تعزیرات حکومتی ارجاع داده شده است که این خود حاکی از امکان اعمال مقررات واخواهی در آرای غیابی صادره از شعب تعزیرات حکومتی است.
از آنجایی که آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی نسبت به مهلت واخواهی ساکت می باشد،با وحدت ملاک از ماده 406 قانون آئین دادرسی کیفری می توان گفت متهم می تواند ظرف 20 روز از تاریخ ابلاغ رای نسبت به واخواهی اقدام نماید.
2.تجدیدنظر خواهی از رای تعزیرات
تجدیدنظرخواهی از رای تعزیرات حکومتی طبق ماده 22 آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی می باشد. در این ماده مقرر گردیده آراء شعب بدوی تعزیرات در مواردی که مجازات پیش بینی شده در قانون برای هر بار تا دو میلیون ریال جریمه نقدی باشد قطعی و از ناحیه محکوم علیه نسبت به مازاد آن قابل تجدیدنظرخواهی است. در اینجا ذکر این نکته لازم و ضروری می باشد که طبق مصوبه سران سه قوه در مورخ 17/02/1401 اعلام گردیده است که جریمه نقدی تا ده میلیون تومان قطعی است و مازاد بر آن قابل تجدیدنظرخواهی می باشد.
در ماده 23 آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی اشخاصی که حق تجدیدنظرخواهی دارند مشخص گردیده اند که عبارتند از:
.الف.شاکی خصوصی پرونده در صورت برائت متهم
.ب.اعضای کمیسیون هماهنگی امور تعزیرات در استان و شهرستان مربوطه
.پ.روسای سازمان تعزیرات حکومتی و بازرسی و نظارت
.ت.محکوم علیه پرونده
مهلت تجدیدنظرخواهی برای محکوم علیه و شاکی 10 روز از تاریخ ابلاغ و نسبت به سایر اشخاص تا 3 ماه از صدور رای می باشد.درخصوص شاکی و متهم نیاز به ابلاغ رای می باشد و از تاریخ ابلاغ ، مهلت تجدیدنظرخواهی محاسبه خواهد شد.
· تخفیف مجازات در صورت عدم تجدیدنظرخواهی
چنانچه محکوم علیه نسبت به رای تعزیرات اعتراضی ننماید، مشمول بخشودگی خواهد شد و می تواند تقاضای تخفیف مجازات کند،در این صورت یک چهارم مجازات تعیین شده کسر می گردد.
نحوه رسیدگی به تجدیدنظرخواهی از رای تعزیرات
چنانچه محکوم علیه تقاضای تجدیدنظرخواهی از رای تعزیرات کند، مرجع رسیدگی نمی تواند مجازات وی را تشدید نماید و تنها می تواند حکم بدوی را تغییر دهد و اصلاح نماید. در ماده 25 آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی این اختیار به شعب تجدیدنظر تعزیرات داده شده بود که چنانچه آراء شعب بدوی کمتر از مجازات مقرر قانونی می بود، می توانستند آن را تشدید نمایند. که این ماده به موجب رای شماره 665-664 مورخ 1392/09/25 هیات عمومی دیوان عدالت اداری ابطال گردید.
اما در صورتی که شعب تجدیدنظر عنوان اتهامی مورد حکم توسط شعبه بدوی را صحیح نداند ، می تواند با تفهیم اتهام صحیح نسبت به آن حکم صادر نماید و در این حالت شعبه تجدیدنظر تعزیرات می تواند مجازات را تا حداقل مجازات قانونی عنوان اخیر تشدید نماید. در صورتی که شعبه تجدیدنظر تعزیرات حکومتی محکوم علیه را مستحق تخفیف تشخیص دهد، می تواند ضمن تائید حکم بدوی به نحو مستدل مجازات او را در حدود قانون تخفیف دهد هرچند محکوم علیه تقاضای تجدیدنظر نکرده باشد.
اعاده دادرسی از رای قطعی شعب تعزیرات حکومتی
اعاده دادرسی از رای شعب تعزیرات حکومتی بنا به نوع تخلف و اتهام انتسابی متفاوت است.
·اعاده دادرسی نسبت به تخلفات صنفی ،دارویی، بهداشتی و درمانی از رای تعزیرات
شعب عالی سازمان تعزیرات حکومتی موضوع تبصره ماده 23 آئین نامه تعزیرات حکومتی به تمامی ایرادات اعم از شکلی و ماهوی رسیدگی می نماید . چنانچه رای قطعی دارای ایراد شکلی یا ماهوی باشد که به اساس رای لطمه وارد نماید و رفع آن مستلزم نقض رای باشد، رای صادره نقض و مطابق قانون اقدام به صدور رای خواهد نمود.
در صورتی که رای صادره دارای ایراد شکلی یا ماهوی باشد که به اساس رای لطمه وارد ننماید، ضمن اعلام آن به مسئولین مربوط ،حکم به رد تقاضای اعمال تبصره ماده 23 آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی صادر خواهد شد.لازم به ذکر است، اعاده دادرسی از رای تخلفات صنفی و دارویی و بهداشتی فاقد هزینه دادرسی می باشد.
·اعاده دادرسی نسبت به رای قاچاق کالا و ارز تعزیرات حکومتی
به موجب ماده 50 مکرر 3 قانون مبارزه با قاچاق کالا و ارز مصوب 1400/11/10، به اختلاف نظرهای سابق نسبت به امکان اعاده دادرسی و مرجع اعاده دادرسی از رای قطعی قاچاق کالا و ارز آرای صادره از شعب سازمان تعزیرات حکومتی پایان داده شده است و در این ماده مقرر شد:
(( که در صورتی که رئیس قوه قضاییه و رای قطعی صادره از شعب ویژه رسیدگی به قاچاق کالا و ارز سازمان تعزیرات حکومتی را خلاف شرع بین تشخیص دهد ، با تجویز اعاده دادرسی ، پرونده را به دیوان عالی کشور ارسال می نماید تا در شعبی خاص که توسط رئیس قوه قضاییه برای این امر تخصیص می یابد رسیدگی و رای قطعی صادر نماید. شعب خاص مذکور مبنیاً برخلاف شرع بین اعلام شده ، رای قطعی قبلی را نقض و رسیدگی مجدد اعم از شکلی و ماهوی به عمل می آورند و رای مقتضی صادر می نماید.))
با عنایت به ماده اعلامی شعب ویژه دیوان عالی کشور از آزادی عمل کاملی برخوردار بوده و در پذیرش یا رد اعتراض مختار می باشند و امکان هر گونه رسیدگی به صورت شکلی و ماهیتی را دارا می باشند. نکته مهم اینکه، متقاضی اعاده دادرسی بابت دلیل یا جهت مخالفت رای صادره با مستندات شرعی را در لایحه اعتراضیه بیان نماید. درغیر اینصورت ممکن است، با رد اعاده دادرسی مواجه گردد.
هزینه اعاده دادرسی از رای قاچاق کالا و ارز
محکوم علیه جهت امکان اعاده دادرسی از رای قاچاق کالا و ارز می بایست نسبت به پرداخت دو درصد مبلغ محکوم به به حساب سازمان تعزیرات حکومتی اقدام نماید. تا پرونده وارد روند رسیدگی مجدد شود.
مهلت اعتراض به رای قطعی تعزیرات حکومتی | مهلت اعاده دادرسی از رای قطعی تعزیرات
به موجب تبصره ماده 3 دستورالعمل اجرایی تبصره ماده 23 آئین نامه سازمان تعزیرات حکومتی، مدت اعتراض به رای قطعی تعزیرات حکومتی ،ظرف یک ماه از تاریخ ابلاغ رای قطعی تعیین شده بود که در مورخ 16/11/1401 به موجب رای شماره 70 هیات عمومی دیوان عدالت اداری تبصره ماده 3 اعلامی ابطال گردید. بنابراین اعتراض به رای قطعی تعزیرات حکومتی به موجب تبصره 3 ماده 23 فاقد محدودیت زمانی است.
نحوه اعتراض به رای قطعی تعزیرات در دیوان عدالت اداری | آیا دیوان عدالت اداری به تخلفات تعزیرات حکومتی رسیدگی می نماید؟
اعتراض به رای تعزیرات در دیوان عدالت اداری طبق رای وحدت رویه شماره 252 مورخ 13/08/1380 امکان پذیر بود.
اما در مورخ 02/17/ 1401 طبق مصوبه شماره 69 شورای عالی هماهنگی اقتصادی سران قوا اعلام گردید، آراء قطعی صادره در خصوص تخلفات صنفی (گرانفروشی ، کم فروشی، تقلب در کسب، احتکار، عدم درج قیمت، اختفا و امتناع از عرضه ، عدم رعایت ضوابط قیمت گذاری و عدم اعلام موجودی کالا ) که قبلا قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری بود، تا یکسال از تاریخ مذکور قابل تجدیدنظر در دیوان عدالت اداری و سایر مراجع قضایی نیست که در مصوبه شورای هماهنگی اقتصادی (سران قوا) به شماره 88 مورخ 117/03/1402 ضمن تمدید مصوبه مذکور ، امکان اعتراض به هر گونه آرای تعزیرات حکومتی در خصوص تخلفات صنفی دیگر امکان پذیر نمی باشد، که این مصوبه مجددا تمدید گردیده است. مضافا اینکه دعاوی قاچاق کالا و ارز صادره از شعب تعزیرات حکومتی نیز قابل اعتراض در دیوان عدالت اداری نمی باشد. که از قابل اعاده دادرسی از طریق اعمال ماده 50 مکرر 3 قانون مبارزه با قاچاق کالا وارز می باشد.
بخشودگی و تقسیط جزای نقدی در تعزیرات حکومتی
عمده ضمانت اجراها در سازمان تعزیرات حکومتی جزای نقدی است که در صورت عدم پرداخت آن از سوی محکوم علیه، امکان تبدیل جزای نقدی به حبس وجود دارد. با توجه به اینکه در اکثر مواقع محکوم علیه توان پرداخت جزای نقدی را ندارد به دنبال راهی می گردد که بتواند از بخشودگی یا تقسیط جزای نقدی استفاده نماید که قانون تحت شرایطی این امکان را فراهم آورده است.
الف. موارد معافیت محکوم علیه از جزای نقدی :
۱.در صورتی که محکوم علیه ظرف 10 روز از تاریخ ابلاغ احضاریه برای پرداخت جزای نقدی حاضر شود، رئیس شعبه اجرای احکام می تواند او را از پرداخت 20 درصد جزای نقدی معاف کند.
2.چنانچه محکوم علیه پیش از پایان مهلت تجدیدنظرخواهی، حق تجدیدنظر خواهی خود را اسقاط یا درخواست تجدیدنظر را مسترد نماید، یک چهارم مجازات تعیین شده کسر می گردد.
ب. شرایط تقسیط جزای نقدی در تعزیرات حکومتی :طبق ماده 529 قانون آئین دادرسی کیفری، محکوم علیه می تواند تقاضای تقسیط جزای نقدی نماید. چنانچه تمکن وی جهت پرداخت اقساط برای دادگاه محرز گردد، شعب بدوی تعزیرات حکومتی می تواند با اخذ تضمین مناسب امر به تقسیط نماید. تقسیط جزای نقدی ازاختیارات شعبه اجرای احکام خارج بوده و منوط به پذیرش آن از سوی شعبه صادر کننده رای بدوی است.
محکوم علیه جهت تقسیط جزای نقدی باید صورتی از دارایی های خود را ارائه دهد و چنانچه دارایی ندارد، مستنداتی را جهت اثبات عدم تمکن مالی خود ارائه نماید. در صورتی که با تقسیط جزای نقدی موافقت گردد، محکوم علیه باید تضمین مناسبی برای پرداخت اقساط ارائه دهد.
وکیل متخصص دعاوی تعزیرات
بهره مندی از دانش حقوقی در دعاوی تعزیرات، آشنایی با نحوه دفاع و نوشتن لایحه دفاعیه و ایراداتی که به برخی دعاوی مطروحه و تعزیرات وارد می باشد از جمله مواردی است که تنها از عهده وکیل دعاوی تعزیراتی بر می آید. از جمله معایب نداشتن وکیل متخصص در دعاوی تعزیرات می توان به سردرگمی افراد و محکومیت ایشان به مجازات های سنگین و در بسیاری موارد از دست دادن مهلت قانونی جهت اعتراض به رای و قطعیت رای صادره با اثرات جبران ناپذیر آن اشاره کرد. برهمین اساس موسسه حقوقی آبان با بهره مندی از خدمات وکلای متخصص تعزیرات آمادگی کامل خود را جهت ارائه خدمات مشاوره ای و وکالتی به شما عزیزان اعلام می نماید.