خبرگزاری مهر - گروه استان‌ها، اسرا درویشی؛ فصل سرمای تبریز، بار دیگر نفس‌های شهروندان را به شماره انداخته است. هوای آلوده، خیابان‌های خاکستری و شکایت‌هایی که از سوزش گلو و نفس‌تنگی شنیده می‌شود، تصویری است که هر سال با کاهش دما در این کلان‌شهر تکرار می‌شود. آلودگی هوا به یک معضل ریشه‌دار تبدیل شده که نه‌تنها سلامت مردم را تهدید می‌کند، بلکه اعتماد به وعده‌های مسئولان را نیز خدشه‌دار کرده است.
با وجود شبکه گسترده گازرسانی در آذربایجان شرقی، مازوت‌سوزی همچنان یکی از عوامل اصلی آلودگی هوای تبریز مطرح است. هر سال مسئولان وعده می‌دهند که مشکل حل خواهد شد، اما زمستان که می‌رسد، بوی دود و سایه خاکستری دوباره بازمی‌گردد. آیا این معضل حل‌شدنی است، یا مردم تبریز باید همچنان با آلودگی هوا زندگی کنند؟
آلودگی هوا؛ خیابان‌های خاکستری و صدای سرفه‌ها
سه روز متوالی است که هوای تبریز در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار دارد. بر اساس گزارش مرکز پایش کیفی هوای اداره کل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی، شاخص کیفیت هوا (AQI) در این شهر بر اساس ذرات معلق ۲.۵ میکرونی به عدد ۱۲۶ رسیده است. این وضعیت، برای افراد دارای بیماری‌های تنفسی، کودکان و سالمندان، هشدار جدی محسوب می‌شود.
اما این هشدارها تنها به گروه‌های حساس محدود نمی‌شود. مردم در خیابان‌ها، رانندگان در خودروها و حتی دانش‌آموزان در مدارس، از پیامدهای آلودگی هوا شکایت دارند.
سارا، دانش‌آموزی که در محله یاغچیان زندگی می‌کند، می‌گوید: هر روز با ماسک به مدرسه می‌روم، اما باز هم چشم‌هایم می‌سوزد. سردرد دارم و نمی‌توانم درست نفس بکشم.
مازوت‌سوزی؛ بحران هر زمستان
یکی از متهمان اصلی آلودگی هوای تبریز، استفاده از مازوت در نیروگاه‌های این شهر است. مسئولان می‌گویند که مازوت‌سوزی تنها در شرایط اضطرار انجام می‌شود، اما این شرایط اضطرار چرا هر سال تکرار می‌شود؟
مدیرکل حفاظت محیط زیست آذربایجان شرقی در این خصوص می‌گوید: ۱۷ مهرماه سال جاری نامه‌ای به شرکت ملی گاز ارسال کردیم و تاکید کردیم که تنها در زمان ضرورت، مازوت‌سوزی انجام شود. هرچند ما پیگیر مازوت‌سوزی ایمن و کاهش میزان گوگرد در مازوت هستیم و شرکت‌های دانش‌بنیان می‌توانند در این زمینه کمک کنند.
این وعده‌ها اما برای مردم تبریز قانع‌کننده نیست.
علی حسینی، راننده تاکسی در محله ولیعصر، می‌گوید: سال‌هاست که می‌شنویم مازوت فقط در موارد اضطراری استفاده می‌شود، اما چرا هر زمستان همین اضطرار تکرار می‌شود؟ اگر راه‌حلی وجود دارد، چرا اجرایی نمی‌شود؟
بهره‌مندی کامل از گاز؛ چرا مازوت همچنان انتخاب می‌شود؟
بر اساس آمار رسمی، اکنون ۱۰۰ درصد شهرها و ۹۹.۲ درصد روستاهای آذربایجان شرقی از شبکه گاز طبیعی بهره‌مند هستند. این یعنی بیش از دو میلیون خانوار و واحد صنعتی در استان به این انرژی پاک دسترسی دارند.
فیروز خدایی، مدیرعامل شرکت گاز استان، می‌گوید: ما تاکنون ۲۶ هزار کیلومتر خطوط تغذیه و شبکه توزیع در استان اجرا کرده‌ایم و خدمات‌رسانی بهتری ارائه می‌دهیم. همچنین با دانشگاه‌های استان، از جمله دانشگاه تبریز، تفاهم‌نامه‌هایی منعقد کرده‌ایم تا راه‌حل‌هایی برای مخاطرات زیست‌محیطی ارائه شود.
اما سوالی که شهروندان تبریز می‌پرسند این است: چرا با وجود این شبکه گسترده گازرسانی، نیروگاه‌ها هنوز به مازوت متکی هستند؟ آیا این مسئله ناشی از کمبود گاز است یا سیاست‌گذاری‌های نادرست؟
آلودگی هوا؛ پیامدی برای سلامت و زندگی اجتماعی
آلودگی هوا نه‌تنها سلامت جسمی مردم را تهدید می‌کند، بلکه پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای دارد. سوزش گلو، تنگی نفس و سردرد تنها بخشی از علائم بیماری‌هایی است که در روزهای آلوده بیشتر گزارش می‌شود.
یک پزشک بیمارستان در تبریز می‌گوید: در روزهای آلوده، تعداد بیماران مراجعه‌کننده به اورژانس، به‌ویژه افراد دارای بیماری‌های قلبی و تنفسی، به‌شدت افزایش می‌یابد. این وضعیت فشار زیادی بر سیستم درمانی وارد می‌کند.
اما این فقط سلامت جسمی نیست که تحت تأثیر قرار می‌گیرد. لغو فعالیت‌های ورزشی در فضای باز و کاهش بهره‌وری کاری، از دیگر پیامدهای اجتماعی آلودگی هواست.
امیر رحیمی، کارگر ساختمانی است، او می‌گوید: ما مجبوریم در این هوا کار کنیم. اگر کار نکنیم، خرج زندگی خود را از کجا تأمین کنیم؟ اما شب‌ها که به خانه می‌روم، دیگر نمی‌توانم درست نفس بکشم.
مسئولان چه می‌گویند؟
استاندار آذربایجان شرقی در یکی از جلسات اخیر خود تاکید کرد که سلامت شهروندان نباید قربانی مشکلات انرژی و سیاست‌گذاری‌های نادرست شود.
وی گفت: تمامی دستگاه‌های مسئول باید هماهنگی بیشتری داشته باشند تا راه‌حلی پایدار برای کاهش آلودگی هوا ارائه شود. شفافیت در این زمینه نیز ضروری است.
اما برای شهروندان تبریز، این سخنان تازگی ندارد. آن‌ها بارها این وعده‌ها را شنیده‌اند و تغییر ملموسی در کیفیت هوای شهر ندیده‌اند.
محبوبه پوررضا دانشجوی دانشگاه تبریز، می‌گوید: ما فقط می‌خواهیم هوای پاک داشته باشیم. این همه وعده که هر سال تکرار می‌شود، دیگر برای ما قابل قبول نیست.
تبریز، این کلان‌شهر تاریخی و صنعتی، سال‌هاست که با بحران آلودگی هوا دست‌وپنجه نرم می‌کند. هر زمستان، با کاهش دمای هوا و آغاز مازوت‌سوزی در نیروگاه‌ها، مردم این شهر با سوزش گلو، نفس‌های سنگین و خیابان‌های خاکستری مواجه می‌شوند.
با وجود شبکه گسترده گازرسانی و تلاش‌های اعلام‌شده برای کاهش آلودگی، هنوز پاسخ مشخصی به این سوال داده نشده است که چرا هر سال این معضل تکرار می‌شود. آیا راه‌حل واقعی برای این بحران وجود دارد، یا تبریز باید همچنان زمستان‌های خاکستری را تجربه کند؟
شهروندان تبریز منتظرند؛ آیا این زمستان متفاوت خواهد بود؟