جهان صنعت نیوز – گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران با عنوان «تورم و راهکارهای مهار آن» تأکید دارد که تورم در ایران، علاوه بر تأثیرات پولی، تحت تأثیر شوک‌های ارزی، انتظارات تورمی و عوامل ساختاری معیوب قرار دارد. این گزارش با اشاره به همبستگی بالای نرخ ارز و تورم، نقش نقدینگی را در شرایط فعلی بیشتر معلول تا علت می‌داند و بر مدیریت انتظارات تورمی، اصلاح نظام بودجه‌ریزی، استقلال بانک مرکزی و پرهیز از شوک‌درمانی‌های اقتصادی تأکید کرده است. همچنین پیشنهاد می‌شود که سیاست‌گذاری‌ها به جای تمرکز بر کنترل نقدینگی، به اصلاحات نهادی و تقویت تولید معطوف شوند.
تورم به‌عنوان یکی از مهم‌ترین چالش‌های اقتصادی ایران، همچون سدی در برابر رشد تولید و سرمایه‌گذاری عمل کرده و زندگی میلیون‌ها نفر را تحت تأثیر قرار داده است. مرکز پژوهش‌های اتاق ایران در گزارشی با عنوان «تورم و راهکارهای مهار آن»، به بررسی ابعاد مختلف این بحران اقتصادی پرداخته و بر ضرورت اقدامات فوری و هدفمند برای مدیریت آن تأکید کرده است.
تورم در طول دهه‌های اخیر، به‌ویژه در دو دهه گذشته، به‌طور متوسط حدود ۲۰ درصد بوده و اثرات مخربی بر جامعه گذاشته است. بر اساس این گزارش، افزایش تورم باعث رشد فعالیت‌های سوداگرانه، نابودی تولید، افزایش فقر و گسترش بیکاری شده است. برآوردها نشان می‌دهند که جمعیت زیر خط فقر از ۱۸ میلیون نفر در سال ۱۳۹۶ به بیش از ۳۲ میلیون نفر در سال ۱۴۰۰ رسیده است. این روند نگران‌کننده نشان می‌دهد که بدون کنترل تورم، هیچ برنامه‌ای برای کاهش فقر و افزایش تولید به نتیجه نخواهد رسید.
گزارش تأکید دارد که نقدینگی نمی‌تواند به‌تنهایی عامل اصلی تورم ایران باشد. اگرچه رشد نقدینگی تأثیر قابل توجهی دارد، اما جهش‌های بی‌سابقه نرخ ارز به‌عنوان موتور محرکه تورم عمل کرده‌اند. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در دوره‌هایی از بی‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، مانند سال‌های ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۲ و ۱۳۹۷ تا ۱۴۰۲، همبستگی بالایی میان نرخ ارز و تورم وجود داشته است. در چنین شرایطی، نقدینگی به‌جای علت، به معلولی از تورم و شوک‌های ارزی تبدیل شده است.
انتظارات تورمی، به‌ویژه در اقتصاد ایران که با شوک‌های مداوم روبه‌روست، نقش محوری در افزایش قیمت‌ها ایفا می‌کند. تغییرات نرخ ارز، به‌عنوان لنگر اصلی انتظارات تورمی، تأثیرات مستقیمی بر شکل‌گیری این انتظارات دارد. گزارش تأکید می‌کند که سیاست‌های اقتصادی تنها زمانی موفق خواهند بود که بتوانند انتظارات تورمی را به‌طور مؤثری مدیریت کنند.
بر اساس این گزارش، بخشی از تورم ایران ریشه در ساختارهای معیوب اقتصادی دارد. اصلاح نظام بانکی، استقلال بیشتر بانک مرکزی، نظارت بر مؤسسات مالی، و اصلاح نظام بودجه‌ریزی از جمله پیشنهادهایی هستند که می‌توانند به کنترل تورم پایدار کمک کنند. همچنین تأکید شده است که رفع انحصارات اقتصادی، کوچک‌سازی دولت و جلوگیری از شوک‌درمانی‌های اقتصادی، مانند افزایش ناگهانی قیمت حامل‌های انرژی، از جمله اقدامات ضروری هستند.
گزارش مرکز پژوهش‌های اتاق ایران نتیجه می‌گیرد که مدیریت تورم نیازمند ترکیبی از اقدامات هدفمند، شامل مدیریت انتظارات تورمی، کاهش نوسانات نرخ ارز و اصلاحات ساختاری است. در شرایط فعلی، تمرکز بر رشد اقتصادی و ایجاد ثبات در تورم، به‌جای سیاست‌های انقباضی شدید، منطقی‌تر به نظر می‌رسد. همچنین تأکید شده که رفع تحریم‌ها و بازسازی روابط بین‌المللی می‌تواند مسیر کاهش پایدار تورم و تقویت تولید را هموار کند.
∎