قرارگاه صاحب‌الزمان به فرماندهی حاج حسین خرازی مسئولیت اجرای عملیات محرم را برعهده داشت. شب اول عملیات طغیان رودخانه منجر به غرق شدن تعدادی ار رزمندگان گردان‌های لشکر ۱۴ امام حسین (ع) و تیپ ۸۴ خرم‌آباد در رودخانه دویرج شد.
به گزارش سرویس فرهنگی تابناک، اتفاقات شب عملیات محرم سبب نشد که فرماندهان و نیروها برای رسیدن به اهداف این عملیات ذره‌ای تعلل کنند. آن شب و در مراحل بعدی رزمندگان اسلام موفق به پیروزی بزرگی در این عملیات شدند که خبر این پیروزی تحت‌الشعاع خبر دیگری قرار گرفت و آن تشییع پیکر۳۷۰ شهید این عملیات در یک روز به تاریخ ۲۵ آبان ۱۳۶۱ در اصفهان بود.
با توجه به روایت‌های متفاوتی که از شب اول این عملیات در محور لشکر ۱۴ امام حسین(ع) شنیده می‌شود و هنوز دو روز بیشتر از سالگرد تشییع شهدا در اصفهان نمی‌گذرد؛ خبرنگار فرهنگی «تابناک» گفت‌وگویی با مرتضی شریعتی فرمانده گردان امام محمدباقر (ع) از لشکر ۱۴ امام حسین (ع) که درآن روز‌ها ۲۰ سال بیشتر نداشت، انجام داده که در ادامه می‌خوانید.
از ماجرای طغیان رودخانه شروع کنیم. صحبت‌های زیادی درباره آن انجام شده؛ به نظر شما علت اصلی طغیان رودخانه چه بود؟
رودخانه دویرج رودخانه فصلی است و رودخانه‌های فصلی عموماً عمق زیادی ندارند. طغیان رودخانه هم به‌خاطر این بود که در منطقه موسیان، جهاد سازندگی یک سد خاکی یا خاکریز مانند زده بود که این سد خاکی یا همان خاکزیر حدود ۶۰ کیلومتر با محوری که ما در آن عملیات کردیم فاصله داشت. شب قبل از عملیات بارندگی شده بود که به‌علت شدت بارندگی آب باعث از بین رفتن این خاکریز شده بود و از طرفی آب رودخانه دویرج و چیخواب هم یکی شده بود.
یعنی سیلاب راه افتاده بود؟
سیل راه افتاده بود وگرنه تا قبل از بارندگی عمق آب خیلی کم بود و از ۳۰-۴۰ روز قبل از عملیات که بچه‌های اطلاعات عملیات و تخریب برای شناسایی مواضع دشمن می‌رفتند، به‌راحتی از این رودخانه عبور می‌کردند و من حتی خاطرم هست یکی - دو ساعت قبل عملیات از یکی از بچه‌ها پرسیدم عمق آب چقدر است. دست من را گرفت گذاشت روی زانویش و گفت آب تا اینجاست ولی زمانی که ما شب عملیات به رودخانه رسیدیم امواج خروشان رودخانه را که دیدیم گفتیم عبور از این رودخانه امکان‌پذیر نیست. برادر ابوشهاب با قرارگاه تماس گرفته بودند و وضعیت را به شهید خرازی گزارش داده بودند و از ایشان کسب تکلیف کردند. ایشان گفته بودند گردان‌ها مکلف هستند از رودخانه عبور کنند.
پس چرا اصرار بر انجام عملیاتی بود که منجر به شهادت تعداد زیادی از نیروها شد؟
ما حدود ساعت ۱۱ شب وقتی کنار رودخانه رسیدیم و طغیان آب رودخانه را دیدیم به فرمانده تیپ‌مان برادر ابوشهاب گفتیم عبور از رودخانه امکان‌پذیر نیست که جواب دادند اگر ما عملیات نکنیم یگان‌های سمت راست ما ضربه زیادی می‌خورند. آخرین حد عملیات لشکر ۱۴ امام حسین (ع) بود و اینجوری احتمال ۹۹ درصد دیگر یگان‌ها شکست می‌خورند.
عده ای از نیروها شب قبل به سمت دیگر رودخانه رفته بودند؟
بله. یک‌سری لشکر‌ها مثل لشکر ۸ نجف اشرف شب قبل از رودخانه دویرج رفته بودند به آن‌سمت رودخانه زیرا موقعیت‌های عملیاتی آنها فرق می‌کرد. موقعیت‌های آنها با رودخانه فاصله بیشتری داشت چون دشمن هم فاصله زیادی با رودخانه داشت. شیار‌هایی آنجا قرار داشت که آنها نیروهای‌شان را از آن شیارها عبور داده بودند ولی در موقعیت لشکر ۱۴ امام حسین (ع) دشمن در درختان دوطرف رودخانه کمین گذاشته بود و روی ارتفاعات شرهانی مستقر بود.
پس اشراف کامل روی مسیر حرکتی نیروهای ما داشتند؟
بر تمامی شیارها اشرافیت دید و تیر داشتند. منظور این است موقعیتی که قرار بود لشکر ۱۴ امام حسین (ع) در آن عملیات کند امکان این را نداشت که مثل لشکر‌های دیگر شب قبل نیروهایش را از رودخانه عبور دهد. اگر لشکر ۱۴ امام حسین (ع) در آن شب وارد عملیات نمی‌شد دیگر یگان‌های ما که آن‌شب در این عملیات حضور داشتند مثل لشکر ۸ نجف اشرف، تیپ ۲۵ کربلا، تیپ قمر بنی هاشم، تیپ ۱۷ علی‌ابن ابی طالب و تیپ ۸۴ خرم آباد از ارتش که به لشکر ۱۴ امام حسین (ع) مامور شده بود توسط دشمن دور می‌خوردند و در واقع خیلی از نیروها آنجا قتل‌عام می‌شدند و آمار شهدا خیلی بالاتر از این می‌رفت.
دستور عبور از رودخانه خروشان صادر شد...
وقتی برادر ابوشهاب با قرارگاه تماس گرفته بودند و وضعیت را به شهید خرازی گزارش داده بودند و از ایشان کسب تکلیف کردند، ایشان گفته بودند گردان‌ها مکلف هستند از رودخانه عبور کنند. برادر ابوشهاب به ما گفتند به هر حال شما تدبیر کنید و از سمتی از رودخانه که عمق آب کمتر است عبور کنید که ما با بچه‌های تخریب و اطلاعات از قسمتی از رودخانه که عرض رودخانه زیادتر و عمق رودخانه کمتر می‌شد عبور کردیم و توانستیم با دشمن درگیر و مواضع دشمن را تصرف کنیم.
اگر دستور توقف داده می‌شد چه اتفاقی می‌افتاد؟
اگر آن‌شب ما وارد عملیات نمی‌شدیم قطعاً شکست سختی می‌خوردیم و از آن‌جایی که حدود ۴ ماه قبل هم در عملیات رمضان شکست خورده بودیم و عراق گفته بود ایران دیگر نمی‌تواند عملیات بزرگی انجام دهد همین باعث می‌شد روحیه رزمندگان ما ضعیف شود و دیگر نتوانیم در عملیات‌های بعدی به‌خوبی عمل کنیم. ما یک شب قبل از عملیات گردان‌مان را از موقعیت ائمه که گردان‌های دیگر در آن مستقر بودند جلو بردیم و نزدیک خط خودی قرار گرفتیم. نزدیک اذان صبح یک نفوذی گرای موقعیت ائمه را داده بود و دشمن آنجا را با یک قبضه کاتیوشای متحرک از خط خودش هدف قرار داد.
بین شهدا کسی بود که نجات غریق استخر‌های اصفهان بود ولی در آب غرق شده بود. در صورتی‌که رزمنده ۱۵-۱۶ ساله‌ای هم داشتیم که به سلامت از آب عبور کرده بود و درعملیات شرکت کرده بود
خاطره ای خاصی از آن لحظات به یاد دارید؟
یادم هست دو برادر بودند که این دو تنها فرزندان خانواده‌شان بودند. برادر بزرگتر اصرار داشت برادر کوچکتر را برای عملیات نفرستیم. ما هم او را با ترفندی به تدارکات و پشتیبانی فرستادیم. چند ساعت بعد که دشمن به موقعیت ائمه حمله کرده بود ما دیدیم صبحانه برای ما با تاخیر آمد. علت را جویا شدیم گفتند شب گذشته دشمن حمله کرده به تدارکات و پشتیبانی و تعدادی نیرو شهید شده از جمله همان برادر کوچکتری که ما او را به تدارکات فرستاده بودیم. در صورتی‌که برادر بزرگتر شب عملیات از آب به سلامت عبور کرد و در مراحل بعدی عملیات محرم هم شرکت کرد و اتفاقی برایش نیفتاد.
آن شب بین شهدا کسی بود که نجات غریق استخر‌های اصفهان بود ولی در آب غرق شده بود. در صورتی‌که رزمنده ۱۵-۱۶ ساله‌ای هم داشتیم که به سلامت از آب عبور کرده بود و در عملیات شرکت کرده بود. در این عملیات ما باید ۲۵ کیلومتر پیشروی می‌کردیم که به نوار مرزی کشور یا همان پاسگاه شرهانی می‌رسیدیم. شب اول ۳ کیلومتر پیشروی در داخل مواضع دشمن داشتیم که برادران ارتش از تیپ ۸۴ خرم‌آباد، هم‌پای لشکر ۱۴ امام حسین (ع) در تمام فتوحات این عملیات شرکت داشتند و دلاورانه جنگیدند.
پیکر شهدا آن شب چگونه تفحص شد؟
این رودخانه به سمت فکه که می‌رود با سطح زمین یکی می‌شود. ۴۸ ساعت بعد که آب فروکش کرده بود نیروهای تعاون، پیکر شهدا را در نزدیکی منطقه فکه و در دشت جمع‌آوری کردند. از شهدای غرق شده در رودخانه فقط پیکر ۳ شهید پیدا نشد.
اهدافی که به عنوان موفقیت‌های این عملیات عنوان شد را بفرمایید.
توانستیم ۵۵۰ کیلومتر مربع از خاک‌مان را آزاد کنیم و حدود ۳۰۰ کیلومترمربع از خاک عراق به تصرف نیروهای ما در آمد. ما در مرحله سوم در محور لشکر امام حسین (ع) ۹۰ تانک و پی‌ام‌پی سالم از دشمن به دست آوردیم. در این عملیات ما توانستیم شهر موسیان و شهر دهلران و جاده اندیمشک به موسیان را از دید دشمن آزاد کنیم و جبهه جنوب را به جبهه شمال وصل کنیم. تا قبل از این اگر یکی از جبهه مهران می‌خواست به اهواز بیاید نمی‌توانست زیرا ۶۰ کیلومتر زیر دید دشمن بود و بین جبهه جنوب و جبهه شمال ما فاصله انداخته بود که در عملیات محرم این پیروزی به دست آمد.
گردان شما آن شب چه تعداد شهید داد؟
از ۴۵۰ نفر نیروی گردان ما که با بچه‌های ارتش ادغام بودیم ۶۰ نفر شهید شدند. آمار گردان‌های دیگر را ندارم.
سردار بنی‌لوحی گفتند، رفتیم خدمت سردار شهید حاج حسین خرازی؛ گفتیم اصفهان ۷۰۰ شهید دارد، شهید خرازی می‌فرمایند، شهدا را در دو مرحله تشییع کنید
آمار شهدای عملیات محرم چقدر بود؟
سردار بنی‌لوحی رییس ستاد سپاه صاحب‌الزمان در کتاب «دویرج» نوشته حسینعلی محمدی اعلام کرده آمار کل یگان‌های شرکت‌کننده در کل این عملیات ۱۲۵۰ شهید است که ۳۷۰ شهیدِ اصفهان روز ۲۵ آبان تشییع می‌شود. بچه‌های بنیاد شهید آن زمان می‌گفتند ۱۸۰ شهید هم ۴-۵ روز بعد تشییع می‌شوند و ۶۰ شهید هم چند روز بعد تشییع شدند. لشکر ۱۴ امام حسین (ع) و لشکر ۸ نجف اشرف از کل عملیات حدود ۷۰۰ شهید می‌دهند که سردار بنی‌لوحی گفتند، رفتیم خدمت سردار شهید حاج حسین خرازی و گفتیم اصفهان ۷۰۰ شهید دارد، شهید خرازی می‌فرمایند شهدا را در دو مرحله تشییع کنید.
شما در مراسم تشییع شهدای عملیات محرم در ۲۵ آبان در اصفهان حضور داشتید؟
خیر. من آن زمان در منطقه بودم ولی از طریق رادیو و تلویزیون و دوستانی که اصفهان بودند شنیدم، آن ایام محله‌ای در اصفهان نبود که حجله شهیدی در آن نباشد. آن روز‌ها تمام خیابان‌ها و محلات اصفهان در این عملیات شهید داده بودند. یادم هست می‌گفتند مراسم تشییع شهدا که از ساعت ۹-۱۰ صبح از میدان امام به سمت گلستان شهدا شروع شده بود تا اذان مغرب ادامه داشته و تابوت‌های شهدا تا اذان مغرب روی دستان مردم وارد گلستان شهدا شده است. همین تشییع باشکوه سبب شد خبر پیروزی عملیات محرم خیلی پررنگ منعکس نشود و یک علت آن فرمایش حضرت امام(ره) بود که گفتند «کجای دنیا جایی را مثل اصفهان پیدا می‌کنید که ۳۷۰ شهید را در یک روز تشییع کرده باشند».
گفتگو از: زینب منوچهری