به گفته علی شریعتی مقدم رئیس صندوق توسعه صادرات زعفران بخش عمده‌ای از زعفران ایران (حداقل ۵۰ تن) به افغانستان قاچاق می‌شود.
وی ادامه داد: حدود ۹۰ تا ۱۰۰ تن زعفران ما قاچاق می‌شود و دلیل آن هم این است که به دلیل ماهیت زعفران که حجم کم و ارزش بالایی دارد نسبت به سایر محصولات، قاچاق آن اقدام پیچیده‌ای نیست. همچنین بخش عمده‌ای (حداقل ۵۰ درصد) از زعفران نیز که به صورت قانونی صادرات می‌شود از طریق کارت‌های یک بار مصرف است برای رفع مشکلات مرتبط با تعهدات ارزی است.
وی افزود: کمتر از ۳۳ درصد زعفران هم توسط شرکت‌هایی که با سختی و زیان ارز را بازمی‌گردانند صادر می‌شود.
وی با اشاره به اینکه نظامی حمایتی و تعرفه‌ای به نفع افغانستان در هندوستان، آمریکا، عربستان صعودی وجود دارد،گفت: برخی حمایت‌هایی که افغانستان در اینباره دریافت می‌کند، برای آنها کمک بزرگی است به خصوص برای کالاهایی مانند رعفران که قیمت نسبتا بالایی دارد ولی اشکال ماجرا این است که در افغانستان برای زعفران ایرانی برند ایجاد می‌شود.
علی شریعتی مقدم گفت: یک زمانی نگران بودیم که چرا زعفران ایران به اسم اسپانیا صادر می‌شود؟ این درحالی است که، اسپانیا کشوری است که قدمت زیادی در زعفران دارد ، اما حالا باید به این مسئله فکر کنیم که چرا افغانستان باید جای ما را در این عرصه بگیرد؟
مشکلات همجواری افغانستان با استان‌های تولیدکننده زعفران
سید روح‌اله لطیفی، سخنگوی کمیسیون روابط بین الملل و توسعه تجارت خانه صنعت معدن تجارت ایران درباره چرایی قاچاق به افغانستان گفت: استان‌های اصلی تولیدکننده زعفران، همجوار با افغانستان هستند و خروج زعفران از کشور از طریق شهروندان ایرانی و افغانستانی که گاهی اوقات نسبت قومی و فامیلی دارند راحت‌تر انجام می‌شود.
وی افزود: موضوع دوم به مسئله رفع تعهد ارزی برمی‌گردد. تمایل به عدم بازگشت ارز، سبب شده تا بخشی از فعالان این حوزه به سمت صادرات غیررسمی کشیده شوند.
لطیفی دلیل سوم را همجواری افغانستان با کشور هند عنوان کرد و گفت: هند مصرف‌کننده ۵۰ تا ۶۰ تن زعفران در سال است. همکاری این دو کشور در بحث تعرفه گمرکی سبب شده تا صادرات زعفران ایرانی از کانال افغانستان به هند با تعرفه صفردرصدی همراه باشد در حالی که این عدد برای تجاری که از مبدا ایران به هند اقدام به صادرات می‌کنند ۳۸ درصد است.
غلامرضا میری، رئیس اتحادیه صادرکنندگان زعفران نیز اشاره به اینکه ایران رکورد صادرات زعفران را دارد، به ایسنا گفت: در سال ۱۳۹۹ صادرات زعفران ما حدود ۳۲۵ تن به ۴۷ کشور بوده است ولی در سال ۱۴۰۲ درحالی که به ۶۷ کشور صادرات داشته‌ایم اما میزان صادرات ما کاهش داشته و به مرز ۲۲۳ تن رسیده است. این به این معنا نیست که مصرف زعفران در جهان کم شده بلکه به این معناست که قاچاقچی جای صادرکننده را گرفته است.
گفتنی است، بیشترین صادرات زعفران ایران به چین، امارات متحده عربی و اسپانیا بوده است که در شش ماهه نخست سال جاری صادرات به چین بیشترین کاهش را داشته و امارات مقصد اول زعفران صادراتی ایران است. صادرات زعفران به امارات نیز ۳۲ درصد کاهشی بوده است و از ۲۳ تن در شش ماهه نخست سال گذشته به ۱۵.۶ تن در شش ماهه نخست سال جاری کاهش یافت. همچنین صادرات زعفران به اسپانیا نیز از ۱۸.۹تن در شش ماهه نخست سال ۱۴۰۲ با ۴۱ درصد کاهش به ۱۱.۶ تن در مدت مشابه سال جاری رسیده است.
بیش از ۷۰ درصد زعفران کشور در استان خراسان رضوی، تولید می‌شود و طی چند سال اخیر با اقدامات انجام شده و انتقال دانش به مزارع، متوسط عملکرد تولید زعفران از ۳.۵ کیلو گرم در هر هکتار به ۹ کیلوگرم در هکتار افزایش یافته است. البته کشاورزان پیشرو در ایران در هر هکتار حدود ۳۰ کیلوگرم زعفران تولید می‌کنند.