پایگاه خبری جماران: سیدعباس عراقچی، وزیر خارجه در برنامه گفت و گوی ویژه خبری درباره مجموعه رایزنی های رخ داده در جریان سفر اخیر رافائل گروسی مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به تهران گفت: رفتار ما با آژانس بین المللی انرژی اتمی حرفه‌ای است. آژانس یک نهاد فنی است و باید به وظایف خود در حوزه فنی عمل کند و حق ندارد وارد حوزه‌های سیاسی است. تا زمانی که آژانس به وظیفه حرفه ای خود عمل می کند ما هم به همکاری با آن ادامه می دهیم. زمانی که آقای رافائل گروسی به ایران آمد اولین جمله ای که به او گفتم این بود که سفر شما فنی است یا سیاسی؟ ایشان هم گفت که سؤال خوبی است و خودش قبول داشت که این یک سوال مرتبط است و و توضیح داد که سفرش فنی است. وظایفی براساس ان.پی.تی و وظایفی هم بر اساس برجام بر عهده مدیرکل گذاشته شده و سؤالاتی نسبت به -فعالیت های ایران در- گذشته وجود دارد که مورد اختلاف دو طرف است. تا زمانی که ایشان در چارچوب ان.پی.تی حرکت کند ما با آژانس همکاری کامل خواهیم کرد. ما عضو متعهد ان.پی.تی هستیم و در چارچوب ان.پ.تی به تعهدات خود عمل می‌کنیم. ولی در چارچوب برجام تعهدات ما مدت‌هاست متوقف شده و این هم در پاسخ به خروج آمریکا از برجام و بازگشت تحریم‌ها و ناتوانی کشورهای اروپایی در جبران خروج آمریکا بوده است. ما کمال حسن نیت را نشان دادیم و مدتی صبر کردیم و در مرحله بعد هم تعهدات برجامی خود را پله پله کاهش دادیم تا فرصت برای بازگشت و جبران از طرف آنها وجود داشته باشد. اما آنها از این فرصت استفاده نکردند تا زمانی که ما به طور کامل همه تعهدات برجامی خود را متوقف کردیم. جمهوری اسلامی ایران از برجام خارج نشده است اما اجرایی کردن تعهدات خود وفق این توافق را متوقف کرده است. در چارچوب برجام هیچ تعهدی الان به آژانس نداریم و همکاری در آن چارچوب انجام نخواهد شد.
از صلح آمیز بودن برنامه هسته ای خود مطمئن هستیم
عراقچی در ادامه خاطرنشان کرد: درباره گذشته چند سؤال وجود دارد که بسیار پیچیده است. دو سؤال همچنان باقی مانده است و اگر آژانس برخورد فنی داشته باشد این سؤالات قابل پاسخ دادن و این اختلاف قابل حل شدن است. مشکل در برخورد سیاسی اعضای شورای حکام و اعضای غربی با این سؤالات است و مدیرکل را مجبور می‌کنند وارد حوزه‌ای شود که کار را سخت کند.
عراقچی ادامه داد: ما نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه خود مطمئن هستیم و هیچ مشکلی برای همکاری با آژانس برای اثبات صلح آمیز بودن برنامه خود داریم. این اقدام را در چارچوب تعهدات خود در حوزه ان.پی.تی انجام می دهیم ولی فراتر از آن باید در چارچوب توافقی باشد که طرف مقابل فعلا متوقف کرده است.
آماده تقابل با قطعنامه و تعامل با آژانس هستیم
وزیر خارجه افزود: در این سفر با آقای گروسی قرار همکاری‌های بیشتر با آژانس را در حوزه های مورد اختلاف گذاشتیم. من و آقای دکتر اسلامی و شخص رئیس جمهور به مدیر کل آژانس اعلام کردیم که مشکلی برای همکاری با آژانس نداریم به شرطی که مسیر ما و آژانس و مسیر ما و شورای حکام آژانس مسیر همکاری باشد و نه مسیر تقابل. اگر بخواهند مسیر تقابل را انتخاب کرده و به سمت صدور قطعنامه در شورای حکام بروند ما هم همین مسیر را اتخاذ می‌کنیم ولی اگر مسیر همکاری باشد ما مسیر همکاری را پیش می‌بریم.
اقدام های ایران در پاسخ به قطعنامه احتمالی مشخص شده است
وزیر خارجه با اشاره به اینکه شورای حکام پیش رو است و بحث صدور قطعنامه علیه ایران مطرح است، گفت: آنها بارها ما را تجربه کرده‌اند و دیده اند که هربار قطعنامه ای صادر شده و حرکتی علیه ایران صورت گرفته است، جمهوری اسلامی ایران هم در اقدام متقابل جواب داده است. پیش از این آقای دکتر اسلامی اعلام کردند و من هم اینجا تکرار می کنم که اگر قطعنامه‌ای علیه ما صادر شود با اقدامات متقابل ایران مواجه خواهد شد و ما در برنامه هسته‌ای خود اقدامات جدید خواهیم کرد که حتما آنها دوست نخواهند داشت.
وزیر خارجه در پاسخ به پرسش مجری که آیا می توانید برخی از این اقدام های متقابل را نام ببرید، گفت: درباره این اقدام ها تصمیم گیری شده و تعیین شده است. بخشی از این اقدام ها هم به اطلاع آقای گروسی در جریان سفر او به تهران رسانده شد. الان به این دلیل که نمی خواهم فضا را تقابلی کنم از بیان جزئیات پرهیز می کنم اما آنهایی که باید بدانند می‌دانند ما چه کاری انجام خواهیم داد. الان می خواهم از دیپلماسی و همکاری سخن بگویم. اگر قطعنامه ای در نشست پیش رو شورای حکام صادر نشود و طرف مقابل مسیر همکاری با ایران را انتخاب کند ما هم در همین مسیر حرکت خواهیم کرد. فکر می کنم در در یک پروسه زمانی می‌توانیم مشکلات و سوال ها درباره گذشته را جواب بدهیم و آژانس را به مسیر همکاری معقول با ج.ا.ا.ایران برگردانیم.
مذاکره برای احیای برجام از بهار 1400 تاکنون در جریان است
وزیر خارجه با اشاره به اینکه بحث مذاکرات هسته‌ای هم مطرح است، گفت: مذاکرات هسته‌ای ما برای احیای برجام چند سال است که وجود داشته و دارد. مذاکره برای احیای برجام از بهار 1400 شروع شد. وقتی دونالد ترامپ برای دور دوم انتخاب نشد و جو بایدن برسر کار آمد و ابراز علاقه کرد به برجام برگردد، من مذاکراتی را از فروردین 1400 شروع کردم که با انتخابات ریاست جمهوری در ایران مصادف شد. دولت بعدی یعنی دولت شهید رئیسی این مسیر را ادامه داد و آقای دکتر علی باقری دوست و همکار بسیار خوب من مذاکرات را ادامه داد و به جاهایی رسید اما اتفاقاتی رخ داد که مانع از احیای برجام و توافق نهایی شد.
وی افزود: در دولت آقای پزشکیان ما در نیویورک تلاش کردیم مذاکرات دوباره احیا شود اتفاقا طرف‌های اروپایی هم استقبال کردند دولت آمریکا نیز از ادامه این مذاکرات در چارچوب روند مسقط استقبال کرد. روند مسقط در دوره ریاست جمهوری شهید رئیسی آغاز شده بود و مذاکرات غیرمستقیمی است که به واسطه عمان صورت می‌گیرد. ابراز علاقه شد که هر دو مسیر، مسیر ما با اروپایی‌ها و مسیر مسقط شروع شود. ما آماده شروع مذاکرات بودیم که با تحولات در لبنان روبرو شد و روند متوقف شد.
وی گفت: الان ابراز علاقه در سمت کشورهای اروپایی برای شروع مجدد مذاکرات وجود دارد و احتمالا به‌زودی این کار را انجام خواهیم داد. با دولت جدید آمریکا و روند مسقط نه، آن روند هنوز متوقف است و دولت جدید آمریکا باید تصمیم خودش را بگیرد و ما براساس آن عمل خواهیم کرد.
حداقل در دو نوبت در دوره شهید رئیسی امکان رسیدن به توافق وجود داشت
عراقچی در پاسخ به سوال مجری که چرا در ماه های آخر حضور شما در دولت دوازدهم و پس از آن در دوره شهید رئیسی این مذاکرات به سرانجام نرسید، گفت: دلایل متعدد و متفاوت هستند و فکر نمی کنم که ورود به این بحث در حال حاضر نفعی داشته باشد. در بهار 1400 من شش دور مذاکره انجام دادم و تقریبا همه چیز آماده بود اما ایران در شرایط انتخاباتی قرار داشت و زمان انتخابات زمان خوبی برای تصمیم گیری نیست. لذا ماموریت به دولت بعدی محول شد و دولت بعدی هم کار را جلو برد. تا جایی که من خبر دارم حداقل در دو نوبت در دوره شهید رئیسی امکان رسیدن به توافق وجود داشت که مسائل دیگری پیش آمد و البته زیاده خواهی امریکا و اروپا و برخی عوامل دیگر دست به دست هم داد تا برجام به شکل موجود آن احیا نشود.
متن فعلی برجام می تواند مرجع توافق جدید باشد
وزیر خارجه افزود: اکنون اگر مذاکرات هسته‌ای شروع بشود برجام دیگر خاصیت سابق را ندارد و به شکل موجود و عین متن فعلی قابل احیا نیست. ممکن است به عنوان یک مرجع مورد استفاده قرار گیرد ولی برای ما خاصیت سابق را ندارد و باید وارد مذاکراتی شویم که به یک توافق ممکن برسیم.
وزیر خارجه با اشاره به اینکه اکنون نمی توان درباره متن توافق جدید پیش بینی داشت گفت: الان مذاکرات جدید شروع نشده است. البته اگر مذاکرات جدید شروع شود فرصت محدودی خواهد داشت چرا که در اکتبر 2025 که مهر 1404 است زمان پایان قطعنامه 2231 شورای امنیت خواهد بود. زمانی که آن قطعنامه به شکل خودکار منحل شود مکانیسم هایی چون اسنپ بک کارآیی نخواهند داشت. لذا احتمالا قبل از آن اگر توافق جدیدی میان طرفین حاصل نشود ما با شرایط بحرانی روبه رو خواهیم بود و ممکن است کشورهای اروپایی که هنوز در برجام هستند به دنبال استفاده از مکانیسم اسنپ بک باشند.
پنجره های دیپلماسی باز است
سیدعباس عراقچی با تاکید بر اینکه فرصت برای دیپلماسی و مذاکره هنوز وجود دارد، گفت: البته که این فرصت زیاد نیست و محدود است. یک سال برای چنین مذاکرات پیچیده ای چندان زیاد نیست بخصوص که ما در منطقه با بحران روبه رو هستیم، در اروپا بحران اوکراین وجود دارد و در آمریکا هم دولت جدید سر کار آمده است. هم شروع این مذاکرات در این فضا سخت است و هم خود این مذاکرات سخت خواهد بود. ما برای این مذاکرات آمادگی کامل داریم و به نظر من شدنی است و دیپلماسی هنوز می تواند کارآمد باشد. ما پنجره های دیپلماسی را باز می دانیم به شرط اینکه اراده واقعی در طرف‌های مقابل ما وجود داشته باشد. اگر چنین اراده ای در طرف های مقابل ما وجود نداشته باشد طبیعی است که ما مسیر دیگری را انتخاب خواهیم کرد. ج.ا.ایران برای هر مسیری و هر سناریویی آمادگی دارد.
او خطاب به کشورهای غربی گفت: مسیر هسته ای ما در یک سال آینده مسیر حساس و پیچیده ای خواهد بود اما ما برای هر سناریو و هر شرایطی آمادگی داریم . اگر به نقطه تقابل برسیم برای آن تقابل آماده هستیم و اگر به نقطه همکاری هم برسیم برای آن همکاری هم آماده هستیم.