در همین راستا، زهرا طاهرنژاد، روانشناس، به عواملی همچون شاغل بودن مادران و نگرانی از دست دادن موقعیت شغلی اشاره میکند و میگوید که بسیاری از زنان ترجیح میدهند تنها یک فرزند داشته باشند تا بتوانند شرایط شغلی و اقتصادی خود را حفظ کنند. همچنین، دیر ازدواج کردن و تأخیر در فرزندآوری نیز از دیگر دلایل کاهش تعداد فرزندان در خانوادهها است.
پیامدهای اجتماعی و روانی تکفرزندی
تکفرزندی با خود پیامدهای جدی اجتماعی و روانی به همراه دارد. از جمله مهمترین مشکلات آن، میتوان به کاهش رشد جمعیت، پیری جمعیت، کاهش نیروی کار و تضعیف پیوندهای خانوادگی اشاره کرد. همچنین، کودکانی که در خانوادههای تکفرزند بزرگ میشوند، به دلیل نبود خواهر یا برادر، احساس تنهایی بیشتری میکنند و در روابط اجتماعی خود مشکلاتی دارند. آنها معمولاً بیش از حد به والدین خود وابسته میشوند که میتواند به مشکلات روانی و اجتماعی در آینده منجر شود.
برای مقابله با این بحران، نیاز به سیاستگذاریهای جامع و همراستا در حوزههای مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی است. یکی از مهمترین راهکارها، توانمندسازی اقتصادی خانوادهها، به ویژه جوانان، از طریق ایجاد شغلهای پایدار و تأمین امنیت مالی است. حمیدرضا حاجیهاشمی تأکید دارد که مشوقهای مالی به تنهایی نمیتوانند تأثیرگذار باشند، بلکه باید شرایط اقتصادی پایدار و مطمئن برای خانوادهها فراهم شود.
از سوی دیگر، تغییر نگرشها و فرهنگسازی در مورد اهمیت فرزندآوری و ترویج مدلهای حمایتی از خانوادهها نیز باید در دستور کار قرار گیرد. طاهرنژاد نیز بر اهمیت نقش زنان در خانواده تأکید میکند و میگوید که زنان باید در مسیر رشد فردی و اجتماعی خود بازنگری کنند تا بتوانند تعادل مناسبی بین مسئولیتهای خانوادگی و اجتماعی خود برقرار کنند.
بحران تک‌فرزندی و بی‌فرزندی در ایران، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی گسترده‌ای به همراه دارد. برای حل این مشکل، باید در سه حوزه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی اقدامات مؤثری انجام شود تا نه تنها شرایط زندگی خانواده‌ها بهبود یابد، بلکه ساختار جمعیتی کشور نیز حفظ شود. تغییر نگرش‌ها، توانمندسازی اقتصادی و ایجاد شرایط مساعد برای فرزندآوری از جمله اقدامات ضروری در این زمینه است ∎