به گزارش خبرگزاری صدا وسیما، محققان دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران، توانستند با استفاده از نانوذرات سلنیوم، رشد باکتری‌ها و قارچ‌های بیماری‌زا را متوقف کنند.
بر اساس این گزارش، در این پژوهش که در قالب رساله دکتری الهام لشنی، دانشجوی دکتری میکروبیولوژی دانشگاه تهران، با راهنمایی دکتر محمدعلی آموزگار و دکتر حمید مقیمی، اعضای هیئت علمی دانشکده زیست‌شناسی و با همکاری دکتر ریموند ترنر از دانشگاه کلگری کانادا انجام شده است، خواص ویژه نانوذرات سلنیوم در توقف رشد باکتری‌ها و قارچ‌های بیماری‌زا بررسی شده است.
دکتر آموزگار، استاد دانشکده زیست‌شناسی دانشگاه تهران در این باره گفت: «نانوذرات سلنیوم توانستند در آزمایش‌های ضدمیکروبی رشد باکتری‌ها و قارچ‌های بیماری‌زا را متوقف کنند.
استاد دانشکده زیست‌شناسی با اشاره به اینکه در این پژوهش از مخمر Yarrowia lipolytica برای تولید نانوذرات سلنیوم بهره گرفته شده، اعلام کرد: «نتایج این مطالعه ظرفیت گسترده این مخمر را برای استفاده در صنایع دارویی، پزشکی و محیط زیستی نشان می‌دهد.»
وی با اشاره به اینکه نانوذرات سلنیوم به دلیل خواص ویژه خود، نظیر اندازه کوچک و سطح وسیع، توانایی منحصربه‌فردی در مقابله با میکروب‌ها و رادیکال‌های آزاد دارند، افزود: «روش‌های مرسوم تولید نانوذرات غالباً با هزینه‌های بالا و آلودگی زیست‌محیطی همراه است، اما روش زیستی استفاده شده در این پژوهش، گذشته از اثرات منفی محیط زیستی کمتر، پایداری و کارآمدی بیشتری دارد.»
استاد دانشکده زیست‌شناسی با بیان اینکه این مخمر (Yarrowia lipolytica) توانایی تولید مقدار زیادی زیست‌توده و اسید‌های چرب و تجزیه هیدروکربن‌ها را دارد، اظهار داشت: «از این مخمر همچنین می‌توان به عنوان مکمل غذایی برای تأمین ویتامین‌ها، عناصر کمیاب، اسید‌های چرب، اسید‌های آمینه اگزوژن و پروتئین استفاده کرد.
وی گفت: «این مخمر به عنوان یک میکروارگانیسم ایمن، توانایی تبدیل سلنیت (یکی از شکل‌های سمی سلنیوم) به نانوذرات سلنیوم را داراست و به دلیل قابلیت تولید مولکول‌های زیستی مفید مانند پروتئین‌ها و لیپیدها، پوشش پایداری برای نانوذرات ایجاد می‌کند که در زیست‌پزشکی اهمیت دارد.
دکتر آموزگار گفت: «بررسی‌های آزمایشگاهی نشان داد که نانوذرات سلنیوم تولید شده به روش زیستی، دارای ساختاری کروی با اندازه حدود ۱۱۰ نانومتر هستند و در پوشش خود لایه‌ای از پروتئین‌ها و لیپیدها دارند. این پوشش به پایداری و همچنین بهبود خواص ضدمیکروبی و آنتی‌اکسیدانی نانوذرات کمک می‌کند.
استاد میکروبیولوژی دانشگاه تهران با تأکید بر اینکه این ویژگی بسیار ارزشمند است، افزود: «بسیاری از باکتری‌ها به مرور زمان نسبت به دارو‌های آنتی‌بیوتیکی رایج، مقاوم شده‌اند و مقابله با آنها چالش‌برانگیز شده است.
از سوی دیگر، تشکیل بیوفیلم توسط سویه‌های باکتریایی بیماری‌زا باعث ایجاد مشکلات متعدد شده و مقاومت باکتری‌ها را در برابر ترکیبات ضدمیکروبی مانند آنتی بیوتیک‌ها افزایش داده است.
استاد دانشکدگان علوم در ادامه گفت: «در این مطالعه، اثرات بازدارندگی این نانوذرات در برابر تشکیل بیوفیلم توسط بررسی شد.
این نانوذرات همچنین خواص آنتی‌اکسیدانی از خود نشان دادند که می‌تواند به کاهش آسیب‌های اکسیداتیو در بافت‌های بدن کمک کند.
وی با اعلام اینکه نانوذرات تولیدشده در غلظت‌های مؤثر، اثرات سمی چندانی بر سلول‌های انسانی نداشتند، خاطر نشان کرد: «یافته‌های این مطالعه نشان می‌دهد که نانوذرات سلنیوم زیستی تولیدشده با این روش، از نظر ایمنی برای کاربرد‌های پزشکی و درمانی گزینه مناسبی هستند.
گفتنی است این پژوهش برای نخستین بار کاربرد‌های زیستی نانوذرات سلنیوم حاصل از این مخمر را بررسی و می‌تواند زمینه‌ساز استفاده از این نانوذرات در مقیاس وسیع‌تر و با حداقل خطرات محیط زیستی باشد.
نانوذرات تولیدشده علاوه بر پایداری بالا و پوششی از مولکول‌های زیستی، می‌توانند عوامل ضدمیکروبی مؤثری در برابر پاتوژن‌های نگران‌کننده معرفی‌شده از سوی سازمان بهداشت جهانی به شمار آیند. نتایج این بررسی به تازگی در مجله Microbial Biotechnology منتشر شده است.