گزارش‌های تولیدکنندگان و صادرکنندگان پسته نشان می‌دهد در سال گذشته ۱۰۰ هزار تن از پسته‌های تولید کشورمان صادر شده که این میزان ارزآوری بیش از یک میلیارد دلار برای کشورمان به ارمغان آورده است.
به همین دلیل می‌توان گفت در حال حاضر پسته با اختلاف فراوان بالاتر از فرآورده‌های لبنی، محصولات شیلاتی، زعفران و انواع میوه و سبزیجات به عنوان ارزآورترین محصول کشاورزی شناخته می‌شود.
در همین خصوص چندی پیش غلامرضا نوری‌قزلجه، وزیر جهاد کشاورزی اظهار کرد: برآورد می‌شود برداشت پسته خشک در کشور می‌تواند به ۳۰۰ هزار تن برسد و یک سوم آن را به خارج از کشور صادر کرد.
وی افزود: پسته محصولی بسیار مهم و سازگار با شرایط آب و هوایی اقلیمی کشور محسوب می‌شود و در سطح دنیا بازارپسند و ارزآور است.
وی با اشاره به این‌که با برنامه‌ریزی دقیق، منسجم و مستحکم همراه با اصلاح ارقام، افزایش بهره‌وری و استفاده از سامانه‌های نوین آبیاری برای توسعه نیاز است، تاکید کرد: می‌توان روند صادرات یک میلیارد دلار پسته را تداوم بخشید.

رقبای ایران در تولید و صادرات پسته

با این حال باید به این نکته نیز اشاره کرد که در بازارهای جهانی هم اکنون آمریکا، ترکیه، آلمان و افغانستان جزو رقبای اصلی ایران هستند و آمریکا نیز از کشورمان در زمینه صادرات پیشی گرفته است.
با این حال اما ایران به واسطه موقعیت خاصی که در حوزه حمل و نقل بین‌المللی دارد و به علت واقع‌شدن در یک چهارراه اقتصادی و گردشگری به راحتی می‌تواند پتانسیل بازار آسیای شرقی به ویژه چین را از آن خود کند.
از سوی دیگر بد نیست بدانیم هم اکنون ایران به همراه آمریکا، هلند، آلمان و بلژیک به عنوان پنج تولیدکننده برتر پسته در جهان شناخته شده است ولی سطح زیر کشت در ایران فاصله بسیار زیادی با رقبا دارد به طوری که تولید پسته در سطحی معادل ۴۷۹ هزار هکتار در سال ۱۳۹۶ به ۵۶۰ هزار هکتار در سال گذشته رسیده است.

قطب‌های تولید پسته

در حال حاضر ۲۷ استان از مجموع ۳۱ استان ایران زیر کشت پسته هستند. تنوع جغرافیایی مناطق پسته کاری ایران منجر به کاهش نوسانات شدید میزان تولید شده است مناطق جدید غالبا زیر کشت ارقام کشیده پسته هستند؛ بنابراین در آینده سهم تولید این ارقام افزایش خواهد داشت.
در این بین باید به این نکته نیز اشاره کرد که ۷۰ درصد پسته کشورمان در استان کرمان خصوصا شهرستان رفسنجان و زرندیه تولید می‌شود و دامغان نیز یکی دیگر از قطب‌های این محصول تولیدی بخش کشاورزی است.
از سوی دیگر طی سالیان اخیر این محصول در استان‌های یزد، خراسان رضوی، فارس، سمنان، سیستان و بلوچستان، قزوین، مرکزی، اصفهان و قم نیز کشت می‌شود.

رشد درآمد از پسته

آمارهای گمرک حاکی از آن است که در ۷ ماهه سال جاری ۶۵ هزار و ۲۴۵ تن پسته به ارزش ۶۱۳ میلیون و ۸۱۳ هزار دلار صادر شده، این در حالی است که در همین بازه زمانی در سال گذشته ۳۱ هزار تن پسته به ارزش ۲۱۰ میلیون دلار صادر شده بود. به همین دلیل می‌توان گفت صادرات پسته در سال جاری با رشدی ۱۱۰ به لحاظ وزن و رشدی حدودا ۱۹۵ درصدی به لحاظ ارزش روبه‌رو بوده است. به طوری که طی این مدت اتریش، اردن، ارمنستان، ازبکستان، اسپانیا، استرالیا، افغانستان، امارات متحده عربی، انگلستان، اوکراین، ایتالیا، آفریقای جنوبی، آلبانی، آلمان، بحرین، برزیل، بلاروس، بلژیک، بلغارستان، پاکستان، تاجیکستان، تایلند، تایوان، ترکمنستان، ترکیه، جمهوری‌آذربایجان، مولداوی، مقدونیه، چین، رومانی، ژاپن، سنگاپور، سوریه، سوئیس، صربستان و مونته‌نگرو، عراق، عربستان سعودی، عمان، روسیه، فرانسه، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کره‌جنوبی، کویت، گرجستان، لبنان، لهستان، لیبی، مالزی، مجارستان، مصر، هلند، هند، هنگ‌کنگ و ویتنام ۶۶ کشوری بودند که از ایران پسته وارد کرده‌اند.
با این حال انتظار می‌رود تقاضای جهانی پسته به ویژه در بازارهای چین و هند با توجه به روند روبه رشد جمعیت بیش از پیش افزایش پیدا کند. نظر به این‌که چین یکی از پرجمعیت‌ترین کشورهای جهان محسوب شده و اقتصاد آن در حال رشد است، پتانسیل بالایی برای توسعه بازار پسته در این کشور وجود دارد.

مشکل صادرکنندگان

همچنین باید گفت فعالان حوزه پسته کشور می‌گویند برگرداندن ارز معضل بزرگی است و تحریم‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که شاهدش هستیم موجب شده نتوانیم در خیلی از بازارها فعالیت کنیم. مشکل دیگر چند‌‌‌نرخی بودن ارز برای صادرکننده‌‌‌‌‌‌‌‌‌هاست. به طور نمونه صادرکننده‌‌‌‌‌‌‌‌‌هایی که پسته را به صورت قاچاق و کارت‌‌‌‌‌‌‌‌‌های اجاره‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای صادر می‌کنند، ارز برگشتی حاصل از فروش پسته‌‌‌شان در خارج از کشور را به قیمت آزاد می‌‌‌‌‌‌‌‌‌فروشند اما واردکنندگان خودرو ارزشان را برای واردات خودرو و قطعات خودرو استفاده می‌کنند و از این راه سود بسیاری کسب می‌کنند؛ یعنی این شرکت‌ها متعهد به برگرداندن ارز نیستند، چون خودرو وارد می‌کنند و سودشان عملا در واردات خودرو است و از پسته به عنوان یک ابزار برای ثبت‌‌‌سفارش و تهیه ارز استفاده می‌کنند.