از ۳۲ سال قبل، تصمیم مسئولان وزارت ارشاد بر این قرار گرفت که در یکی از ماه‌های میانی سال و در فصل پاییز، رویدادی را برای ترویج فرهنگ کتابخوانی در سطح کشور برگزار کنند تا به این ترتیب در سال، دو رویداد مهم کتابی برگزار شود و توجه عمومی را به سمت کتاب جلب کند؛ یکی برگزاری نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران در اردیبهشت‌ماه و دیگری هفته کتاب در آبان‌ماه. البته رویداد اول تا چند سال قبل فقط معطوف به تهران بود و از دوران کرونا به بعد با راه‌اندازی بخش مجازی، دسترسی مردم در سراسر کشور به نمایشگاه ممکن شد. رویداد دوم هم بیش از این‌که جنبه فروش و درآمدزایی مستقیم داشته باشد، بر محوریت تبلیغ و گسترش فرهنگ کتابخوانی بنا شده است.
خواندن برای همدلی
امسال هفته کتاب با شعار «خواندن برای همدلی» برگزار می‌شود و در کنار برنامه‌های ترویجی، به موضوع فراهم‌کردن دسترسی مردم به حوزه کتاب هم توجه ویژه‌ای شده است و دستگاه‌های دولتی فعال در این حوزه، تشکل‌های غیردولتی و فعالان مردمی کتاب‌وکتابخوانی سعی کرده‌اند هرکدام برنامه یا برنامه‌هایی به این مناسبت طراحی و اجرا کنند تا زمینه دسترسی بیشتر مردم به کتاب و اطلاعات مربوط به آن برایشان فراهم شود.علی رمضانی، مدیرعامل خانه کتاب و ادبیات ایران در نشستی خبری که چند روز قبل برگزار شد، هفته کتاب را به تحویل سال کتاب تشبیه و اعلام کرد گزارش‌های تحلیلی بخش مجازی نمایشگاه کتاب امسال در هفته کتاب به سمع و نظر همگان خواهد رسید.قرار است در چهارمین گزارش تحلیلی تصویر کتاب ایران (تکتا) گزارش مصرف در بخش مجازی نمایشگاه کتاب سی‌وپنجم به‌صورت مشروح ارائه شود.
تخفیف ویژه خرید
اما بخش جذابی از رویدادهای کتاب هرسال به موضوع تخفیف‌ها و یارانه خرید کتاب برمی‌گردد. قرار است در هفته کتاب اعتبار یارانه خرید از سامانه اینترنتی «بازار کتاب» دوباره تخصیص پیدا کند. این یارانه بعد از سی‌وپنجمین نمایشگاه کتاب تهران افزایش پیدا کرد و به این ترتیب برای هر کد ملی به ازای هر خرید یک‌میلیون تومانی، ۲۵۰هزار تومان یارانه تخصیص داده می‌شود. بنا به اعلام خانه کتاب، تاکنون نیز ۱۲۰هزار نفر از مردم در سراسر کشور یک یا چند نوبت از بازار کتاب خرید کرده‌اند و در هفته کتاب قرار است ۱۸۰هزار عنوان کتاب توسط ۳۰۰ کتابفروشی عرضه شود. سامانه یادشده به نشانی bazarketab.ir در دسترس است. شما در این سامانه می‌توانید براساس موضوع، ناشر، پدیدآورنده و فروشنده، کتاب‌هایی را که قصد خرید دارید، جست‌وجو کنید و متوجه شوید آنها در کدام کتابفروشی‌های سطح کشور موجود است. وقتی این کتاب‌ها را بخرید و فرآیند خرید را تکمیل کنید، کتاب‌ها از طریق پست به نشانی شما در سراسر ایران ارسال خواهد شد. کتابفروشی‌های عضو سامانه بازار کتاب علاوه بر فروش مجازی در روزهای هفته کتاب فروش حضوری با همان تخفیف نیز خواهند داشت.
رویدادهایی در سطح کشور
امسال برنامه‌های هفته کتاب در چهار سطح ملی، استانی، سازمان‌ها و نهادها و ستاد هفته کتاب اجرا خواهد شد و این برنامه‌ها آن‌قدر گسترده است که شاید نتوان تمام آنها را به اطلاع همه مردم در سطح کشور رساند اما برنامه‌های ملی و مهم را در این گزارش مرور خواهیم کرد. یکی از شاخص‌ترین برنامه‌های ملی در هفته کتاب امسال، اولین رویداد ملی قهرمان است که روز سی‌ام آبان‌ماه توسط موسسه پژوهشی ــ فرهنگی انقلاب اسلامی برگزار می‌شود.در این روز به مناسبت روز قهرمان ملی، هفدهمین پاسداشت ادبیات جهاد و مقاومت در سراسر کشور برگزار می‌شود و همزمان تقریظ‌های رهبر معظم انقلاب بر کتاب‌های هواتو دارم، مجید، بربری و بیست سال و سه روز رونمایی و از نویسندگان آثاری مرتبط با قهرمانان جبهه مقاومت، شهدا و رزمندگان مدافع حرم و قدس تجلیل می‌شود. گفته می‌شود در سطح کشور قرار است بیش از ۶۰۰ برنامه استانی برگزار شده و ضمن تجلیل از خادمان نشر و کتابداران، نمایشگاه‌‌های متعدد کتاب، نشستهای تخصصی کتابخوانی، قصه‌خوانی و قصه‌گویی، پویش‌ها و مسابقات کتابخوانی و تهیه و انتشار پادکست‌ها با موضوع کتاب و کتابخوانی برنامه‌ریزی شده است. ازجمله برنامه‌های استانی شاخص می‌توان به برگزاری اختتامیه جشنواره مهدی آذریزدی در یزد، برگزاری سومین دوره جایزه قلم و هگمتانه در همدان، جشنواره مشق کتاب در زنجان، افتتاح اولین خیابان کتابخوان ایران در سمنان و دومین جشنواره کتاب مدرسه ما در خوزستان اشاره کرد.
ضمن این‌که بیش از ۸۰ دستگاه دولتی و غیردولتی برنامه‌هایی را به این مناسبت برگزار خواهند کرد. در برگزاری این برنامه‌ها به گروه‌های سنی و افراد دارای نیازهای خاص هم توجه ویژه شده است، به گونه‌ای که ۱۹درصد برنامه‌ها برای گروه سنی کودکان و نوجوانان و ۸درصد برای نابینایان، ناشنوایان و گروه‌های با نیازهای خاص پیش‌بینی شده است.
کتاب روی آگهی‌نما
در این هفته برنامه‌های مختلفی مانند نشست‌ها، پویش‌ها، مسابقات، بزرگداشت اهالی قلم، رونمایی آثار تازه‌منتشرشده، برگزاری کارگاه‌های آموزشی، اختتامیه و افتتاحیه جشنواره‌های مختلف، دیدار و بازدید و ملاقات از اهالی قلم، اهدای کتاب، افتتاح کتابخانه‌های تازه‌تاسیس و برنامه‌هایی مانند آن را شاهد خواهیم بود و برخی برنامه‌ها هم برای ترویج کتاب و کتابخوانی طراحی شده است. یکی از این برنامه‌ها که معمولا هرسال بازخورد زیادی دارد، قرارگرفتن اطلاعات مربوط به کتاب‌ها و تصاویر نویسندگان و شعرا روی آگهی‌نماها (بیلبوردها)ی شهری است. این طرح که قرار است امسال با همکاری نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور و سازمان زیباسازی شهرداری تهران در قالب طرح «کتاب‌باران» اجرا شود به معرفی ۱۲۰ عنوان کتاب در شهر تهران اختصاص دارد و البته در برخی مراکز استان‌ها نیز این طرح اجرا خواهد شد.
مروری بر برنامه‌های نهادهای مختلف
امسال وزارت آموزش‌وپرورش حضور جدی‌تری در برگزاری هفته کتاب خواهد داشت. قرار است این وزارتخانه امسال برنامه صبحگاهی مدارس را با توجه ویژه به هفته کتاب اجرا کند، هفتمین دوره جشنواره کتاب نوش را برگزار نماید و در کنار آن دانش‌آموزان سراسر کشور را به بازدید از کتابخانه‌های کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان ببرد و البته از دانش‌آموزان نویسنده و شاعر و اهل قلم به‌صورت ویژه تجلیل کند. علاوه‌براین برخی نهادها و انجمن‌های فرهنگی و هنری نیز در اجرای برنامه‌های امسال مشارکت خواهند داشت. اگر بخواهیم فهرست‌وار به برخی از این برنامه‌ها اشاره کنیم می‌شود به اختتامیه جایزه جهانی ادبیات فلسطین و نشستی با ناشران با موضوع فلسطین و تکریم از نویسندگان پیشکسوت توسط مجمع ناشران انقلاب اسلامی، نمایشگاه تخصصی مجازی و حضوری کتاب‌های دانشگاهی توسط انجمن فرهنگی ناشران کتب دانشگاهی، نشست تخصصی تاثیر مطالعه در رشد و توسعه فردی توسط انجمن فرهنگی زنان ناشر، نقد و بررسی سند ملی خواندن و ترویج مطالعه مفید توسط پژوهشگاه فرهنگ، هنر و ارتباطات و نشست بین‌المللی «کتاب؛ سفیر بی‌مرز» توسط مؤسسه فرهنگی اکو، اشاره کرد. امسال همچنین شاهد اجرای دوباره طرح کتاب‌گردی خواهیم بود و در کنار آن انجمن قلم ایران تجلیل از ۱۰ شاعر و نویسنده پیشکسوت را در برنامه خود دارد. خانه مداحان اهل‌بیت(ع) نیز برنامه برگزاری دومین جایزه کتاب مداحان مؤلف را در هفته کتاب در دستورکار قرار داده است. همچنین انجمن نابینایان ایران یک بسته مطالعاتی را برای گروه‌های مختلف سنی و برگزاری مسابقه کتابخوانی بین کتابخوان‌های برتر نابینا در رده‌های سنی مختلف و حضور کتابداران در مدارس نابینایان و معرفی و ترویج فعالیت کتاب و رونمایی دایرالمعارف نابینایی و نابینایان را تدارک دیده است.برگزاری نشستهای «چگونه از تاریخ ایران برای کودکان و نوجوانان بنویسیم» و «شیوه‌ها و محدودیت‌ها و جذابیت‌های فانتزی‌نویسی برای کودکان و نوجوانان» توسط انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، کارگاه یک‌روزه ویرایش و درست‌نویسی توسط انجمن صنفی ویراستاران و نیز سلسله‌نشست‌های «هر کتابفروشی یک خیمه مقاومت» توسط انجمن کتابفروشان جبهه فرهنگی انقلاب اسلامی (خوشه) از دیگر برنامه‌های این هفته است. طرح شنبه‌های کتاب مساجد و پویش کتابخوانی «سرباز مقاومت» از برنامه‌های ستاد هماهنگی کانون‌های فرهنگی ــ هنری مساجد، جشنواره ملی کتاب سال دانشجویی، جشنواره ملی پایان‌نامه‌های دانشجویی و برگزاری دومین دوره طرح ملی باشگاه‌های مطالعه دانشجویان ایران از برنامه‌های جهاددانشگاهی در هفته کتاب است.
ترویج کتاب با بازی «طریق»
یکی از نهادهایی که به‌صورت گسترده در هفته کتاب مشارکت دارد؛ نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور است که قرار است در این هفته خدمات ویژه‌ای هم به مخاطبان خود ارائه کند. این نهاد علاوه بر برنامه‌هایی برای تجلیل از نویسندگان جوان، پویش‌های اهدای کتاب، ویژه‌برنامه‌های گعده امین، نمایشگاه آثار برگزیده کارتون‌کتاب و آثار حوزه مقاومت در استان‌ها و ... دست به ابتکار تازه‌ای زده و سعی کرده است ترویج کتاب را از طریق طراحی یک بازی، عملی کند. بازی «طریق» که در دسته بازی‌های کارتی قرار می‌گیرد، می‌تواند بین دو تا پنج شرکت‌کننده بالای هشت سال داشته باشد و انجام هر دور از ۱۰ دور این بازی حدود ۳۵ دقیقه زمان می‌برد. این بازی بر مبنای گزاره‌ای تاریخی مربوط به ازبین‌بردن منابع کتابخانه‌های شیعیان توسط حزب بعث عراق و تلاش برای رساندن این کتاب‌ها به حرم امام‌حسین(ع) طراحی شده است. اجرای آزمایشی این بازی در پنج استان موفقیت‌آمیز بوده و شروع ماجرایی برای ترویج کتابخوانی خواهد بود.همچنین امروز و فردا می‌توانید با مراجعه به سامانه مدیریت کتابخانه‌های عمومی (www.samanpl.ir) به عضویت رایگان کتابخانه‌های عمومی درآیید، ضمن این‌که جرائم دیرکرد اعضا در این هفته مشمول بخشودگی خواهد شد. در این هفته همچنین شاهد افتتاح و بازگشایی کتابخانه‌های عمومی در کشور خواهیم بود که در مجموع ۱۳هزار مترمربع به فضای کتابخانه‌ای کشور اضافه خواهد شد.
نشستهای پژوهشی در کتابخانه ملی
سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران هم نهاد دیگری است که متناسب با رسالت ذاتی خود، برنامه‌هایی در هفته کتاب برگزار خواهد کرد. ازجمله برنامه‌های پیش‌بینی‌شده در این هفته، برگزاری نشست‌ها و کارگاه‌های علمی با موضوعاتی چون سیر اخبار کتاب در مطبوعات، قصه‌گویی برای کودکان، فرآیند مستندسازی، فرآیند رده‌بندی و استانداردهای آرشیوی و کتابخانه‌ای است. همچنین جلسات نقد و بررسی کتاب‌های «قصه راستگو» و «درآمدی بر سندشناسی و سندپژوهی در منابع آرشیوی»، در این ایام برگزار خواهد شد.همچنین در این هفته سه عنوان از آثار جدید این سازمان شامل کتاب‌های «آثار بزرگان»، «آسمان معرفت» درباره مرحوم استاد عبدا... انوار و «روایت سعادت» خاطرات شفاهی مرحوم استاد آیت‌ا... سعادت مصطفوی، در سه برنامه مستقل، رونمایی خواهد شد.این سازمان در این هفته بیش از ۱۰ برنامه در تهران و بیش از ۱۰ برنامه در مراکز استانی برگزار خواهد کرد. کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان از همزمان‌شدن هفته کتاب با اکران فیلم جدید این سازمان یعنی باغ کیانوش، استفاده کرده و پویش کتابخوانی «باغ کیانوش» را طراحی کرده است. نوجوانان و علاقه‌مندان به کتاب می‌توانند با خواندن ۶۰ ثانیه از رمان «باغ کیانوش» و ضبط آن به‌صورت صوتی در این پویش شرکت کنند.کانون همچنین نشستهای تخصصی «ادبیات در عصر دیجیتال؛ چالش‌ها و فرصت‌ها» و «کتاب به‌عنوان ابزار تغییر اجتماعی؛ بررسی تجربیات موفق» را برگزار می‌کند و در برنامه‌ای با نام «هزار درنای کاغذی بر بام مدارس»، ۲۰۰ قفسه کتاب را به قفسه‌های کتابخانه‌های مدارس مناطق محروم سراسر کشور اهدا خواهد کرد. تا یادمان نرفته بگوییم که به مناسبت هفته کتاب، بیش از هزار عنوان از کتاب‌های سامانه اینترنتی دیجی‌کانون با تخفیف‌های ۱۰ تا ۱۵درصدی در دسترس علاقه‌مندان قرار دارد.این کتاب‌ها براساس رده‌بندی سنی مناسب همچون نوباوه (بالای ۴سال)، نوخوان (بالای ۷سال)، نونگاه (بالای ۹سال)، نونهال (بالای ۱۲سال) و نوجوان (بالای ۱۵سال) عرضه خواهد شد.همچنین فیلم‌تئاترهای مرکز تولید تئاتر و تئاتر عروسکی کانون پرورش فکری برای مخاطبان کودک و نوجوان اکران رایگان می‌شود. این نمایش‌ها قرار است تا ۳۰ آبان ۱۴۰۳ در پایگاه مجازی فیلم کانون به نشانی cinema.kpf.ir/film نمایش داده شود.
برنامه‌های ویژه در پایتخت
در تهران قرار است طرح «۱۰۰ رویداد در ۱۰۰ کتابخانه» برگزار شود و در کتابخانه‌های وابسته به شهرداری تهران شاهد رویدادهای کتاب‌محور شامل رونمایی، نقد و بررسی، تجلیل از نویسنده و فعالان حوزه کتاب خواهیم بود. در این برنامه‌ها از نویسندگانی چون مصطفی رحماندوست، هوشنگ مرادی‌کرمانی و مژگان شیخی تقدیر خواهد شد و سلسله‌نشست‌های نقد و بررسی کتاب به میزبانی فرهنگسرای خاوران با نویسندگانی چون وجیهه سامانی، محمدرضا نیرومند، محمدرسول ملاحسینی، معصومه امیرزاده و محمد حمزه‌زاده هر روز از ساعت ۱۰ صبح در کافه کتاب فرهنگسرا در طول هفته برگزار خواهد شد. همچنین فرهنگسرای رسانه نشستهای نقد و بررسی ۱۱ عنوان کتاب و تجلیل از آزیتا ترکاشوند و سیدمهدی شجاعی را در برنامه‌های خود قرار داده است که البته نسبت میان این دو چهره حداقل برای ما روشن نیست.