به گزارش وبدا، روز ۲۳ آبان روز جهانی دیابت است. طبق آخرین آمار سازمان جهانی بهداشت، تعداد افراد مبتلا به دیابت از ۱۰۸ میلیون در سال ۱۹۸۰ به ۴۲۲ میلیون در سال ۲۰۱۴ رسید. شیوع در کشور‌های با درآمد پایین و متوسط با سرعت بیشتری نسبت به کشور‌های با درآمد بالا افزایش یافته است. دیابت عامل اصلی نابینایی، نارسایی کلیه، حملات قلبی، سکته مغزی و قطع اندام تحتانی است. بین سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۱۹، میزان مرگ و میر ناشی از دیابت ۳ درصد افزایش یافته است. آمار‌ها نشان می‌دهد دیابت مسئول ۶.۷ میلیون مرگ در سال ۲۰۲۱ است، یعنی هر ۵ ثانیه یک نفر.
در سال ۲۰۱۹، دیابت و بیماری کلیوی ناشی از دیابت باعث مرگ ۲ میلیون نفر شد. رژیم غذایی سالم، فعالیت بدنی منظم، حفظ وزن طبیعی بدن و پرهیز از مصرف دخانیات، راه‌هایی برای پیشگیری یا به تاخیر انداختن ابتلا به دیابت نوع ۲ هستند.
تغذیه سالم بخش مهمی از مدیریت دیابت است، بنابراین یک فرد دیابتی باید از آنچه، چه زمانی و چه مقدار در روز می‌خورید آگاه باشد. پیروی از رژیم غذایی سالم به حفظ سطح گلوکز خون شما در محدوده هدف شما کمک می‌کند، که خطر ابتلا به عوارض مرتبط با دیابت را کاهش می‌دهد.
اگر دیابت یا پیش دیابت دارید، کارشناس تغذیه می‌تواند به شما در ایجاد یک برنامه غذایی سالم کمک کند. این برنامه به شما کمک می‌کند قند خون خود را کنترل کنید، وزن خود را مدیریت و عوامل خطر بیماری قلبی را کنترل کنید. این عوامل عبارتند از، فشار خون بالا و چربی خون بالا.
باید توجه داشت وقتی کالری و کربوهیدرات اضافی می‌خورید، سطح قندخون شما افزایش می‌یابد. اگر قند خون کنترل نشود، می‌تواند منجر به مشکلات جدی شود. این مشکلات شامل سطح بالای قند خون است که هیپرگلیسمی نامیده می‌شود. اگر این سطح بالا برای مدت طولانی ادامه یابد، ممکن است منجر به عوارض طولانی مدت مانند آسیب عصبی، کلیه و قلب شود. برای اکثر افراد مبتلا به دیابت نوع ۲، کاهش وزن همچنین می‌تواند کنترل قند خون را آسان‌تر کند. کاهش وزن مجموعه‌ای از مزایای سلامتی دیگر را ارائه می‌دهد. اگر نیاز به کاهش وزن دارید، یک برنامه غذایی سالم یک راه منظم و مغذی را برای رسیدن به هدف ایمن فراهم می‌کند.
انجمن دیابت آمریکا یک روش ساده برای برنامه ریزی وعده‌های غذایی ارائه می‌دهد که بر خوردن سبزیجات بیشتر تمرکز دارد. هنگام تهیه بشقاب خود مراحل زیر را دنبال کنید:
نیمی از بشقاب خود را با سبزیجات غیر نشاسته‌ای مانند اسفناج، هویج و گوجه فرنگی پر کنید. یک چهارم بشقاب خود را با پروتئین بدون چربی مانند ماهی تن، گوشت سفید و قرمز بدون چربی یا مرغ پر کنید. ربع آخر را با یک کربوهیدرات مانند برنج قهوه‌ای یا سبزیجات نشاسته‌ای مانند نخود سبز پر کنید. چربی‌های "خوب" مانند آجیل را در مقادیر کم مصرف کنید. یک تکه میوه یا یک وعده لبنیات و یک نوشیدنی آب یا چای یا قهوه شیرین نشده اضافه کنید.
توصیه‌هایی برای مبتلایان به دیابتورزش را فراموش نکنید. به افراد مبتلا به دیابت توصیه می‌شود که حداقل ۳۰ دقیقه در روز فعالیت بدنی داشته باشند و روش‌هایی مانند پیاده روی توصیه می‌شود. شواهدی وجود دارد که نشان می‌دهد پیاده روی زمانی که در عرض ۲ ساعت بعد از غذا انجام شود، برای قند خون مفیدتر است. زیرا عضلات اسکلتی گلوکز را از گردش خون خارج می‌کنند تا به عنوان سوخت استفاده شود. به دلیل خطر بالقوه هیپوگلیسمی و فشار قلبی عروقی، ابتدا باید با تیم مراقبت از دیابت در مورد فعالیت بدنی با شدت بالا صحبت کرد. به طور خلاصه، چندین عامل وجود دارد که می‌تواند بر پاسخ گلوکز خون به فعالیت بدنی تأثیر بگذارد.
هر روز مقدار مناسب غذا بخورید. برنامه غذایی شما شامل مقداری است که باید بخورید، به طوریکه در هر وعده غذایی یا میان وعده مقدار مناسب کربوهیدرات دریافت کنید.
شما یاد خواهید گرفت که چگونه کربوهیدرات‌ها را بشمارید و غذای خود را اندازه بگیرید. آموزش شمارش کربوهیدرات را کارشناس تغذیه به شما به راحتی آموزش می‌دهد تا بتوانید به راحتی و با خیال راحت مواد غذایی را مصرف کنید.
محدودیت نه ممنوعیت. برای اینکه قند خون خود را تحت کنترل نگه دارید، ممکن است لازم باشد مصرف برخی غذا‌ها و نوشیدنی‌ها را کاهش دهید. این بدان معنا نیست که شما هرگز نمی‌توانید از آنها لذت ببرید. اما باید آنها را کمتر یا در مقادیر کمتر مصرف کنید.
وزن خود را در محدوده نرمال حفظ کنید. چاقی مخصوصا چاقی شکمی با افزایش مقاومت به انسولین روند درمانی شما را دچار اختلال می‌کند.
براساس نوع انسولین یا قرص تجویزی پزشک وعده‌های غذایی خود را تنظیم کنید تا در ساعات اوج اثر دچار افت قند خون نشوید. (در این زمینه می‌توانید از رژیم درمانگر یا پزشک خود کمک بخواهید.)
مصرف میان وعده. مصرف میان وعده در رژیم افراد دیابتی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ زیرا باعث جلوگیری از افت قندخون شده و همچنین میزان با دریافت غذا از ولع بیش از حد فرد در وعده‌ی بعدی پیشگیری می‌کند.
همراه داشتن یک ماده غذایی شیرین. فرد دیابتی باید همیشه همراه خود یک آبنبات یا شکلات داشته باشد تا در صورت افت قندخون بلافاصله میل کند. بعد از مصرف قند‌های ساده مانند شکلات، آبنبات یا آب قند مصرف کربوهیدرات پیچیده مانند یک لقمه نان جهت جلوگیری از افت مجدد قندخون توصیه می‌شود.
مصرف سبزیجات. در کنار غذای خود حتما از انواع سبزی جات استفاده کنید. البته باید در مصرف سیب زمینی، نخود فرنگی، کدو حلوایی به دلیل اینکه جزو سبزیجات نشاسته‌ای هستند و می‌توانند منجر به افزایش قند خون شوند باید دقت شود و متعادل و در حد کم مصرف شود.
مصرف حبوبات. توصیه می‌شود میزان مصرف حبوبات در افراد دیابتی افزایش یابد. پخت برنج به صورت پلو‌های مخلوط مانند لوبیاپلو، عدس پلو و ماش پلو، ضمن افزایش تنوع غذایی به کنترل وزن و قندخون کمک می‌کند.
از مصرف غذا‌های سرخ کرده پرهیز کنید. بهتر است غذا‌ها را به صورت آبپز، بخارپز یا کبابی میل کنید.
نان سبوس دار مصرف کنید. در رژیم غذایی روزانه بهتر است از نان‌های سبوس دار استفاده و از مصرف برخی مواد پرهیز کنید. برای مثال، از مصرف چربی گوشت ها، پوست مرغ و پوست ماهی و لبنیات پرچرب، سس‌های سفید، کله و پاچه، کره، خامه، شیرینی‌های خامه ای، مربا، بیسکوئیت‌های کرم دار، شکلات، چیپس و پفک، سوسیس و کالباس خودداری کنید.
منابع امگا ۳ مصرف کنید. از روغن‌های حاوی امگا ۳ مثل کانولا استفاده کنید.
برای پیشگیری از ابتلا به دیابت چه نکاتی را مدنظر قرار دهیم؟
۱- چربی‌های اشباع شده: از محصولات لبنی پرچرب و پروتئین‌های حیوانی مانند کره، گوشت گاو، هات داگ، سوسیس و بیکن خودداری کنید.
۲-چربی‌های ترانس: از چربی‌های ترانس موجود در میان وعده‌های فرآوری شده، محصولات پخته شده، شورتنینگ‌ها و مارگارین‌های استیک خودداری کنید.
۳- منابع کلسترول: شامل، محصولات لبنی پرچرب و پروتئین‌های حیوانی پرچرب، زرده تخم مرغ، جگر و سایر گوشت‌های اندام است. بیش از ۲۰۰ میلی گرم (میلی گرم) کلسترول در روز مصرف نکنید.
۴- سدیم. بیش از ۲۳۰۰ میلی گرم سدیم در روز رامصرف نکنید. (کمتر از یک قاشق مربا خوری نمک)
۵- از روغن‌های حاوی امگا ۳ استفاده کنید. متاسفانه میزان دریافت امگا ۳ در رژیم غذایی روزانه ما کم است. عمده منبع روغن امگا ۳ ماهی و دانه‌های روغنی خاص مثل کانولا، گردو و تخم کتان است. کاهش دریافت امگا ۳ و افزایش دریافت امگا ۶ از منابع غذایی همچون برخی از روغن ها، غذا‌های سرخ شده و فست فود، می‌تواند منجر به التهاب در بدن شود که همین امر یعنی التهاب زمینه ساز بیماری‌های مزمن و مختلف همچون دیابت، بیمار‌های قلبی و عروقی و سرطان می‌شود؛ بنابراین حتما از روغن‌های حاوی امگا ۳ بالا در رژیم غذایی خود استفاده کنید. البته با مشورت با پزشک خود می‌توانید از مکمل‌های امگا ۳ نیز استفاده کنید.
دیابت را می‌توان با رژیم غذایی، فعالیت بدنی، دارو و غربالگری و درمان منظم عوارض، کنترل و درمان و از عواقب و عوارض آن جلوگیری کرد یا به تأخیر انداخت.
منبع: دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت.
انتهای پیام/