رهبران کشورهای عربی و مسلمان برای حضور در نشستی وارد ریاض شدند که دوشنبه یازدهم نوامبر (۲۱ آبان) به بررسی موضوعات پیرامون جنگ غزه و لبنان می‌پردازد. این نشست، یک سال پس از گردهمایی مشابه اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی در ریاض برگزار می‌شود.

خبرگزاری رسمی عربستان سعودی اعلام کرد که «تشدید خشونت‌ها در سرزمین‌های فلسطین و لبنان و حمله‌های گسترده اسرائیل، رهبران عربی و اسلامی را مجبور به اقدام فوری کرده است.»

بنا بر گزارش این رسانه، مسائل کلیدی که در اجلاس کشورهای عرب – اسلامی مورد بررسی قرار خواهد گرفت،‌ عبارتند از «توقف حمله، حفاظت از غیرنظامیان، حمایت از مردم فلسطین و لبنان، متحد کردن مواضع و اعمال فشار بر جامعه بین‌المللی برای برداشتن گام‌های قاطع در راه پایان دادن به حملات جاری و برقراری صلح و ثبات پایدار در منطقه».

بعدازظهر یکشنبه، شاهزاده فیصل بن فرحان، وزیر امور خارجه عربستان سعودی که ریاست جلسه مقدماتی را پیش از نشست روز دوشنبه بر عهده داشت، در این زمینه سخنرانی و بر اهمیت اتخاذ مواضع مشترک تاکید کرد.

روز دوشنبه نیز شاهزاده محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی، در افتتاحیه اجلاس فوق‌العاده کشورهای عربی و اسلامی سخنرانی کرد.

شاهزاده محمد بن سلمان در این سخنرانی ممانعت از فعالیت سازمان‌های بشردوستانه در غزه را مورد انتقاد قرار داد و همچنین کاهش نقش تشکیلات خودگردان فلسطین را رد کرد.

ولیعهد عربستان سعودی همچنین با محکوم کردن عملیات اسرائیل در غزه و نام دادن آن تحت عنوان «نسل کشی» گفت: «جامعه‌ بین‌المللی باید فورا اقدامات اسرائیل علیه برادران ما در فلسطین و لبنان را متوقف کند.»

او افزود: «ما عملیات نظامی اسرائیل را که اراضی لبنان را هدف قرار داده است محکوم می‌کنیم و هر چیزی که ثبات و امنیت لبنان را تهدید و همچنین تمامیت ارضی لبنان را نقض کند، رد می‌کنیم.»

شاهزاده محمد بن سلمان همچنین حملات به خاک ایران را محکوم کرد و افزود: «از جامعه جهانی می‌خواهیم اسرائيل را به احترام به حاکمیت ملی ایران و خودداری از حمله به خاکش ملزم کند.»

 ولیعهد عربستان سعودی در ادامه گفته‌هایش با بیان اینکه فلسطین واجد شرایط عضویت کامل در سازمان ملل است، بر ضرورت تشکیل کشور فلسطین تاکید کرد و گفت: «ما یک ابتکار جهانی را برای حمایت از راه‌حل دو دولتی راه‌اندازی کردیم.»

کدام کشورها در اجلاس ریاض شرکت دارند؟

شبکه خبری الاخباریه وابسته به عربستان سعودی روز یکشنبه تصاویری از ورود بولا تینوبو، رئیس جمهوری نیجریه و نجیب میقاتی، نخست‌وزیر موقت لبنان به ریاض منتشر کرد. محمود عباس رئیس‌ تشکیلات خودگردان فلسطین هم روز یکشنبه وارد عربستان سعودی شد.

 وزارت امور خارجه پاکستان نیز هفته گذشته اعلام کرد که قرار است شهباز شریف، نخست‌وزیر پاکستان در این مراسم شرکت کند. در بیانیه وزارت خارجه پاکستان تاکید شد که شریف قصد دارد خواستار «پایان فوری نسل‌کشی در غزه» و «توقف فوری ماجراجویی اسرائیل در منطقه» شود.

شیخ منصور بن زاید آل نهیان، معاون رئیس دولت امارات متحده عربی؛ شوکت میرضیایف، رئیس جمهوری ازبکستان؛ عبدالفتاح البرهان، رئیس شورای حاکمیت انتقالی سودان؛ بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه؛ محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق؛ شیخ خالد بن عبدالله آل خلیفه، معاون نخست‌وزیر بحرین و عبدالفتاح السیسی، رئیس جمهوری مصر روز دوشنبه برای پیوستن به این اجلاس وارد ریاض شدند.

ملک عبدالله دوم پادشاه اردن، رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی حاکم قطر، شیخ صباح الخالد الحمد الصباح ولیعهد کویت، سید بدر بن حمد بن حمود البوسعیدی وزیر امور خارجه عمان و محمدرضا عارف معاون اول رئیس جمهوری اسلامی ایران نیز روز دوشنبه وارد ریاض شد. در نشست مشابهی در نوامبر ۲۰۲۳، ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور وقت ایران حضور یافته بود.

نمایندگان عالی‌رتبه کشورهای دیگری از جمله الجزایر، گینه، سنگال، چاد، تاجیکستان، اوگاندا و موریتانی هم در جمع کشورهای حاضر در نشست کشورهای عرب – اسلامی خواهند بود.

پیش از این،‌ وزارت امور خارجه عربستان سعودی در نخستین دور اجلاس «اتحاد بین‌المللی، تلاش برای راه‌حل دو کشوری» در اواخر ماه اکتبر اعلام کرده بود که دور دوم این اجلاس نیز برگزار می‌شود.

با این که یک سال پیش در گردهمایی مشابه اتحادیه عرب و سازمان همکاری اسلامی، رهبران شرکت‌کننده اعلام کردند که اقدامات «وحشیانه» اسرائیل در غزه را محکوم می‌کنند و درخواست برای قطع روابط اقتصادی و دیپلماتیک با اسرائیل را مطرح کردند، نتوانستند در مورد اقدام علیه اسرائیل به توافق برسند.

۵۷  عضو سازمان همکاری اسلامی و ۲۲ عضو اتحادیه عرب شامل کشورهایی هستند که برخی از آنها اسرائیل را به رسمیت می‌شناسند و برخی دیگر به شدت مخالف هرگونه نزدیکی با اسرائيل‌اند. نشست سال گذشته در ریاض شاهد اختلاف‌نظر در مورد اقداماتی مانند قطع روابط اقتصادی و دیپلماتیک با اسرائیل و محدود کردن عرضه نفت به تل‌آویو بود.

به اعتقاد برخی از کارشناسان، پس از انتخاب هفته گذشته دونالد ترامپ برای دومین دوره ریاست کاخ سفید، رهبران ریاض با برگزاری نشست کنونی به دولت آینده ایالات متحده پیام خواهند داد که چه انتظاراتی دارند و موضع مشخصشان درباره تحولات منطقه‌ای چیست.

برخی دیگر از تحلیلگران نیز معتقدند که عربستان سعودی با نقش‌آفرینی در گرد هم آوردن کشورهای عرب و اسلامی این پیام را به آمریکا خواهد داد که همچنان یک شریک مهم برای ایالات متحده خواهد بود که باید نقش‌آفرینی‌اش را به عنوان نمایندگی جهان اسلام و یک قدرت مهم منطقه‌ای جدی گرفت.