شفقنا- حضرت آیت الله جوادی آملی گفتند: اگر عقليه بني هاشم زينب کبري (سلام الله عليها) مورد تکريم ويژه امام زمانش وجود مبارک سجاد (سلام الله عليه) است، براي آن است که حضرتش حقيقت انسانيت را خوب يافت و بر اساس آن حقيقت انسانيت عمل کرده است.

به گزارش شفقنا، متن پیام حضرت آیت الله جوادی آملی به مناسبت آغاز بیستمین کنفرانس سالانه کنگره مسلمانان آمریکا که با عنوان «زینب کبری میراث شجاعت، شفقت و مقاومت» 8 تا 10 نوامبر در شهر هیوستن ایالت تگزاس آمریکا در حال برگزاری است، به شرح زیر است:

«أعوذ بالله من الشيطان الرجيم

بسم الله الرحمن الرحيم

«الحمد لله رب العالمين و صلّي الله علي جميع الأنبياء و المرسلين و الأئمة الهداة المهديين و فاطمة الزهراء بهم نتولّي و من أعدائهم نتبرّء الي الله».

مقدم شما بزرگواران، برادران و خواهران ايماني را گرامي ميداريم و از ذات اقدس اله مسئلت ميکنيم آنچه خير و صلاح و فلاح جهان اسلام است، خداي سبحان مقرر بفرمايد و آنچه مورد عنايت الهي است، نسبت به شما بزرگواران مرحمت بفرمايد!

شما که سعي بليغتان در گرامي داشت اهل بيت (عليهم الصلاة و عليهم السلام) است و سالروز وفات عقليه عرب و عجم، عقليه مسلمانها و عقليه بني هاشم (سلام الله عليها) را گرامي مي داريد، اميدواريم اين عرض ادب شما به پيشگاه اهل بيت (عليهم السلام) ذخيره دنيا و آخرت شما باشد!

زينب کبري، نمونه و نموداري از انسانيت است. نکته اول آن است که حقيقت زن و مرد تقريباً مساوي هم است، زيرا روح نه مذکر است و نه مؤنث. در بين حکماي اسلام ابن سينا تصريح مي کند که روح، ذکورت و انوثت ندارد. مرد و زن بودن مربوط به بدن است که بدن يا اين چنين ساخته شد يا آن چنان؛ ولي روح از آن نظر که مجرد است، منزه از اجزاء و خصوصيت هاي بدني است. البته بدن چون متفاوت است، تکاليف و وظايف زن و مرد هم تا حدودي في الجمله _نه في الجمله_ فرق دارد؛ ولي معارف اصلي، اعتقادات اصلي و احکام و حکَم اصلي، مشترک بين زن و مرد است و در بعضي از مسائلي که مربوط به بدن است از هم جدايند.

بنابراين حقيقت زن و حقيقت مرد که روح مجرد است فرق نمي کند. حتي بر مبناي حکمت متعاليه که روح، جسمانية الحدوث و روحانية البقاء است، جسماني بودن روح به اين است که صورت انساني، اول جسماني است و روي ماده تکيه مي کند و رفته رفته از ماده پرواز مي کند. ماده، سکوي پرواز روح است که به وسيله حرکت جوهري به مقامات عاليه مي رسد. اين طور نيست که چون جسمانية الحدوث است، همين جسم با خصوصيت هاي مادي اش و ذکورت و انوثتش سهم تعيين کننده داشته باشد، فقط سهم ابزاري دارد. بنابراين طبق مبناي حکمت مشاء، جناب بوعلي تصريح مي کند که روح نه مذکر است نه مؤنث و شاگردش بهمنيار هم تصريح مي کند که روح نه مذکر است نه مؤنث و زن و مرد در خطوط کلي يکسان اند، البته به سبب اختلاف بدن، برنامه ها و وظايف جداگانه اي دارند.

مطلب ديگر آن است که بر اساس حکمت متعاليه که روح، جسمانية الحدوث و روحانية البقاء است، معنايش اين نيست که همين جسم با خصوصيت هاي جسمي، روح مي شود، بلکه انسان، مرکّب از ماده و صورت است اولاً و ماده، ماده است و صورت، قابل پرواز است ثانياً. صورتي که روي ماده است، از ماده مي جهد خروج دارد عروج دارد پرواز دارد با حرکت جوهري، مي شود مجرد. صورت، سکوي پرواز آن ماده است نه اينکه ماده، مجرد بشود با سير؛ ماده همچنان ماده است و اين که سکوي پروازش ماده است، از ماده رها مي شود، بنابراين وقتي  به تجرد روحي رسيد، ديگر سخن از ذکورت و انوثت نيست. البته بر اساس بدن و خصيصه بدني که هست، برخي از وظايف، مختص زن است و برخي از وظايف، مختص مرد.

مطلب بعدي آن است که قرآن کريم زن و مرد را از نظر انساني، نمونه يکديگر مي داند و به يکديگر ارجاع مي دهد. وقتي مي خواهد نمونه مردم خوب را _نه نمونه مردان خوب، نمونه مردم خوب را_ ذکر بکند، حضرت مريم را نام مي برد يا همسر فرعون را نام مي برد؛ مي فرمايد نمونه مردم خوب مريم است نمونه مردم خوب آسيه است. ما يک عنوان «مردم» داريم يک عنوان «مردان»؛ مردان در مقابل زنان اند؛ اما مراد از مردم، جامعه انساني است يعنی اعم از زن و مرد است. وقتي گفتند مردم در انتخابات شرکت کردند مردم رأي دادند، اعم از زن و مرد است. يک وقت مي گويند مردان، اين در برابر زنان است؛ ولي تعبير قرآن در اينجا مردان نيست، مردم است. فرمود نمونه مردم خوب، مريم است و همچنين درباره آسيه، همسر فرعون: ﴿ضَرَبَ اللَّهُ مَثَلاً لِلَّذينَ آمَنُوا امْرَأَتَ فِرْعَوْنَ﴾؛[1] نمونه مردم خوب، همسر فرعون است، چه اينکه به عنوان نمونه مردم بد، نام دو زن را مي برد. [2]

غرض اين است که قرآن کريم هم مرد را نمونه مرد و زن خوب مي داند و هم زن را. بنابراين حقيقت زن با حقيقت مرد در بسياري از امور يکسان هستند ولي به لحاظ خصوصيت هاي بدني، برخي از احکام بين زن و مرد مختلف است.

مطلب ديگر آن است که اگر عقليه بني هاشم زينب کبري (سلام الله عليها) مورد تکريم ويژه امام زمانش وجود مبارک سجاد (سلام الله عليه) است، براي آن است که حضرتش حقيقت انسانيت را خوب يافت و بر اساس آن حقيقت انسانيت عمل کرده است. وقتي زين العابدين به زينب کبري(سلام الله عليهما) فرمود: «أَنْتِ بِحَمْدِ اللَّهِ عَالِمَةٌ غَيْرُ مُعَلَّمَةٍ فَهِمَةٌ غَيْرُ مُفَهَّمَة»[3] يعني تو در مکتب بشري درس نخوانده اي و عالم شده به علم اله هستي. چون اينچنين است لذا مي تواند آن سخن را بگويد که ديرياب است و کمتر گفته شد و کمتر قابل دسترسي است.

انسان در حال مرگ دو قسم است: يا انسان وارسته است يا انسان تبهکار. اگر انسان وارسته بود، ﴿الَّذينَ تَتَوَفَّاهُمُ الْمَلائِكَةُ طَيِّبينَ﴾؛[4]  کساني که هنگام مرگ طيب و طاهرند و هنگام زندگي قبل از مرگ، طيب و طاهر بودند و هم اکنون دارند رحلت مي کنند، فرشتگان رحمت مي آيند سلام عرض مي کنند به آنها مي گويند سلام خدا بر شما، سلام ما هم بر شما و کساني که تبهکارند و وضع بدي دارند، در هنگام مرگ، فرشتگان وارد مي شوند، سيلي به سر و صورت آنها مي زنند: ﴿يَضْرِبُونَ وُجُوهَهُمْ وَ أَدْبَارَهُمْ﴾؛[5] پشت آنها را مي زنند صورت آنها را سيلي مي زنند؛ فشار جان دادن همين است.

در هنگام مرگ، خصوصيت هاي انسان زشت جلوه مي کند خصوصيت هاي انسان خوب هم ظهور دارد. اين حقيقتي است که در قرآن کريم آمده است؛ اين حقيقت را مردان الهي و زنان الهي به خوبي درک کردند و يافتند، بلکه خودشان هم با آن حقيقت همراه اند.

وقتي که در جلسه کوفه، ابن زياد گفت: «كَيْفَ رَأَيْتِ صُنْعَ اللَّهِ بِأَخِيكِ وَ أَهْلِ بَيْتِكِ؟»، زينب کبري(سلام الله عليها) فرمود: «مَا رَأَيْتُ إِلَّا جَمِيلا»؛[6] گفت کاري که خدا با شما کرد چگونه يافتي، فرمود خيلي جميل و زيبا بود.

سرّش آن است که او ملکوت شهادت را مي بيند که شهادت، آب زندگاني است و هرگز انساني که شهيد شد نمي ميرد و براي هميشه زنده است. گرچه هيچ انساني از بين نمي رود و هميشه زنده است؛ ولي به هر تقدير حيات خاصه اي که بهره شهداست بهره ديگران نيست. در آنجا زينب کبري فرمود ما که در اين سفر جز خوبي چيزي نديديم: «مَا رَأَيْتُ إِلَّا جَمِيلا». آن مسئله شهادت را و مسئله باطن انسان را که در هنگام مرگ ظهور ميکند، زينب کبري مي بيند که فرشتگان مي آيند سلام عرض مي کنند.  

اين چشم ملکوتي ای که دارد هم شهادت و حقيقت شهادت را مي بيند و هم اسارت و حقيقت اسارت را مي بيند، لذا در همه حال، جلال و شکوه ذات اقدس اله را يادآور مي شود که به ما خيلي خوش گذشت: «مَا رَأَيْتُ إِلَّا جَمِيلا»؛ ما خواستيم به لقاء الهي بار يابيم و موفق شديم. اين کار، جهان را بيدار مي کند.

مسئله حجاب، زينت و جمال و جلال زن است که همه بايد _إنشاءالله_ اين اصل را رعايت کنند. براي اينکه حرمت زن محفوظ باشد و عظمت و جلال و شکوه زن محفوظ باشد، ذات اقدس اله، مسئله حجاب را مقرر کرده است.

اميدواريم همه شما به برکت قرآن و عترت از فيض و فوز ولايت اهل بيت(عليهم الصلاة و عليهم السلام) بهره مند بشويد و گذشتگان شما مورد عنايت پروردگار باشند و جوان هاي شما در سايه لطف ولي اش، از بهترين نعمتها برخوردار باشند و جهان اسلام رو به ترقي باشد و خطر بيگانگان به خود آنها برگردد!

«غفر الله لنا و لکم و السلام عليکم و رحمة الله و برکاته»

[1]. سوره تحريم، آيه11.

[2]. سوره تحريم، آيه10.

[3]. بحار الأنوار، ج‏45، ص164.

[4]. سوره نحل، آيه32.

[5]. سوره انفال، آيه50؛ سوره محمّد، آيه27.

[6]. اللهوف، ص160.