طرفداری | پنجشنبه شب پس از مسابقه تیم‌های آژاکس و مکابی تل آویو، ناآرامی‌هایی شدید و گسترده در آمستردام، پایتخت هلند اتفاق افتاد. وب‌سایت اتلتیک به مرور دقیق اتفاق‌های آن شب پرداخته است.
به گفته پلیس محلی، هواداران مکابی تل آویو پس از مسابقه و در مسیر بازگشت به مرکز شهر آمستردام، مورد حمله قرار گرفتند و برخی نیاز به مداوا در بیمارستان پیدا کردند. اگرچه پیش از این درگیری‌ها، هواداران تیم اسرائیلی با رفتارهای خود در مرکز شهر، تنش‌هایی ایجاد کرده بودند. تصاویر این درگیری‌ها، جهان را شوکه کرد و سوال‌هایی سخت برای مقامات ارشد فوتبال مطرح ساخت. در این یادداشت، به بررسی دقیق اتفاق‌های آمستردام، پیشینه آن، چگونگی واکنش نشان دادن ورزش و البته بازی‌های حساس که پتانسیل تنش‌زا شدن دارند، می‌پردازیم.
دقیقا چه اتفاقی رخ داد؟
شبی که به‌نظر می‌رسید پایتخت هلند میزبان یک مسابقه معمولی اروپایی میان آژاکس و مکابی تل آویو باشد، طبق چیزی که پلیس محلی آن را «فورانِ بی‌دلیل خشونت علیه هواداران اسرائیلی» دانست، به پایان رسید. مکابی تل آویو، قهرمان لیگ اسرائیل یکی از 36 تیم حاضر در لیگ اروپای 25-2024 است و به هلند سفر کرده بود تا به روند سه باخت متوالی‌اش در این بازی‌ها پایان دهد اما باخت سنگین 5-0 مقابل آژاکس، این روند بد را تداوم بخشید. اگرچه رویدادهای بیرون از استادیوم و به‌خصوص پس از مسابقه باعث شد دیک شوف، نخست‌وزیر هلند، «خشونتِ یهودستیزانه» را محکوم کند.
پلیس آمستردام در نشست خبری صبح جمعه تایید کرد پس از حمله و پرتاب مواد آتش‌زا به هواداران تیم مهمان، 62 نفر در سطح شهر دستگیر شده‌اند. پنج زخمی هم به بیمارستان انتقال یافتند که بعدا مرخص شدند و 30 نفر نیز با آسیب‌هایی جزئی روبه‌رو شدند.
با توجه به این‌که بیش از یک سال از جنگ غزه می‌گذرد، احتمال افزایش تنش‌ها پیش از سفر کاروان مکابی به آمستردام پیش‌بینی شده بود. این سفر مکابی با هفته گرامی‌داشت «کریستال‌ناخت»، زمانی که نازی‌ها شروع به «شکار» جمعیت یهودی آلمان در سال 1938 کردند، همزمان شد. مقامات آمستردام، 800 نیروی پلیس اضافه را به‌کار گماشتند و تظاهرات طرفدارانِ فلسطین در استادیوم یوهان کرویف آژاکس را ممنوع کردند. از طرفی سفر فنرباحچه به هلند برای بازی با آلکمار در همین هفته از لیگ اروپا باعث شده بود هواداران تُرک زیادی در آمستردام حضور داشته باشند.
تنش‌ها از عصر چهارشنبه شروع شده بود، جایی که پرچم فلسطین از مقابل یکی از ساختمان‌های مرکز شهر آمستردام پایین کشیده شده بود. پیتر هولا، رییس پلیس آمستردام در نشست خبری روز جمعه اعلام کرد هواداران مکابی به یک تاکسی حمله کردند و یک پرچم فلسطین را آتش زدند. پلیس حدود 1000 نفر از هواداران مکابی از مسیرشان از میدان دام به استادیوم یوهان کرویف را اسکورت کرد، دقیقا مکانی که تظاهرات دسته‌ای از هواداران فلسطین در نزدیکی آنتون دِکامپلین سازمان یافته بود.
حضور هواداران با پرچم فلسطین در نزدیکی استادیوم یوهان کرویف
پلیس توانست مراکز تنش را مورد کنترل قرار دهد اما طبق گفته فمکه هالسما، شهردار آمستردام، به دنبال پایان بازی و بازگشت هواداران مکابی به مرکز شهر آمستردام، چندین «آشوبگر» اقدام به زدن ضربات «بزن و دررو» به هواداران اسرائیلی در مکان‌های مختلف کردند. البته طبق گفته رییس پلیس آمستردام، حدود ساعت 3 بامداد به وقت محلی، نظم برقرار شد و هواداران تیم مهمان از سوی پلیس مورد محافظت قرار گرفتند.
شهردار آمستردام در خصوص حادثه رخ داده گفت:
از رفتارهای رخ داده، عمیقا شرمنده هستم. در گروه‌های پیام‌رسان تلگرام، مردم درباره «شکار» یهودیان صحبت می‌کردند. این واقعا وحشتناک است و کلمه‌ای برای توصیف آن پیدا نمی‌کنم.
نشست خبری شهردار هلند
اسحاق هرتزوگ، رئیس‌جمهور اسرائیل به نقل از رویترز گفته ویلم الکساندر، پادشاه هلند، «ترس و شوک عمیق» خود نسبت به اتفاقات آمستردام را ابراز کرده است. مقیاس بزرگ خشونت باعث شد هواپیمایی اسرائیل به دستور بنیامین نتانیاهو، دو «پرواز نجات» به آمستردام بفرستد و البته باشگاه مکابی هم به هوادارانش توصیه کرد در هتل بمانند و از استفاده و پوشیدن نمادهای یهودی تا زمان بازگشت به خانه، خودداری کنند.
آیا خشونت‌ها به فوتبال مرتبط بود؟
هم بله و هم نه. سفر مکابی به آمستردام به خشونت‌ها سرعت بخشید اما پیش‌تر نیز به‌دنبال درگیری‌ها در غزه و سایر نقاط خاورمیانه، آتش تنش‌هایی گسترده‌تر شعله‌ور بود. آمستردام خانه هزاران مهاجر از کشورهای اسلامی است و طی 15 ماه گذشته، شاهد برگزاری منظم تظاهرات و راهپیمایی‌های طرفداران فلسطین بوده است؛ میزبانی آمستردام از یک باشگاه اسرائیلی در یک مسابقه پرطرفدار، از سوی مقامات محلی به‌عنوان یک رویداد پرخطر شناسایی شده بود.
حضور حدود هزار نفر از هواداران تیم مهمان، کمکی به کاهش تنش‌ها نکرد و ویدیوهای زیادی در رسانه‌های اجتماعی به اشتراک گذاشته شد که نشان می‌داد هواداران مکابی نیز شعارهای نژادپرستانه ضد عرب سر می‌دادند. مکابی همچنین سابقه مشکل با بخشی از هوادارانش را داشته چرا که گروه هواداران افراطی مکابی پیش‌تر متهم به اقدام‌های نژادپرستانه شده بودند.
محکومیت اتفاقات اخیر از سوی نخست‌وزیران هلند و اسرائیل نشان داد خشونت‌های صورت‌گرفته در آمستردام، فراتر از فوتبال بوده است. این موضوع به‌طور گسترده تایید شده که حملات صورت گرفته، نیتی «یهودستیزانه» داشته و این در شهری که برای مدت‌ها جامعه قدرتمند یهودی‌نشین‌ها بوده، اتفاق ناراحت‌کننده‌ای تلقی می‌شود. هالسما، شهردار آمستردام در این خصوص گفت:
تاریخ شهر ما به شدت مخدوش شده و این اتفاق‌ها به «کریستال‌نخت» شباهت دارد. فرهنگ یهودی، مورد تهدید قرار گرفته است.
واکنش یوفا و باشگاه‌ها چه بوده است؟
باشگاه مکابی صبح روز جمعه ضمن هماهنگی با وزارت خارجه و وزارت ورزش اسرائیل جهت تضمین بازگشت هواداران به تل آویو اقدام کرد. کارکنان و بازیکنان مکابی، عصر جمعه به تل آویو برگشتند.
باشگاه آژاکس که ریشه‌های یهودی در خود می‌بیند نیز این اتفاق‌ها را محکوم کرد و یوفا، نهاد حاکم فوتبال اروپا که با برگزاری بازی در آمستردام موافقت کرده بود، اعلام کرد:
مطمئنیم مقامات مربوطه، مسئولان این اتفاقات را شناسایی کرده و تحت پیگرد قانونی قرار می‌دهند. یوفا ضمن بررسی همه گزارش‌های رسمی و شواهد موجود، آن‌ها را ارزیابی می‌کند و هرگونه اقدامات مناسب آینده را طبق چارچوب‌های نظارتی مربوطه خود، بررسی خواهد کرد.
آیا پیش‌تر به مکابی حمله شده بود؟
هیچ گزارشی درباره اعمال خشونت‌آمیز در هیچ‌یک از 4 دیدار خارج خانه اروپایی مکابی در این فصل در رومانی، لیتوانی، صربستان و پرتغال گزارش نشده است. اگرچه در مارس 2024 یک فیلم تایید نشده نشان می‌داد گروهی از هواداران مکابی در یک رویداد خشونت‌آمیز در آتن شرکت داشتند؛ در آن زمان، مکابی به مصاف المپیاکوس در لیگ کنفرانس اروپا رفته بود؛ رقابت‌هایی که در نهایت منجر به قهرمانی تیم یونانی شد.
یک رسانه محلی یونانی گزارش داده بود یک مرد که حامل پرچم فلسطین بود، به دنبال مشاجره و درگیری در عصر همان روز بازی به بیمارستان منتقل شده بود. پلیس یونان گفته بود هواداران مکابی، به تحریک واکنش نشان داده‌اند و دو نفر هم دستگیر شده‌اند.
پس از حملات 7 اکتبر 2023، یوفا اعلام کرد تا اطلاع ثانوی هیچ مسابقه بین‌المللی در اسرائیل برگزار نمی‌شود و این یعنی مکابی تل آویو نمی‌تواند میزبان مسابقات خانگی خود باشد. این تیم بازی‌های خانگی اروپایی خود را در سه زمین متفاوت برگزار می‌کند. دو زمین در مجارستان هستند؛ بوسیک آرنا در بوداپست و استادیوم هالاداس در سومباتلی. زمین دیگر نیز در خانه پارتیزان بلگراد صربستان برگزار می‌شود که میزبان دو بازی بعدی مکابی در لیگ اروپا مقابل RFS ریگا لتونی و پورتو هستند.
در فوریه 2024، باشگاه خنت بلژیک مسابقه خانگی خود در لیگ کنفرانس اروپا مقابل مکابی حیفا را به دلیل نگرانی‌های امنیتی پشت درهای بسته برگزار کرد.
رویکرد یوفا و فیفا درباره حمایت از فلسطین در استادیوم‌ها چیست؟
یک روز پیش از مسابقه جنجالی آژاکس و مکابی، هواداران افراطی پاری سن ژرمن در مسابقه مقابل اتلتیکو مادرید در پارک دو پرنس، بنر بزرگی با نوشته «فلسطین را آزاد کنید» را به نمایش در آوردند و پنجشنبه شب نیز هواداران گالاتاسارای در مسابقه مقابل تاتنهام بنری با پیام مشابه را در معرض دید قرار دادند.
بنر هواداران پاری سن ژرمن در حمایت از فلسطین
قوانین انضباطی یوفا می‌گوید باشگاه‌های اروپایی در صورت استفاده از «کلمات، اشیا و وسایلی دیگری برای انتقال پیام‌های تحریک‌آمیز و نامناسب برای یک رویداد ورزشی، به ویژه پیام با مضامین تحریک آمیز سیاسی، ایدئولوژیک، مذهبی و توهین‌آمیز» مشمول تنبیه‌های انضباطی می‌شوند. اگرچه «پیام‌های تحریک‌آمیز» یک تعریف قابل تفسیر است. حمایت واضح از یک ملت، بعید است مغایر با تعریف یوفا باشد اما اعتراض هواداران فلسطین در صورتی که تیم مقابل از اسرائیل باشد، ممکن است شامل تعریف یوفا از تحریک شود.
حمایت هواداران سلتیک از فلسطین
فیفا، نهاد حاکم جهان فوتبال در ماه اکتبر 2024 اعلام کرد وضعیت اتحادیه فوتبال اسرائیل را به دلیل آنچه که نقض قوانین ادعا شده، مورد بررسی قرار می‌دهد. این سومین باری است که فیفا تصمیم خود برای تعلیق فوتبال اسرائیل را به تعویق انداخته است.
فدراسیون فوتبال فلسطین (PFA)، مدعی شده اتحادیه فوتبال اسرائیل (IFA)، مقررات فیفا را به دلیل «نقض بی‌سابقه حقوق بشر و قوانین بشردوستانه» در طول جنگ غزه را زیرپا گذاشته اما IFA همه این ادعاها را رد کرده است. کنفدراسیون فوتبال آسیا (AFC) از ادعای PFA حمایت می‌کند اما موشه زوارس، رییس اتحادیه فوتبال اسرائیل، درخواست PFA را «تلاش سیاسی خصمانه و سازمان‌یافته جهت آسیب به فوتبال اسرائیل» می‌داند.
آیا بازی‌های آینده مکابی قرار است جنجالی شود؟
بازی بعدی خارج خانه مکابی در لیگ اروپا مقابل بشیکتاش ترکیه است اما یوفا تایید کرد این مسابقه به دنبال تصمیم مقامات ترکیه در استانبول برگزار نخواهد شد. این بازی در زمینی بی‌طرف که هنوز مکانش مشخص نشده، برگزار می‌شود و بشیکتاش در حال مذاکره برای یافتن زمین جایگزین است.
مکابی هر 4 بازی ابتدایی خود در لیگ اروپا را باخته و در آستانه حذف از این مسابقات قرار دارد اما در صورتی که بتواند در رتبه‌های 9 تا 26 جدول 36 تیمی قرار گیرد، باید در یک مسابقه پلی‌آف رفت و برگشت برای صعود به یک‌هشتم نهایی مبارزه کند که در یکی از مسابقه‌ها مهمان خواهد بود.
وضعیت فوتبال ملی اسرائیل چگونه است؟
اسرائیل در بازی‌های ملی هفته‌های پیش رو باید به مصاف فرانسه و بلژیک در سطح A لیگ ملت‌های اروپا برود. وزارت کشور فرانسه روز جمعه تایید کرد به‌رغم نگرانی‌های امنیتی، این مسابقه روز 14 نوامبر طبق برنامه برگزار می‌شود. برونو رتایو، وزیر کشور فرانسه روز جمعه در حساب X خود نوشت:
برخی می‌خواهند مکان برگزاری این مسابقه عوض شود اما من چنین چیزی را نمی‌پذیرم. فرانسه عقب نمی‌نشیند چون چنین تصمیمی یعنی تسلیم شدن برابر خشونت و یهودستیزی. درخواست کرده‌ام فرمانداری اقدامات امنیتی لازم برای اطمینان از برگزاری معمول این مسابقه در استادو فرانس را انجام دهد.
در ادامه اسرائیل روز 17 نوامبر مقابل بلژیک در استادیوم بوسیک آرنای بوداپست مجارستان قرار می‌گیرد و سقوط آن‌ها به سطح B لیگ ملت‌های اروپا، قطعی به‌نظر می‌رسد.
یادداشت فیلیپ باکینگهام و کالین میلر از وب‌سایت اتلتیک