به گزارش سلامت نیوز به نقل از روزنامه شهروند، هر سال همزمان با فرارسیدن فصل سرما و سرد شدن هوا، ایجاد سرپناه برای کارتن خواب‌ها و شهروندانی که به هر دلیل به زمره بی‌خانمان‌ها پیوسته‌اند به یکی از چالش‌های شهری بدل می‌شود.
اما اینکه امسال وضعیت گرمخانه‌های تهران چقدر است و اینکه آیا ظرفیت پذیرش شمار زیادی از کارتن خواب‌ها را دارد یا خیر؟ سؤالی است که در گفت و گو با مسئولان شهری به دنبال یافتن پاسخی در مورد آن است.سال ۱۳۸۳، بعد ازمرگ تعدادی از کارتن‌خواب‌ها به دلیل سرما در اوایل دهه ۸۰، دو مددسرا که بعدها نام گرمخانه به آن داده شد برای اولین بار در کشور و در پایتخت احداث شد.
این دو گرمخانه ابتدا به‌شکل چادر در پارک‌های المهدی واقع در منطقه ۹ و محله هرندی واقع در منطقه ۱۲ برای بی‌خانمان‌ها و کارتن‌خواب‌ها در شب‌های تهران برپا شد. اما ماجرا همین جا خاتمه پیدا نکرد بلکه با تکمیل ظرفیت دو گرمخانه قبلی نیاز به احداث فضاهای بیشتر، بیش از پیش احساس شد تا جاییکه دو سال بعد یعنی در سال ۱۳۸۵ فضاهای جدیدی مانند انبار خاوران، زندیان، فتح و سوله ورزشی بهمن نیز برای گرمخانه اختصاص پیدا کرد. رویه‌ای که بعدها نیز ادامه پیدا کرد و در سال ۱۳۹۰ ایجاد گرمخانه‌های‌منطقه‌ای در مناطق بیست و دو گانه شهر تهران، در دستور کار سازمان خدمات و مشارکت‌های اجتماعی شهرداری تهران قرار گرفت.
گسترش شبکه گرمخانه‌ها باعث شده بود تا به تدریج شهروندان بی‌خانمان تهرانی، بیشتر و بیشتر به سمت شب خوابی در گرمخانه‌ها سوق پیدا کردند با این حال، هنوز تعدادی از بی‌خانمان‌ها حاضر نبوده و نیستند که به گرمخانه‌ها بروند. برای رفع این چالش از سال ۹۶ همزمان با کاهش ناگهانی و شدید دمای هوا، طرح گرمخانه سیار (اتوبوس‌های تجهیزشده) اجرایی شد. علاوه بر این سازمان رفاه خدمات و مشارکت‌های اجتماعی از سال ۹۸ خانه‌های اضطراری خود را که صرفاً در فصول سرد سال فعال بودند، دائمی کرد تا در تمام سال افراد بی‌خانمان جایی برای ماندن داشته باشند.
کمبود ظرفیتی برای پذیرش افراد بی‌خانمان نداریم
امسال هم همزمان با نزدیک شدن به فصل سرما، دوباره دغدغه‌ها و چالش‌هایی در مورد شیوه‌های ساماندهی افراد بی‌خانمان به شکلی جدی‌تر مطرح شده است. با این حال سید محمد نقیب؛ مدیرعامل سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهر تهران اطمینان می‌دهد که تمامی امکانات مددسراها(گرمخانه‌ها)ی تهران برای پوشش افراد بی‌خانمان و معتادان متجاهر در فصل سرما بسیج شده است. وی می‌گوید: امسال با توجه به بارندگی‌های اخیر واحدهای سیار اتوبوسی ما کمی زودتر کارشان را شروع کرده‌اند و در ۵ میدان راه آهن، شوش، تجریش و... مستقر هستند که می‌توانند برای حدود ۲۰۰ متقاضی سرپناه باشند.
وی با ذکر اینکه این سازمان آماده است تا در صورت نیاز و افزایش تقاضای کارتن خواب‌ها و شهروندان بی‌خانمان ظرفیت واحدهای سیار را افزایش دهد می‌گوید: براساس پیش‌بینی‌ها، آماده‌ایم تا تعداد اتوبوس‌های خود را تا ۲۰ دستگاه افزایش دهیم که با به کارگیری این تعداد، آمار پذیرش کارتن خواب‌ها در واحدهای سیار تا ۸۰۰ نفر افزایش پیدا خواهد کرد.
نقیب‌زاده همچنین در مورد خدماتی که در اتوبوس‌های سیار به کارتن خواب‌ها داده می‌شود نیز می‌گوید: در این اتوبوس‌ها به مراجعان پتو و غذا داده می‌شود. ضمن اینکه این اتوبوس‌ها به گونه‌ای طراحی شده که آن‌ها محل خواب مناسبی برای این افراد باشد.اما این‌ها تنها مراکزی نیستند که پناهگاهی برای کارتن خواب‌ها محسوب می‌شوند. نقیب در ادامه این گفت و گو، از آمار گرمخانه‌های تهران و امکان افزایش پذیرش آن‌ها می‌گوید: در حال حاضر ۱۷ گرمخانه با ظرفیت ۱۴۰۰ تا ۱۵۰۰ نفر فعال است که می‌توانیم در همین مراکز و در صورت نیاز، تا حدود ۲ هزار نفر هم پذیرش داشته باشیم.
وی در ادامه به تلاش برای توسعه گرمخانه‌ها اشاره کرده و می‌گوید: مثلاً در برخی از مددسراها مانند مددسرای منطقه ۱۴ که یک طبقه بلااستفاده داشت، طرح توسعه اجرایی و ظرفیت ۵۰نفری به آن اضافه شد؛ همچنین مددسرای منطقه ۱۲ با توجه به تقاضا و نیاز، شاهد گسترش مددسرا و افزایش ۳ برابر آن هستیم و امسال می‌توانیم بیش از ۲۰۰ نفر در آن پذیرش مددجو داشته باشیم.
نقیب همچنین به خدمات درمانی که به مراجعان گرمخانه‌ها ارایه می‌شود اشاره کرده و می‌گوید: یکی از اقدامات سازمان ما پیگیری مشکلات درمانی مددجویان مراکز تحت پوشش است. یعنی در صورت نیاز مراجعان به گرمخانه‌ها از مزایای درمانی هم استفاده می‌کنند.وی با تأکید براینکه فقط شهرداری متولی ایجاد سرپناه برای بی‌خانمان‌ها نیست می‌گوید: با تمام این تفاصیل ما براساس وظیفه اجتماعی خود درشهرداری از تمام ظرفیت‌هایمان استفاده کرده و می‌کنیم تا هیچ هموطنی شب را در خیابان‌های پایتخت بدون سرپناه نماند.
مدیرعامل سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهر تهران در پاسخ به اینکه آیا در بین مراجعه کنندگان به گرمخانه ها معتادان نیز وجود دارند می گوید : طبیعی است که ممکن است بخشی از مراجعه کنندگان اعتیاد هم داشته باشند اما طبق رویه ای که در گرمخانه ها تعریف شده، باید تمام وسایل خود را تحویل داده و پس از استحمام و برتن کردن لباس فرم گرمخانه و بررسی اولیه توسط پزشک، وارد سالن های خواب گرمخانه شوند.
سقفی برای زنان
شاید یکی از چالشی‌ترین اقدامات ایجاد سرپناه برای کارتن خواب‌ها، موضوع سرپناه برای «زنان» باشد. موضوعی که مدیرعامل سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهر تهران هم به آن اشاره کرده و می‌گوید: ما برای بانوان هم مددسرایی داریم که ظرفیت آن حدود ۲۰۰ نفر است و می‌تواند تا ۲۵۰ نفر را هم پذیرا باشد.
وی در مورد ویژگی‌های گرمخانه‌های بانوان نیز می‌گوید: این مددسراها یا گرمخانه‌ها باید ویژگی‌های خاصی داشته باشند. مثل اینکه پوشیده باشند و بحث‌های حفاظتی و امنیتی برای آن‌ها به خوبی اجرا شود. همین مسأله باعث می‌شود تا این گرمخانه‌ها شرایط ویژه‌ای را داشته باشند.
نقیب در پاسخ به سوالی در مورد تعداد کارتن خواب ها و بی خوانمان های پایتخت می گوید: آمارهای متعددی در این زمینه عنوان می شود. از ٢٠ هزار تا ١٥ هزار و ٧٠٠ کارتن خواب . اما واقعیت این است که هیچ کدام از این آمارها رسمی و دقیق نیست چرا که به خاطر جابجایی و کم و زیاد شدن کارتن خواب‌ها و افراد بی‌سرپناه، نمی توان آمار دقیقی از آن‌ها ارائه داد.
این مقام مسئول در مورد بیرون کردن کارتن خواب ها در صبحگاهان نیز می گوید: در حال حاضر چنین رویه ای را نداریم و کارتن خواب ها، هم روز و هم شب می توانند در گرمخانه ها بمانند.وی در پاسخ به سوال دیگری در خصوص اینکه چرا ظرفیت گرمخانه های تهران مطابق با هیچ یک از این آمار نیست تصریح کرد: در عمل بسیاری از این کارتن خواب ها تمایلی به سپری کردن شب هایشان در گرمخانه ها ندارند. به هر حال ما تلاش خودمان را می‌کنیم تا هر تعداد متقاضی که به ما مراجعه می‌کند را سرپناه بدهیم و آمادگی این را داریم تا در صورت افزایش غیرمنتظره مراجعان ظرفیت های جدید را به فوریت به گرمخانه هایمان اضافه کنیم.
مدیرعامل سازمان رفاه و خدمات اجتماعی شهر تهران با تاکید بر اینکه تمامی خدمات ارائه شده در گرمخانه ها رایگان است می گوید: خوشبختانه تاکنون موردی نداشته‌ایم که فردی مراجعه کرده باشد که به خاطر نداشتن ظرفیت نتوانسته باشیم وی را بپذیریم. حتی در حال حاضر فقط حدود ۵۰ درصد ظرفیت واحدهای سیار و ۷۰ درصد گرمخانه‌های دایم ما پر می‌شود ولی گشت‌های ویژه خدمات اجتماعی حامی شهر شبانه‌روزی در حال تردد در مناطق ۲۲گانه تهران هستند.
شهروندان نیز در صورت مشاهده افراد بی‌سرپناه و کارتن‌خواب می‌توانند با سامانه ۱۳۷ تماس بگیرند تا گشت‌های فوریت‌های خدمات اجتماعی حامی شهر به محل اعزام شوند و برای خدمات‌رسانی و انتقال این افراد به مددسراها و گرمخانه‌ها اقدام کنند.