در قرآن و آموزه‌های دینی، صبر به عنوان یکی از بزرگ‌ترین فضائل انسانی معرفی شده است. صبر در برابر مشکلات و سختی‌ها، مسیر رشد فردی و اجتماعی را هموار کرده و انسان را به قله‌های کمال می‌رساند.
«فرشتگان هنگام دیدار بهشتیان به آنان مى‌گویند: به‌خاطر صبر و شکیبایی كه كردید، بر شما درود باد. پس چه نیكو است سراى آخرت».این جمله شگفت‌انگیز، امیدآفرین و البته بسیار زیبا و تحسین‌برانگیز، بخشی از آیه ۲۴ سوره مبارکه نور است که در آن، خداوند متعال به آدمیان چنین بشارت می‌دهد؛ آنجا که می‌فرماید: «سَلامٌ عَلَیْكُمْ بِما صَبَرْتُمْ فَنِعْمَ عُقْبَى الدَّارِ».
در تفسیر نور درخصوص این موضوع پرمعنا و شیرین چنین آمده است: «سلام، یكى از نام‌هاى خداوند، تهنیت خداوند بر پیامبران، تبریک الهى بر بهشتیان، زمزمه فرشتگان، كلام بین‌المللى تمام مسلمانان، شعار بهشتیان در این جهان و آن جهان و... است. پیامِ سلام، احترام، تبریک، دعا، امان و تهنیت از سوى خداوند است، «سَلامٌ قَوْلًا مِنْ رَبٍّ رَحِیمٍ».
در روایات آمده است: گروهى از مردم پیش از رسیدگى به حساب، به بهشت مى‌روند، وقتى فرشتگان علت را سؤال مى‌كنند، جواب مى‌شنوند ما در دنیا بر اطاعت خداوند و بر مشكلات و مصائب صبر مى‌كردیم و اهل شكیبایى بودیم. فرشتگان با شنیدن جواب، از آنان با سَلامٌ عَلَیْكُمْ... استقبال مى‌كنند». صبر از مراتب انسانیت است و بدون آن، کسی نمی‌تواند پله‌های تکامل را طی کند. صبر کلمه‌ای نورانی و از نعمت‌های خداوند است. برای هیچ کس مشکلات و نزول بلا رفع نمی‌شود و بنابراین نمی‌توان دعا کرد بلا نازل نشود، بلکه می‌توان از خدا خواست به ما توفیق صبر بدهد و الا بلا و امتحان حتمی است. در زندگی شخصی و در کار نیز صبر ضرورتی غیرقابل انکار بوده و زیرمجموعه حلم است. حلم یعنی صبری که از عقل برخاسته باشد.برخی از ما صبر می‌کنیم، چون ضعیف هستیم، اما حلم صبری است که عقل به انسان دستور داده است. انسان حلیم اصل و نسب دارد و کسی که صبر ندارد خودش را بی‌ابهت می‌کند و جامعه به او اهمیت نمی‌دهد، چون تا کسی به او حرفی می‌زند از کوره در می‌رود، در نتیجه کسی به او نزدیک نمی‌شود چون او را احمق می‌پندارند.
حضرت علی(ع) در کلامی می‌فرماید: «صبر برای عبادات، مانند سر برای بدن است. آیا دیده‌اید انسانی بی‌سر را که زنده باشد، راه برود و حرف بزند؟ همان‌قدر که سلام کردن یک انسان بی‌سر مسخره است، اگر انسانی که صبر ندارد هم بگوید من دیندارم، مسخره می‌کند.
صبر در تمام امور زندگی برای همه مهم و مفید است و تأکید قرآن و بزرگان در اهمیت آن برای همه مشخص است. بعضی‌ها به تقسیم‌بندی صبر در زندگی پرداخته و صبر را در مصیبت، در معصیت و در عبادت دیده‌اند. بعضی‌ها به تأثیرات عملی صبر پرداخته‌اند و عده‌ای دیگر در روان‌شناسی به آن توجه کرده‌اند. زندگی دنیایی آنچنان در مشکلات، درد‌ها و سختی‌ها پیچیده شده است که گاهی حتی نفس کشیدن ساده برای انسان سخت می‌شود اما این همه ماجرا نیست. در بسیاری از موارد این چالش‌ها برای آدمی به وجود می‌آید تا خود را محک بزند، ارزیابی کند و در بوته امتحان و مشکلات رشد یابد. همانا کسانی که اهل توجه و تدبیر هستند در هر حالی شاکر خداوند خواهند بود، به‌گونه‌ای که هنگام بهره‌مندی از فراز‌ها و نعمت‌ها درک بالایی از دریای «رحمت» الهی داشته و در فرود‌ها و سختی‌های زندگی به «حکمت» پروردگار باور دارند.
اگر انسان به صبوری و شکیبایی عادت کند آرام آرام بسیار قدرتمند می‌شود و در مسیر پیشرفت و قله‌های پیروزی قرار خواهد گرفت و بدین صورت می‌تواند دنیا و آخرت خویش را آباد کند. صبر در زندگی فردی سبب ایجاد روحیه شکست‌ناپذیری، افزایش قدرت درونی، شناسایی نیرو‌ها و استعداد‌های خویشتن و توجه و اتکای بیشتر به خدا می‌شود. همچنین صبر در زندگی خانوادگی آثاری همچون استحکام پایه‌های زندگی، بالا رفتن اعتماد به نفس اعضای خانواده و ایجاد فضای سالم و بانشاط در محیط خانواده را به همراه دارد.