​​​​​​​ تصریح رهبر معظم انقلاب بر «مُرجِفون» در چند مورد است. نخستین بار در خطبه‌های نماز جمعه تهران در زمان حیات امام خمینی(ره) و اواسط اردیبهشت 1366 ایشان بر مرجفون اشاره کردند. با فاصله زیادی پس از آن، در سال1391 زمانی که بزدل‌ها داخل کشور القای ناامیدی و خستگی مردم می‌کردند، حضرت آقا در سخنرانی شهر بجنورد به این آیه استناد کردند. مرحله بعدی، با تأکید بر جهان اسلام و رفتار رژیم صهیونیستی و سلطه جهانی در دیدار با میهمانان کنفرانس وحدت اسلامی به این آیه اشاره کرده و بار دیگر در سالگرد امام خمینی(ره) با توجه به شیطنت‌های خارجی و نیز حرکت منافقین در داخل کشور و زمانی که دولت شهید رئیسی در حال عبور از بحران‌های وارداتی بر اثر تحریم‌های ظالمانه و نیز سوءمدیریت برخی افراد بود که ترس را القا می‌کردند، حضرت آقا در دیدار خانواده‌های شهدای امنیت در حسینیه جماران به این آیه استناد کردند.
دو روز گذشته، رهبر معظم انقلاب در سخنانی عمیق و خردمندانه، به این آیه مهم و مفهوم مرجفون اشاره و تأثیرات فضای مجازی بر جامعه را بررسی کردند. ایشان با هشدار درباره سرعت انتشار شایعات و اطلاعات نادرست در این فضا، تأکید کردند این مسائل می‌تواند به تفرقه و بی‌اعتمادی در جامعه منجر شود. رهبر معظم انقلاب بر ضرورت هوشیاری و دقت بیشتر در مواجهه با این چالش‌ها تأکید کردند تا تصمیمات صحیح و مؤثری گرفته و از آسیب‌های احتمالی جلوگیری شود.
در این راستا، گفت‌وگویی با حجت‌الاسلام دکتر حسن غفاری‌فر، عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع) انجام داده و به بررسی عمیق‌تری از این آیه و فرمایشات رهبر معظم انقلاب پرداختیم.

مرجف‌ها و خطرات شایعه‌پراکنی
دکتر غفاری‌فر در توضیح «مرجف» می‌گوید: مرجف در لغت به کسی گفته می‌شود که اراجیف و سخنان بی‌پایه می‌گوید و شایعه‌‌پراکنی می‌کند. آیت‌الله جوادی آملی در یکی از جلسات تفسیری خود که با دستگیری جارچی آمدنیوز مصادف بود، با اشاره به دروغ‌پراکنی‌های آمدنیوز بیان کرد مُرجِف یعنی امثال آمدنیوز که اراجیف و خبر دروغ و جعلی پخش می‌کند. این آیه در حق منافقین مدینه نازل شد که در غیاب پیغمبر اکرم(ص) و رفتن آن حضرت به جهاد، خبرهای دروغ در مدینه انتشار داده و می‌گفتند رسول خدا(ص) کشته و یا اسیر شده و این اخبار موجب نگرانی و اضطراب و حزن مسلمانان می‌شد و به پیغمبر اکرم(ص) از این افراد شکایت می‌کردند. عاقبت این آیه نازل شد و رسول اکرم(ص) آن‌ها را احضار کرده و فرمود اگر از رویه زشت خود دست برندارید امر می‌کنم شما را از شهر مدینه اخراج و تبعید کنند، چرا که نشر این‌گونه اکاذیب و انتشارات بی‌اساس سبب تقویت دشمن و ضعف مسلمین خواهد شد.
ایشان ادامه می‌دهد: منافقین به تخریب روحیه و تضعیف ایمان افراد جامعه به‌خصوص بانوان که بخش ویژه و مهمی هستند، اقدام کرده و برای تحقیر پوشش و حجاب آن‌ها، به دروغ‌گویی، بدگویی و تهمت‌زنی پرداخته بودند. قرآن کریم درباره این عمل «رجف» و «مرجفون» اسم فاعل آن، یعنی کنشگران ناصالحی که رجف می‌کنند هشدار داده است.

مرجف‌ها، تهدیدی که بر جامعه لرزه می‌اندازد
این مفسر قرآن کریم یادآور می‌شود: رجف به نص صریح قرآن، در سه فضای دیگر خارج از رفتار اجتماعی ناظر به بحث قیامت و عذاب آمده است. یعنی این عمل آن‌قدر آزاردهنده، ترساننده و لرزاننده است که خدای سبحان وقتی می‌خواهد عمق وحشتی که این حرکت ایجاد می‌کند را بیان کند در سوره عنکبوت، مزمل و نازعات از این تعبیر استفاده می‌کند. مرجفون کسانی هستند که به واسطه جنگ روانی، نرم، جنگ شناختی، معرفتی و... جامعه را به لرزه درمی‌آورند و تکانه‌های اجتماعی، وحشت، سوءظن و بدبینی ایجاد می‌کنند. نمونه‌های آن را بارها در جامعه و مواقع مختلف جامعه شاهد بوده‌ایم. رسانه‌های دروغ‌پرداز یا منافقینی که به اشاعه اراجیف کمک می‌کنند از مصادیق بارز مرجفون هستند.
دکتر غفاری‌فر تشریح می‌کند: این بار رهبر معظم انقلاب در دیدار خانواده شهدای امنیت به مرجفون اشاره کردند. شهدایی که درون کشور، در مواجهه با مرجفونی که امنیت سیاسی، اقتصادی، روانی و... جامعه را تهدید می‌کنند یا به ترور فکری می‌پردازند به شهادت رسیده‌اند. افرادی که در گروه‌های پیچیده ترور فکری، پشت صحنه قاچاق کالا هستند و اگر دستگاه قضا بخواهد با دانه درشت‌های فساد مبارزه کند، آن‌ها اصل نظام را زیرسؤال برده و تخریب می‌کنند. نفوذی‌هایی که در دستگاه‌ها وجود دارند، یارگیری کرده و یا نیروی امنیتی کشور را در مقابله با دشمنان ضعیف نشان داده و در شبکه‌های مجازی ایجاد ترس می‌کنند یا دشمن را درشت جلوه می‌دهند تا نیروها بترسند. مرجفون در عرصه‌های متفاوت اجتماعی بر اندام جامعه لرزه می‌اندازند.

تأثیر فضای مجازی بر روح و روان جامعه
عضو هیئت علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه باقرالعلوم(ع) به سخنان اخیر حضرت آقا اشاره و بیان می‌کند: در بخشی از این دیدار، رهبر معظم انقلاب درخصوص فضای مجازی فرمودند: «بعضی‌ها از روی غرض، تحلیل‌های غلط از مسائل گوناگون ارائه می‌دهند. این کسانی که با فضای مجازی ارتباط دارند، به این نکات توجه کنند. همه چیز را در فضای مجازی نباید منتشر کرد. هر چه به ذهن انسان می‌رسد را نباید بیان کرد. ملاحظه کنید که بر فکر و روحیه مردم چه تأثیری می‌گذارد». ایشان ناظر به مسئولان هم می‌فرمایند: «آن کسانی هم که در مورد فضای می‌خواهند تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی کنند به این بُعد قضیه توجه کنند. ممکن است در فضای مجازی یک تحلیل غلط، یک خبر غلط، یک برداشت غلط از یک مسئله، مردم را دچار اضطراب و تردید و ترس کند. این چیزها امنیت روانی جامعه را از بین می‌برد. در بحث امنیت، این مسئله مهم است و مسئولیت مسئولان کشور همچنان که امنیت کشور و کوچه و بازار و خانه‌های مردم را حفظ می‌کنند این است که امنیت روانی مردم را هم حفظ کنند».
دکتر غفاری فر خاطرنشان می‌کند: درصدد نیستیم از این سخنان آقا در مورد فیلترینگ سخنی بگوییم چرا که به باور ما چگونه مدیریت کردن با فیلتر یا عدم فیلتر ارتباطی ندارد. تمام حرف رهبر معظم انقلاب این است شاید کسی ادله‌ای بیاورد که فیلتر فضای مجازی ناامنی، ترس، وحشت و رعب ایجاد کرده و یا فردی دیگر ادعا کند انتشار برخی اخبار ناصواب، همانند مثال یک کلاغ چهل کلاغ کردن، لرزه بر اندام مردم بیندازد. حضرت آقا به هر دو طرف گوشزد می‌کنند مراقب باشید و هر تصمیمی می‌گیرید پیامد اجتماعی آن را دیده، خوب فکر کنید و ابعاد مختلف آن را در نظر بگیرید. دغدغه‌مندان موافق و مخالف فیلترینگ فضای مجازی در هر منصبی که قرار دارند این توصیه رهبر فرزانه انقلاب را در نظر داشته باشند که «حفظ امنیت روانی جامعه بسیار مهم است. ایجاد ترس و تردید در دل‌های مردم، ‌مردود است و قرآن در این زمینه صراحت دارد».

خبرنگار: مریم احمدی شیروان