همدلی| مهدی فیضی صفت: بررسی وضعیت بازار میوه در چند منطقه از تهران نشان می‌دهد بازار در حالت رکود قرار دارد و بسیاری از خریداران ترجیح می‌دهند تا اواخر هفته برای کاهش قیمت‌ها منتظر بمانند. رئیس اتحادیه میوه‌فروشان نیز بر این باور است که نوسانات قیمتی به میزان عرضه و تقاضا بستگی دارد. بر اساس آخرین قیمت‌های عمده‌فروشی در میادین میوه و تره‌بار، قیمت انار بین ۲۰ تا ۴۵ هزار تومان، انجیر زرد ۲۰ تا ۷۰ هزار تومان، انجیر سیاه ۲۰ تا ۶۵ هزار تومان و انگور بی‌دانه سفید ۲۰ تا ۶۰ هزار تومان است. همچنین قیمت انگور بی‌دانه قرمز ۳۰ تا ۹۰ هزار تومان، انگور رطبی ۱۵ تا ۴۰ هزار تومان و پسته تازه بین ۱۷۰ تا ۲۵۰ هزار تومان متغیر است.
از جمله دیگر قیمت‌ها؛ خیار رسمی ۲۰ تا ۳۵ هزار تومان، سیب لبنانی ۲۰ تا ۶۰ هزار تومان، گلابی ۴۰ تا ۱۳۰ هزار تومان، لیموشیرین ۲۰ تا ۴۵ هزار تومان و موز هندی ۵۰ تا ۶۹ هزار تومان تعیین شده است. در میان صیفی‌جات نیز قیمت بادمجان دلمه‌ای از ۱۰ تا ۲۰ هزار تومان، بادمجان قلمی از ۱۰ تا ۲۵ هزار تومان و پیاز زرد از ۱۳ تا ۲۲ هزار تومان اعلام شده است.
در همین حال، برخی از قیمت‌ها در میوه‌فروشی‌های سطح شهر با قیمت‌های عمده‌فروشی تفاوت دارد. به عنوان مثال، قیمت هر کیلوگرم گوجه‌فرنگی در این فروشگاه‌ها ۲۸ تا ۳۴ هزار تومان، هلو ۵۸ هزار تومان و سیب قرمز ۳۸ هزار تومان است.
رئیس اتحادیه میوه‌فروشان توضیح می‌دهد که قیمت‌های میدان میوه و تره‌بار با افزودن ۳۰ تا ۳۵ درصد به عنوان هزینه‌های خرده‌فروشی به دست مشتریان می‌رسد که از این میزان، تنها ۸.۵ تا ۹ درصد به سود خالص اختصاص دارد. او تأکید می‌کند نوسانات قیمت‌ها به طور مستقیم با میزان عرضه و تقاضا مرتبط است و برخی محصولات به دلیل مسائل مربوط به قاچاق و واردات با قیمت‌های بالاتری عرضه می‌شوند.
گرانی بدون توقف
در ماه‌های اخیر، بازار میوه و تره‌بار ایران با افزایش قیمت‌های قابل توجهی روبرو شده است. این نوسانات قیمتی در حالی رخ می‌دهد که بسیاری از خانوارها به دلیل تورم و کاهش قدرت خرید، توانایی تأمین مایحتاج روزانه خود را با دشواری بیشتری تجربه می‌کنند. یکی از اصلی‌ترین دلایل افزایش قیمت میوه و تره‌بار، کاهش میزان تولید داخلی به علت خشکسالی‌های اخیر و تغییرات آب‌وهوایی است. همچنین هزینه‌های بالای حمل‌ونقل، افزایش قیمت نهاده‌های کشاورزی و سوخت و همچنین نوسانات نرخ ارز، تأثیرات قابل‌توجهی بر قیمت نهایی محصولات گذاشته‌اند. علاوه بر این، قاچاق محصولات کشاورزی به کشورهای همسایه و مشکلات واردات نیز مزید بر علت شده است. برخی محصولات به دلیل افزایش تقاضای خارجی و محدودیت‌های مرزی با قیمت بالاتری به بازار داخلی عرضه می‌شوند.
بر اساس گزارش‌های میدانی از میادین میوه و تره‌بار، قیمت بسیاری از محصولات در مقایسه با ماه‌ها و همچنین سال‌های گذشته به طور چشمگیری افزایش یافته است. کنار میوه‌ها، قیمت صیفی‌جات نیز تحت تأثیر همین عوامل افزایش یافته است. این افزایش قیمت‌ها نه تنها مصرف‌کنندگان را تحت فشار قرار داده، بلکه بر صنف‌های مرتبط با مواد غذایی و صنایع وابسته نیز تأثیر منفی گذاشته است.
افزایش مداوم قیمت‌ها در بازار میوه و تره‌بار، باعث شده بسیاری از مردم به خرید کمتر یا انتخاب محصولات ارزان‌تر روی بیاورند. این امر در نهایت بر روی تغذیه خانوارها و کیفیت سبد خرید تأثیر منفی می‌گذارد. شرایط فعلی بازار میوه و تره‌بار نشان‌دهنده وجود مشکلات عمیق در زنجیره تأمین محصولات کشاورزی است. برای کنترل افزایش قیمت‌ها، نیاز به برنامه‌ریزی‌های دقیق‌تر در حوزه کشاورزی، مدیریت واردات و صادرات و البته حمایت از تولیدکنندگان داخلی احساس می‌شود.
همتی وجود دارد؟
افزایش حمایت‌های دولتی از کشاورزان از طریق ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت، تأمین نهاده‌های کشاورزی با قیمت‌های مناسب، و افزایش دسترسی به فناوری‌های نوین کشاورزی می‌تواند به افزایش تولید محصولات کشاورزی و در نتیجه کاهش فشار بر قیمت‌ها کمک کند. یکی از عوامل مهم در افزایش قیمت میوه و سبزیجات، هزینه‌های بالای حمل‌ونقل است. با بهبود جاده‌ها، تجهیز ناوگان حمل‌ونقل و ایجاد سیستم‌های کارآمدتر برای توزیع محصولات، می‌توان هزینه‌های این بخش را کاهش داد و تأثیر آن را بر قیمت نهایی کم کرد.
با تنظیم واردات و صادرات محصولات کشاورزی، می‌توان توازن بهتری بین عرضه و تقاضا برقرار کرد. جلوگیری از قاچاق و ایجاد سیاست‌های حمایتی برای صادرات منظم، بدون آسیب رساندن به نیازهای داخلی، می‌تواند به تثبیت قیمت‌ها کمک کند. تقویت سیستم‌های نظارتی و کنترل قیمت‌ها در سطوح عمده‌فروشی و خرده‌فروشی از جمله اقداماتی است که می‌تواند مانع از افزایش غیرمنطقی قیمت‌ها توسط دلالان و واسطه‌ها شود. شفافیت در قیمت‌گذاری و نظارت مستمر بر زنجیره تأمین میوه و تره‌بار، از تقلبات احتمالی و سودجویی‌ها جلوگیری خواهد کرد.
با توجه به خشکسالی‌های پی‌درپی و کمبود منابع آبی، تمرکز بر کشت محصولات مقاوم به خشکسالی و اصلاح الگوهای کشت می‌تواند به کاهش وابستگی به آب و افزایش بهره‌وری در تولید کمک کند. این امر به‌طور مستقیم قیمت‌ها را کنترل و از نوسانات شدید جلوگیری می‌کند. بازار میوه و تره‌بار ایران در شرایطی قرار دارد که نیازمند مداخله و مدیریت کارآمد از سوی نهادهای مسئول است. افزایش قیمت‌ها نه تنها بر سفره خانوارها فشار وارد کرده، بلکه بر وضعیت اقتصادی کشور نیز تأثیرات منفی گذاشته است. به همین دلیل، اجرای سیاست‌های جامع و کارآمد برای حمایت از کشاورزی، کنترل قیمت‌ها، و تقویت زیرساخت‌های توزیع می‌تواند به تثبیت بازار و کاهش بار مالی بر دوش مردم منجر شود.
سفره‌های کوچک
مصرف میوه و تره‌بار در ایران نسبت به دو دهه گذشته تغییرات زیادی داشته است. این تغییرات بیشتر تحت تأثیر عوامل اقتصادی، اجتماعی و محیطی قرار گرفته‌اند. از 20 سال پیش تاکنون، به دلیل تورم مداوم و افزایش هزینه‌های زندگی، قیمت میوه و تره‌بار به شدت افزایش یافته است. افزایش قیمت‌ها باعث شده بسیاری از خانوارها توان خرید کافی برای میوه و سبزیجات را از دست بدهند. با کاهش قدرت خرید عمومی به دلیل افزایش هزینه‌های مسکن، سوخت، انرژی و مواد غذایی، خانوارها برای مدیریت بودجه خود مجبور به کاهش هزینه‌ها در بخش‌هایی مانند خرید میوه و سبزیجات شده‌اند.
الگوی مصرف مواد غذایی در ایران نیز تغییر کرده است. بسیاری از مردم به دلیل قیمت‌های بالا، به سمت محصولات جایگزین ارزان‌تر رفته‌اند یا مقدار خرید میوه و سبزیجات خود را کاهش داده‌اند. خشکسالی و تغییرات اقلیمی هم باعث کاهش تولید برخی محصولات کشاورزی شده که در نتیجه بر عرضه و قیمت تأثیرگذار بوده و مصرف را کاهش داده است. بر اساس گزارش‌های مختلف، مصرف سرانه میوه و تره‌بار در ایران نسبت به اوایل دهه ۱۳۸۰ کاهش یافته است. با این حال، ارقام دقیق درصد کاهش، بسته به نوع محصول و شرایط اقتصادی در هر سال متفاوت است.