به گزارش «دنیای اقتصاد»، محمد حلاجیان، مدیر اجرایی نمایشگاه سنگ محلات/نیم‌‌‌‌‌‌ور، در ابتدای مراسم افتتاحیه شانزدهمین نمایشگاه بین‌‌‌المللی سنگ ایران عنوان کرد: حضور شرکت‌‌‌ها و غرفه‌‌‌داران باعث شکل‌‌‌گیری این نمایشگاه می‌‌‌شود و شرکت‌‌‌کنندگان عامل برگزاری هستند. ما در شانزدهمین دوره میزبان ۵۵۰ شرکت و معدن از بیش از ۲۵ استان کشور هستیم. این دوره از نمایشگاه، ۱۲۰ هزار متر مربع فضای نمایشگاهی و ۳۸ هزار متر مربع فضای خالص دارد و بزرگ‌‌‌ترین نمایشگاه سنگ کشور است.

او ادامه داد: این نمایشگاه، نمایش بزرگ معدنی و پتانسیل سنگ ایران را با حضور ۴۰ هزار تن سنگ از سراسر ایران به نمایش می‌‌‌گذارد، از سیستان و بلوچستان تا آذربایجان و خراسان رضوی. سنگ ایران به لحاظ تنوع رتبه اول و به لحاظ مواد معدنی رتبه چهارم را در اختیار دارد. تجار خارجی از کشورهای روسیه، بنگلادش، چین، هند و پاکستان در این نمایشگاه حضور دارند. سال گذشته ۵۳۷بازدیدکننده از ۳۷ کشور دنیا داشتیم اما امسال تبلیغات سوء علیه ایران، ‌‌‌مانع بازدید گسترده تجار بین‌‌‌المللی از نمایشگاه شده است. 

راه‌‌‌اندازی کمپین «هر کوپ، یک درخت»

مدیر اجرایی نمایشگاه سنگ محلات/نیم‌‌‌‌‌‌ور با اشاره به برگزاری جلسات کمیسیون معدن ایران توضیح داد: ما بنا داریم از یک کمپین بین‌‌‌المللی در حوزه سنگ و محیط‌‌‌زیست با شعار ویژه «هر کوپ، یک درخت» رونمایی کنیم تا بتوانیم به احیای جنگل‌‌‌های هیرکانی که ثبت ملی هستند، کمک کنیم. این کمپین بنا دارد نگاه مردم به معدن‌‌‌داران و فعالان حوزه سنگ را عوض کند و از این رو آن را به دنیا و کشورهایی که استخراج سنگ انجام می‌‌‌دهند، معرفی می‌‌‌کنیم.

حلاجیان با بیان اینکه دستیابی به بازارهای CIS و حوزه خلیج‌فارس برای ایران به‌‌‌راحتی میسر است، گفت: از آقای دهقان دهنوی به‌‌‌عنوان ریاست سازمان توسعه و تجارت ایران، در اولین حضور رسمی ایشان در نمایشگاه درخواست داریم نگاه ویژه‌‌‌ای به صنعت سنگ داشته باشند. ماشین‌‌‌آلات ما میانگین عمر ۲۰ تا ۳۰ساله دارند و نوسازی آنها باید اتفاق بیفتد. از سوی دیگر بزرگ‌‌‌ترین مشکل ما خودتحریمی است. خواهش ویژه ما این است که در بحث رفع تعهدات ارزی به صادرکنندگان کمک کنید.

او ادامه داد: در زمینه گمرکات کشور به جهت اینکه دفتر مقررات صادرات و واردات کالا در اختیار سازمان توسعه تجارت قرار گرفته، خواستاریم که نگاه ویژه‌ای به صنعت سنگ وجود داشته باشد. همان‌طور که مقام معظم رهبری فرمودند که «معدن را باید جایگزین نفت کرد»، دیدگاه ایشان این شرایط را فراهم کرده و ما می‌‌‌توانیم با پتانسیلی که در این خصوص وجود دارد، مسیر صادرات غیرنفتی را توسعه دهیم.

نیمی از معادن کشور غیرفعال است

در این مراسم همچنین ناصر بیگی، رئیس اتاق بازرگانی استان مرکزی، با بیان اینکه معدن‌‌‌چیان قشر مظلوم و زحمت‌‌‌کشی هستند، گفت: ما در استان مرکزی ۶۷۹ معدن دارای پروانه بهره‌‌‌برداری داریم که از این تعداد، تنها ۳۶۹ معدن فعال است و ۳۱۰ معدن غیرفعال داریم و این زیبنده استان نیست. بیش از نیمی از پتانسیل معدنی ما فراموش و از رده خارج شده است و نیم دیگر که فعال هستند با تمام ظرفیت کار نمی‌‌‌کند. بخشی به دلیل مشکلات ماشین‌آلات است. اقتصاد کشور مشکلات زیادی دارد. 

او با بیان اینکه با خام‌‌‌فروشی گرفتار مشکلات صادرات شدیم، اظهار کرد: معادن ما فقط سنگ ساختمانی نیست و طلا و مس هم داریم. همه مسوولان اجرایی کشور باید در جهت کمک به معدن، تلاش کنند. ما در ۵ماه ابتدایی ۱۴۰۳، ۲۸۷ میلیارد تومان حقوق دولتی پرداخت کردیم و اگر همه معادن فعال شود، حقوق دولتی هم افزایش پیدا می‌‌‌کند. همچنین به‌‌‌ دنبال ایجاد هر شغل در معدن، ۱۷ شغل ذیل آن ایجاد می‌‌‌شود.

رئیس اتاق بازرگانی استان مرکزی در ادامه خاطرنشان کرد: ما در معادن فعال، ۴۶۰۰ میلیارد تومان سرمایه‌‌‌گذاری داشتیم و به سرمایه‌‌‌گذاری بیشتری نیاز داریم که تنها سرمایه خارجی را شامل نمی‌‌‌شود، بلکه باید سرمایه‌‌‌های داخلی خود را احیا کنیم. در برنامه هفتم برای همه بخش‌‌‌ها رشد ۸درصدی در نظر گرفته شده که به‌‌‌سختی شاید محقق شود. برای بخش معدن هم ۱۳ درصد رشد در نظر گرفته شده و برای تحقق آن، موضوع ماشین‌‌‌آلات اهمیت زیادی دارد. 

ایران می‌‌‌تواند ۱۰ درصد بازار جهانی را داشته باشد

بهرام شکوری، رئیس انجمن سنگ ایران، با اشاره به حادثه معدن زغال‌‌‌سنگ طبس و از دنیا رفتن بیش از ۵۰ معدن‌کار در این حادثه بیان کرد: امیدواریم با استفاده از نوآوری‌‌‌های روز دنیا و بحث‌‌‌های ایمنی، از این پس فعالیت‌‌‌های معدنی را با کمترین آسیب انجام دهیم. البته در حوزه سنگ شاید حوادث کمتری باشد، اما در حوزه زغال‌‌‌سنگ حوادث بیشتری داریم و امیدواریم در آینده حتی یک نفر را هم در این حوزه از دست ندهیم.

او با بیان اینکه ظرفیت حوزه صنعت سنگ، کمتر از حوزه‌‌‌های دیگر نیست و می‌‌‌تواند ۵میلیارد دلار یا ۱۰ درصد سهم را از آمار جهانی داشته باشد، گفت: زیبنده کشور ما نیست که هر ساله در نمایشگاه سنگ، مشکلات را منعکس کنیم؛ به ‌‌‌رغم همراهی‌‌‌هایی که از سوی استان و وزارتخانه انجام شده، گویا اراده‌‌‌‌‌‌ای برای حل این مشکلات وجود ندارد. با حضور در نمایشگاه‌‌‌های جهانی متوجه می‌‌‌شویم با تمام اتوماتیک شدن فرآیند فرآوری سنگ، روزانه بدون دخالت انسان ۱۲ هزار متر سنگ بریده می‌‌‌شود، که قیمت تمام‌‌‌شده سنگ را کاهش می‌‌‌دهد و تلفات انسانی هم ندارد.

رئیس انجمن سنگ ایران اظهار کرد: طبق آخرین آمار، در سال ۲۰۲۱، ۳۳۳ میلیون تن استخراج در معادن دنیا انجام شده که ۵۰درصد قابلیت تبدیل شدن به کوپ و اسلب را دارد. از این ۱۶۶.۵ میلیون تن، ۵۵ درصد را مرمریت‌‌‌ها و ۴۱درصد را سلستیت تشکیل می‌‌‌دهد. سهم عمده این سنگ را با ۱۱۱.۵میلیون تن، قاره آسیا تولید می‌‌‌کند و ۲۲.۵تن در اروپا تولید می‌‌‌شود. در قاره آسیا نیز چین با ۳۳درصد، بزرگ‌‌‌ترین تولیدکننده است و پس از آن در رتبه‌‌‌های بعدی هند، ترکیه و برزیل قرار دارند. 

ایران سالانه ۱۲ میلیون تن تولید سنگ دارد

شکوری با بیان اینکه ایران سالانه ۱۲ میلیون تن تولید سنگ دارد، گفت: ما در ایران اگرچه در حوزه تولید رتبه خوبی داریم، اما در زمینه صادرات نتوانستیم رتبه خوبی کسب کنیم. اندازه بازار سنگ هر ساله افزایش پیدا می‌‌‌کند، در سال ۲۰۲۳، ارزش این بازار ۴۰ میلیارد دلار بوده و طبق پیش‌‌‌بینی‌‌‌ها، در سال ۲۰۳۰، به ۵۴ میلیارد دلار خواهد رسید. در حال حاضر ترکیه ۱۰درصد بازار جهانی را به خود اختصاص داده اما ایران تنها ۳۰۰ میلیون دلار صادرات دارد که سهم ناچیزی از بازار دنیا را به خود اختصاص می‌‌‌دهد، در حالی‌‌‌که تنوع سنگ‌‌‌های ترکیه با ایران قابل مقایسه نیست.

او در ادامه خاطرنشان کرد: ایتالیا با ۸۳ دلار‌ و ترکیه ۲۰ دلار ارزش افزوده بسیار بالایی را در حوزه سنگ دارد؛ درحالی‌‌‌که ما در ایران با بازار عراق، تنها ۷ تا ۱۲ دلار ارزش افزوده داریم. در حال حاضر رابطه سنگ با فعالیت‌‌‌های ساختمانی کاهش پیدا کرده است، سهم عمده‌‌‌ای از سنگ ایران داخل کشور استفاده می‌‌‌شود و مشکلاتی که در ساختمان‌‌‌سازی داخل اتفاق افتاده، بازار سنگ را دچار مشکل می‌‌‌کند؛ اما ما با فراهم کردن امکان صادرات، می‌‌‌توانیم آسیب‌‌‌های وارده را کاهش دهیم.

رئیس انجمن سنگ ایران با بیان اینکه ایران ۴.۵ میلیارد تن ذخیره سنگی دارد، گفت: ما در ایران تنوع سنگی بالایی داریم که حتی ترکیه چنین تنوعی ندارد و اگر اکتشافات فعال شود، ذخیره سنگی ما افزایش پیدا می‌‌‌کند. از سوی دیگر بخش عمده سنگ ایران در داخل مصرف می‌‌‌ شود و تنها ۲۶ درصد صادرات سنگ صادرات داریم، در حالی‌‌‌که بیش از ۸۰ درصد سنگ ترکیه به‌‌‌صورت کوپ صادر می‌‌‌شود.

دولت‌‌‌ها نگاه درآمدی به معادن دارند

شکوری با بیان اینکه وظایف نمایندگان مجلس به جز وضع قوانین، نظارت بر اجرای قوانین است، گفت: طبق قانون، ۶۵درصد از حقوق دولتی باید خرج توسعه معادن شود؛ ۱۵درصد باید در بودجه‌‌‌های استانی خرج رفاه مردم شود که در همسایگی معادن هستند؛ ۱۲ درصد باید به منابع طبیعی برای بازساری معادن برگردد؛ ۳درصد باید در روند تولید هزینه شود؛ ۵درصد باید به صندوق بیمه فعالیت‌‌‌های معدنی برای نوسازی ماشین‌‌‌آلات با استفاده از تسهیلات بانکی تعلق گیرد.

او ادامه داد: حقوق دولتی که از معدن گرفته می‌‌‌شود، باید خرج توسعه معدن شود، اما هیچ‌‌‌کدام از دولت‌‌‌ها قوانین مربوط‌‌‌به معدن را رعایت نمی‌‌‌کنند. اگرچه به هزینه‌‌‌های حقوق دولتی اضافه می‌‌‌شود، اما این هزینه‌‌‌ها خرج توسعه نمی‌‌‌شود. با وجود اینکه نگاه قانون‌‌‌گذار درآمدزایی نبوده، اما دولت‌‌‌ها نگاه درآمدی به معدن دارند و به همین دلیل هم عمده معادن ما تعطیل شدند. ما ۳۸۰۰کارخانه فرآوری با ظرفیت ۴۵۰ میلیون مترمربع داریم، اما تنها ۴۰ میلیون مترمربع این ظرفیت محقق شده است.

رئیس انجمن سنگ ایران با بیان اینکه اصفهان ۵۰ درصد سهم تولید سنگ و مرکزی به خصوص با تولید تراورتان، رتبه دوم را در اختیار دارد، گفت: هدف‌‌‌گذاری ما این است که در چند فاز به ۵ میلیارد دلار درآمدزایی برسیم که برای رسیدن به این هدف، باید ۳ تا ۵ درصد درآمد معدن در روند تولید هزینه شود. در این هدف‌‌‌گذاری بنا داریم در فاز اول در ۱۰ سال آینده، ۳۰ میلیون تن و در ادامه در فاز سوم به ۶۰ میلیون تن سنگ برسیم که برای تحقق ۳۰میلیون تن، باید یک میلیارد دلار سرمایه‌‌‌گذاری در حوزه سنگ داشته باشیم.

ایران ۵ درصد تولید جهان را دارد، اما در صادرات ناکام است

همچنین محمدعلی دهقان دهنوی، معاون وزیر صمت و رئیس سازمان توسعه و تجارت ایران، با بیان اینکه تحریم‌‌‌های داخلی باید هر چه زودتر رفع شود تا توسعه اتفاق بیفتد، گفت: ثروت ما در بخش معدن کمتر از ثروت ما در حوزه نفت نیست اما بخشی از مفاهیم این حوزه به بازنگری نیاز دارد، به خصوص مفهومی مانند خام‌‌‌فروشی که ما گاهی در این خصوص دچار افراط و تفریط می‌‌‌شویم.

او ادامه داد: اگر ما بتوانیم در حوزه معدن سرمایه‌‌‌گذاری کنیم برای اینکه در مرحله تولید یک مرحله جلوتر برویم، می‌‌‌توانیم ارزش افزوده ایجاد کنیم، اما اگر در این زمینه سرمایه‌‌‌گذاری نکرده باشیم، جلوگیری از خام‌‌‌فروشی به بهانه اینکه یک روز می‌‌‌توانیم استفاده بهتری از معادن داشته باشیم، معنی ندارد. اینکه سنگ‌خام صادر شود و ارزآوری حاصل از آن، مبنای سرمایه‌‌‌گذاری باشد، اشکالی ندارد. جلوگیری از صادرات سنگ خام، به حوزه معدن آسیب زده است و ما باید به دنبال رفع مشکلات باشیم.

رئیس سازمان توسعه و تجارت ایران با اشاره به اقداماتی که باید در حوزه سنگ انجام داد، گفت: با توجه به تغییرات حوزه تکنولوژی، باید به نقطه‌‌‌ای برسیم که در زمینه فناوری، نوآوری و برندسازی تمرکز کنیم، در غیر این صورت بدون توجه به این سه زیرساخت، صادرات آینده دچار مشکل می‌‌‌شود. نوآوری و فناوری چهره صنعت را در آینده تغییر می‌‌‌دهد. برای توسعه صادرات، به تولید رقابت‌‌‌پذیر در عرصه بین‌‌‌الملل نیاز داریم و برای این کار باید از فناوری‌‌‌های جدید استفاده و برندسازی کنیم؛ یکی از اقداماتی که می‌‌‌تواند به این کار کمک کند، ایجاد کنسرسیوم صادراتی است.

دهنوی درباره هدف‌‌‌گذاری برای صنعت سنگ بیان کرد: ایران ۵ درصد تولید جهانی را دارد اما در بازار جهانی، دارای سهم بسیار کمتری است. اگر بخواهیم در بازار جهانی به سهمی معادل تولیدمان برسیم، باید برای ۲ میلیارد دلار هدف‌‌‌گذاری کنیم. سال گذشته تولید ایران 1.5 میلیون تن و صادرات ۲۰۰ میلیون دلار بوده است، یعنی تنها ۱۰درصد ظرفیت موجود. 

صنعت سنگ سرمایه بی‌‌‌نظیر ما و گنجی است که نباید زیر خاک بماند و ما از لحاظ منطقه‌‌‌ای، کریدورهای اطراف و دسترسی به آب‌‌‌های آزاد، این امکان را داریم. انجمن سنگ ایران باید بگوید برای اینکه بخواهیم به این هدف برسیم چه موانعی وجود دارد و به چه امکانات و تسهیلاتی نیاز است.