16 مهر به عنوان روز ملی کودک در ایران شناخته شده است.در این روز و هفته پیش رو برنامه های مختلفی برای کودکان اجرا می شود و بر اهمیت جایگاه آنهاتاکید بیشتری می شود. هر سال به مناسبت بزرگداشت روز کودک روزشمار هفته ملی کودک در تهران و سایر شهرهای ایران اجرا می شود و هر روز آن به یک برنامه اختصاص پیدا می کند.

تاریخ دقیق روز جهانی کودک

روز جهانی کودک با روز ملی کودک متفاوت است. روز جهانی کودک یک تعطیل رسمی است که در برخی کشورها در اول ژوئن برگزار می شود.

روز ملی کودک در تقویم شمسی

یکشنبه 16 مهر سال 1403 روز ملی کودک در ایران است.

روز جهانی کودک در تقویم هجری قمری

روز ملی کودک یکشنبه 22 ربیع الاول سال 1446

روز جهانی کودک در تقویم هجری قمری مصادف با دوشنبه 6 جمادی الاولی 1446

روز جهانی کودک در تقویم میلادی

    روز جهانی کودک 1 ژوئن 2024 در برخی از کشورها

    روز جهانی کودک 20 نوامبر 2024 مصادف با دوشنبه 29 آبان در برخی از کشورهاست.

    روز ملی کودک  در ایران روز یکشنبه 8 اکتبر 2024

تاریخچه روز ملی کودک

در جلسه ای در سال 1372 که نمایندگان وزارت آموزش و پرورش، سازمان بهزیستی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان و سایر نهادها در آن حضور داشتند، بعد از انجام بررسی ها و تبادل نظرها ابتدا روز 9 اکتبر و در ادامه روز 8 اکتبر برابر 16 مهر به عنوان روز ملی کودک انتخاب شد. در ادامه این گروه تصمیم خود را به دفتر یونیسف در ایران اطلاع دادند و به این ترتیب این روز به عنوان روز ملی کودک در ایران رسمیت پیدا کرد.

با تصویب شورای فرهنگ عمومی این روز در تقویم رسمی کشور افزوده شد.در تاریخ 30 تیر 1376 این مصوبه‌ی شورای فرهنگی عمومی در جلسه‌ی 404 شورای عالی انقلاب فرهنگی توسط این شورا به تصویب رسید.در ادامه با انجام جلسات متعدد، در سال 1393  کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان مسؤولیت دبیرخانه این ستاد را برعهده می گیرد.

*********

برنامه‌های هفته ملی کودک در کشور با برگزاری یک نشست خبری در تهران و با شعار «برای کودکان، برای آینده» با حضور حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، معاونان و مدیران‌کل کانون، صبح روز شنبه ۱۴ مهر ۱۴۰۳ آغاز شد.

در این نشست که به تشریح ویژه‌برنامه‌های هفته ملی کودک اختصاص داشت حامد علامتی مدیرعامل کانون، سمیه‌سادات ابراهیمی مدیرکل حوزه مدیرعامل، روابط‌عمومی و امور بین‌الملل، فرهاد فلاح معاون فرهنگی، محمدرضا کریمی‌صارمی معاون تولید، مجتبی حاذق مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی و هنری، مهدی ذوالفقاری رئیس کانون زبان، روح‌الله عباسی‌نژاد مدیر دفتر مرکزی حراست، فروهر معدنی مدیرکل آفرینش‌های فرهنگی و سعیده عزیزیان مدیرکل آموزش و پژوهش کانون حضور یافتند.

رسانه‌ها مطالبه‌گر حوزه کودک باشند

در ابتدای این نشست، سمیه‌سادات ابراهیمی مدیرکل حوزه مدیرعامل، روابط‌عمومی و امور بین‌الملل کانون ضمن خوشامدگویی به حضار بیان کرد: از سال‌های گذشته کانون متولی هفته ملی کودک در کشور بوده است و نگاه ما در این مساله، بیان اهمیت دوران کودکی و یادآوری آن به عموم مردم جامعه و مسئولان است. در این هفته هدف جلب نظر عموم به دوران کودکی است که بخش مهمی از این وظیفه بر عهده رسانه‌هاست و رسالت اصلی شما این است که کمک‌حال ما باشید، همه کشورهای دنیا نگاه‌شان به حوزه کودک راهبردی است.

او ادامه داد: اولین راهکار، توجه ویژه و نگاه مسئولان و مردم به این امر است و اهالی رسانه باید مطالبه‌گر حوزه کودک از مسئولان باشند. در هر سازمان و جایگاهی، مسئولان می‌توانند در حوزه کودک مؤثر باشند و باید از آن‌ها پرسش‌گر بود. این مطالبه‌گری شما حساسیت نسبت به نیازهای کودک را در سطح مسوولان و مردم یادآور می‌شود.

تشریح برنامه‌های کانون در هفته ملی کودک

در ادامه فرهاد فلاح معاون فرهنگی کانون درباره اهداف کلی هفته ملی کودک طی روزهای ۱۴ تا ۲۰ مهر ۱۴۰۳ توضیح داد: در روزهای پیش رو ما سه هفته ملی و جهانی داریم. هفته نیروی انتظامی، هفته جهانی فضا که ما با شورای‌عالی فضا نشست‌های گوناگونی داشتیم تا از ظرفیت‌های این موضوع استفاده کنیم. از سال گذشته برای امضای سند فعالیت‌های فضایی با همکاری شورای‌عالی فضایی مذاکره کردیم و در مسیر تصویب قرار گرفت. طی نشست‌هایی که داشتیم تلاش کردیم تا بتوانیم به‌زودی از این سند که اقدام‌ها و فعالیت‌های کشور در عرصه فضا و فضانوردی، هوافضا و علوم مربوط به این حوزه را در بر می‌گیرد رونمایی کنیم. این هفته زمان مناسبی برای این کار است و یک روز را هم از سازمان فضایی درخواست کردیم که به‌عنوان حوزه کودک و نوجوان و فضا قرار دهند که این امر اتفاق افتاد. مناسبت سوم هفته ملی کودک است که با این موضوع دور هم جمع شده‌ایم.

او ادامه داد: یکی از آسیب‌هایی که ما در کشور داریم نبود «دیده‌بان»ی ما برای حمایت از حقوق کودکان است که تاکنون نداشتیم و اگر «دیده‌بان»ی باشد نقش خود را به‌درستی ایفا نمی‌کند و حقوق کودکان و نوجوانان به شکل گسترده و پی‌درپی پیگیری نمی‌شود.

فلاح اظهار کرد: اگر در حوزه قاچاق کالا سامانه داریم، در این زمینه فاقد شرایط دفاع حقوقی و صیانتی هستیم. بر همین اساس با مرجع ملی کنوانسیون حقوق کودک نشست‌هایی داشتیم تا به نحوی مدافع و پیگیر حقوق کودک و نوجوان باشیم که از ساختار بودجه‌ریزی در بودجه کشور به شکل سالیانه تا برنامه‌های کلان توسعه را شامل می‌شود. اگر حقوق کارمندان یک شرکت پرداخت نشود، کارمندان زبان و توان پیگیری حقوق خود را دارند، اما کودکان و نوجوانان نه آگاه هستند و نه توان استیفای حقوق خود را دارند و تنها گروهی که می‌تواند مدافع حق آن‌ها باشد اهالی رسانه هستند که زبان گویای کودکان و نوجوانان می‌توانند باشند و در قالب نظارت، گفت‌وگوسازی و مطالبه‌گری فعالیت کنند. از سوی دیگر از خود کانون می‌توانید این را بخواهید و ما هم تلاش می‌کنیم این اتفاق رخ دهد.

معاون فرهنگی کانون افزود: ما در حوزه بودجه‌ریزی نشست‌های تخصصی نداریم و در حوزه شاخص‌سازی و استانداردسازی محصولات و خدمات نیاز به نمادسازی داریم که در همه زمینه‌ها بتوانیم مدافع حقوق کودک و نوجوان باشیم و زمینه‌ای را برای عدالت‌محوری در حوزه کودک و نوجوان فراهم کنیم. در کانون پرورش فکری هر روز، روز کودک است و موضوع کاری ماست.

فلاح هم‌چنین درباره احیای عروسک‌های دارا و سارا نیز گفت: در کنار دو عروسک اصلی، الان ما عروسک‌های نمایشی درست کردیم و مانند عروسک‌های دیگر حوزه فرهنگی بنا دارد اجرای برنامه برای بچه‌ها در صداوسیما و مراکز کانون داشته باشد. اولین برنامه طبق برنامه‌ریزی انجام شده پنج‌شنبه ۲۰ مهر نخستین اجرای نمایشی این دو عروسک در محل کانون خواهیم داشت. ازین‌پس دارا و سارا به‌عنوان شخصیتی واسط میان کانون و بچه‌ها فعالیت خود را آغاز خواهد کرد. علاوه بر این دو روز از این هفته ثبت‌نام در مراکز کانون رایگان خواهد بود و خانواده‌ها با مراجعه به مراکز نسبت به دریافت خدمات می‌توانند اقدام کنند.

فلاح با بیان این که نخستین مسابقات استانی رباتیک کانون روز گذشته جمعه ۱۳ مهر در چهارمحال بختیاری برگزار و استقبال بسیار خوبی از آن صورت گرفت، افزود: برنامه‌های مختلفی در مراکز کانون و کانون زبان برای این هفته در نظر گرفته شده است و در تمامی مراکز ویژه برنامه‌های هفته ملی کودک را خواهیم داشت. در استان‌ها، نمایشگاه آثار اعضای کانون برگزار خواهد شد. کارگاه‌های فرهنگی، هنری و ادبی خواهیم داشت. همچنین پیک امید را در کانون داریم که ارائه خدمات به مناطق محروم را شامل می‌شود. علاوه بر این حضور دانش‌آموزان در مراکز کانون را خواهیم داشت که خدمات دریافت می‌کنند. یکی دیگر از فعالیت‌های کانون کاشت ۵۰۰هزار نهال ظرف سه سال خواهد بود که در این هفته بخشی از این نهال‌ها در سراسر کشور کاشته خواهند شد. حضور در بیمارستان‌ها و اجرای برنامه برای کودکان بیمار در بیمارستان از دیگر خدمات کانون در این هفته خواهد بود.

رئیس ستاد هفته ملی کودک در ادامه بیان کرد: به‌صورت کارگاهی هر روز نشست‌هایی خواهیم داشت که در سکوی برخط «شاد» به علاقه‌مندان و خانواده‌ها ارائه خواهد شد. همچنین این هفته وبگاه دیجی‌کانون که درگاه تخصصی کانون است با ۲۵درصد تخفیف محصولات کانون را عرضه می‌کند. از آنجایی‌که متعهد شدیم تا ظرف امسال هزار کلاس درس مناطق محروم را مجهز به کتابخانه کانون پرورش فکری کنیم به‌صورت ویژه در این هفته ۱۰۰ کلاس منطقه محروم به این کتابخانه‌ها مجهز می‌شوند. در این هفته بیش از ۱۰ عنوان کتاب ملی و مذهبی به کتابخانه‌ها ارسال و سه اسباب‌بازی تهیه شده که ارسال خواهد شد. تقدیر از فعالان حوزه کودک و نوجوان در استان‌ها، نشست «بچه‌های امروز با بچه‌های دیروز» در مراکز کانون از دیگر اقدام‌های کانون در این هفته خواهد بود. ایجاد گفتمان بین بچه‌ها و طرح دیدگاه‌های بچه‌ها در مراکز کانون از دیگر برنامه‌های ماست. جشنواره ملی نقاشی کودکان ایران و چین با موضوع اشتراک‌های خانواده نیز برگزار شد و آیین پایانی آن سه‌شنبه ۱۸ مهر با حضور سفیر چین در ایران برگزار می‌شود که رونمایی از نمایشگاه آثار را نیز در کنار آن خواهیم داشت.

او درباره نام‌گذاری روزهای هفته ملی کودک نیز توضیح داد: روزشماری که برای این هفته در نظر گرفته شده به‌صورت کلی در حوزه خانواده، محیط‌زیست، رشد و شکوفایی، عدالت، حقوق کودکان، هویت و رفاه هستند که هر روز متناسب با آن یک شعار را دربرگرفته است. ۱۴ مهر: برای خانواده کودکان، برای آینده‌ای امن‌تر و آرام‌تر، ۱۵ مهر: برای محیط‌زیست کودکان، برای آینده‌ای پاک‌تر و سالم‌تر، ۱۶ مهر: برای رشد و شکوفایی کودکان، برای آینده‌ای پیشرفته‌تر، ۱۷ مهر: برای شنیده‌شدن کودکان، برای آینده‌ای مسئولانه‌تر، ۱۸ مهر: برای برابری کودکان، برای آینده‌ای عادلانه‌تر، ۱۹ مهر: برای هویت کودکان، برای آینده‌ای روشن‌تر، ۲۰ مهر: برای رفاه کودکان، برای آینده‌ای باکیفیت و آسایش بالاتر، شعارهای این هفته است.

فلاح با بیان این که کانون در حوزه قصه و قصه‌گویی سابقه بسیار خوبی دارد و بیست‌وششمین جشنواره قصه‌گویی نیز امسال برگزار خواهد شد، گفت: برای عمومی‌سازی قصه‌گویی ۱۹ مهر روز «کودک و قصه» نام‌گذاری شده است و همه مربیان کانون به‌علاوه فعالان حوزه کودک و نوجوان و قصه‌گویانی که در این سال‌ها در کنار ما بودند و یا پدر و مادرها در محیط‌های بیرونی اقدام به قصه‌گویی می‌کنند که به شکل سراسری برگزار خواهد شد.

هدف تامین رفاه کودکان است

در ادامه حامد علامتی مدیرعامل کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان با بیان چند اتفاق هفته گذشته از جمله شهادت سیدحسن نصرالله، عملیات غرورآفرین نیروهای مسلح و سپاه پاسداران ارتش در اجرای عملیات «وعده صادق ۲»، همچنین «جمعه نصر» و خطبه تاریخی و نماز جمعه تاریخی با حضور مقام معظم رهبری، مشارکت و حضور گسترده مردم از قشرهای مختلف به‌ویژه کودکان و نوجوانان را مورد توجه قرار داد و یادآور شد این دست خاطره‌ها در ذهن بچه‌ها شکل می‌گیرد و در آینده از این حضور به‌عنوان یک خاطره خوب یاد خواهند کرد. این یک کار تربیتی است و اثرگذار است که هم‌چون روزهای انقلاب، در آینده به نسل بعدی منتقل خواهد شد.

مدیرعامل کانون پرورش فکری در ادامه به تشریح برنامه‌های هفته ملی کودک پرداخت و تاریخچه‌ای از روز جهانی کودک در جهان و روز ۱۶ مهر روز ملی کودک در ایران که با تصویب در شورای فرهنگ عمومی کشور این روز در تقویم رسمی کشور ثبت شد بیان کرد،

علامتی با بیان این‌که کانون متولی اصلی حوزه کودک و نوجوان است، گفت: از سال ۱۳۹۳ کانون مسئولیت دبیرخانه هفته ملی کودک را برعهده گرفت و از ۱۴ تا ۲۰ مهر این هفته برگزار می‌شود. از ابتدا و مبنا قرار دادن روز ملی کودک یا روز جهانی کودک، موضوع و هدف آن ایجاد رفاه برای کودکان پیش‌بینی شد. در حقیقت فلسفه اصلی روز ملی کودک، همین امر است. بعداً موضوع‌های دیگر به‌تناسب به آن افزوده شد. در هفته‌های گذشته ما نشست‌های متعددی با نهادهای رسمی، غیردولتی و گروه‌های مردمی داشتیم تا بررسی کنیم و در راستای اهداف و هویت و فرهنگ ملی خود این هفته را پاس بداریم و وظیفه خود را ادا کنیم. برنامه‌ریزی‌ها انجام و از امروز به شکل رسمی این برنامه‌ها آغاز شده است.

مدیرعامل کانون اظهار کرد: ما در هفته ملی کودک و مشخصاً روز ملی کودک، صرفاً به دنبال اجرای چند برنامه نیستیم؛ چرا که هر روز و هر ساعت ما باید مختص به کودکان باشد؛ چون آینده کشور و نظام را این کودکان می‌سازند و سرمایه‌گذاری روی کودک یک کار اساسی و مهم است که در اندیشه و کلام مقام معظم رهبری و استادان مختلف دیده می‌شود. ما در این روز ملی به دنبال این هستیم تا مسئله کودک به یک مسئله جاری در تمام سطوح جامعه تبدیل شود. امروز، کودک باید مسئله اول خانواده‌ها قرار گیرد و حتماً جزو مسائل مهم مسئولان در رده‌های مختلف باشد. این سطح‌بندی شامل خانواده‌ها، مسئولان و همه افراد جامعه می‌شود، چرا که سرمایه‌گذاری برای کودک، آینده را تضمین می‌کند و باید روی آن حساس باشیم. مقام معظم رهبری بارها بیان کرده‌اند که اگر کسی از خواب شب خود بزند و برای کودک کار کند، ارزش آن چندین برابر است. ما به دنبال مسئله شدن حوزه کودک در جامعه هستیم و هرکسی در هر جایگاهی باید کودک برایش مسئله مهمی باشد.

او افزود: در صحبت‌های مقام معظم رهبری بر اهمیت سازوکار و راهبرد ما با کودک تأکید شده است و توجه به حوزه کودک و نوجوان از بالاترین سطح تا پایین‌ترین باید در دستور کار همه قرار بگیرد. بر همین اساس ما شعاری را برای امسال انتخاب کردیم. «برای کودکان، برای آینده» شعار امسال ما است که بر اساس همین مبانی که توضیح دادم انتخاب شد. ما باید به برجسته‌سازی افکار عمومی و نگاه مسئولان به حوزه کودک و نوجوان بپردازیم که این هفته با این رویکرد برگزار می‌شود. همگرایی و هم‌افزایی تمامی دستگاه‌ها و نهادهای مردمی و دولتی باهدف حوزه کودک و نوجوان در ذیل این شعار تعریف می‌شود.

علامتی با تأکید بر کودکان غزه اظهار کرد: ما یک نگاه فراملی داریم و آن نگاه به کودکان غزه و لبنان است. کودک می‌تواند یک‌صدای جهانی باشد و ما در کانون ده‌ها برنامه در این زمینه داشتیم که کم است و باید تقویت شود. توجه به حوزه کودکان غزه را به شکل ویژه خواهیم داشت. در بسیاری از کشورهای پیشرفته تأکید بر حقوق کودک بسیار است و سرمایه‌گذاری روی کودک چراکه آینده‌سازان کشور هستند. علاوه بر این در مبانی دینی ما نیز بر این امر تأکید شده است.

مدیرعامل کانون گفت: طبیعی است که کودکان شناختی نسبت به حقوق خود ندارند و ما باید در این زمینه تلاش کنیم. از کوچک‌ترین خدماتی که در شهرهای مختلف دیده می‌شود تا بزرگ‌ترین آن‌ها باید متناسب‌سازی لازم صورت گیرد. تغذیه فکری و نگاه خاص به حوزه کودک، فضای اینترنت، شهرسازی و... باید دید چقدر حقوق کودکان لحاظ می‌شود که بی شک در بخشی خوب عمل کردیم و در برخی دیگر کاستی‌هایی داریم؛ بنابراین ازآن‌جایی‌که کودک به‌تنهایی نمی‌تواند مطالبه‌گری کند، ما باید حافظ منافع او باشیم.

او با بیان این‌که باید به مناطق محروم نیز نگاه داشته باشیم، اظهار کرد: ما در هیچ مرکز استانی تماشاخانه سیار را به کار نگرفته‌ایم و صرفاً در مناطق محروم که دسترسی ندارند، تماشاخانه‌ها حضور خواهند یافت و برای کودکان و نوجوانان به اجرای برنامه خواهند پرداخت. کانون و آموزش‌وپرورش مستقیم با کودک و نوجوان سروکار دارند و باید به‌درستی کار کنند و برخی دیگر نیز غیرمستقیم که مقرر شد نشست‌های مستمری با هم داشته باشیم تا اقدام‌های هماهنگی برای کودکان صورت گیرد و از ظرفیت‌های گروه‌های مردمی و حلقه‌های میانی و بخش غیردولتی استفاده خواهیم کرد با هدایت و نظارتی که در آن وجود دارد.

علامتی با اشاره به این‌که مخاطبان ما کودکان هستند، گفت: ما از روزی که آمدیم یک مخاطب مستقیم و گاهی غیرمستقیم به سبد مخاطبان کانون افزودیم که آن هم حوزه خانواده است. نمی‌شود اسم کودک باشد، اما در کنار آن پدر و مادر حضور نداشته باشند. ما در سال‌های اخیر به حوزه کودک و نوجوان خانواده را نیز در سبد خود قرار دادیم و در هفته ملی کودک نیز به شکل ویژه خانواده نیز یکی از مخاطبان اصلی ما هستند تا بتوانیم این حوزه را بال ببریم. نمی‌شود از فعالان حوزه کودک و نوجوان صرف‌نظر کرد چرا که جزو مخاطبان ما هستند.

مدیرعامل کانون تأکید کرد: ما در کنار فعالیت‌های ۶۰‌گانه‌ای که در طول سالیان گذشته داشتیم؛ مانند هنرهای نمایشی، تجسمی، فعالیت‌هایی که حول محور کتاب اتفاق می‌افتد، قصه‌گویی که یکی از کم‌نظیرترین فعالیت‌های کانون است، به پیشرفت آن نیز فکر کرده‌ایم چرا که ما امروز با مخاطبی مواجه هستیم که مرزهای علمی را جستجو می‌کند و متفاوت است. از همین رو کانون نیز به این امر توجه کرده و در هفته آینده از کانون علوم و فناوری‌های نوین ایران رونمایی خواهیم کرد که هدیه‌ای از سوی کانون برای کودکان و نوجوانان است.

علامتی در پایان با اشاره به خدمات ویژه به کودکان دارای معلولیت توضیح داد: به خانواده‌های با کودکان سندرم داون قول داده بودیم و در معاونت فرهنگی و توسعه به این قول جامه عمل پوشاندیم. به‌زودی مرکزی را در تهران برای این کودکان راه‌اندازی خواهیم کرد. همچنین برنامه‌هایی برای کودکان کار و مراکز اصلاح و تربیت، کودکان شهدای مدافع حرم نیز اتدارک دیده شده  است که به‌زودی اجرایی خواهند شد.

هدیه ویژه جانبازان اعصاب و روان به کودکان

کریمی‌صارمی معاون تولید کانون پرورش فکری نیز طی سخنانی بیان کرد: در هفته ملی کودک ما در کنار معاونت فرهنگی قرار گرفتیم و کارگاه آموزش فیلم‌سازی با تلفن همراه، چگونگی مونتاژ، صداگذاری و استفاده درست از ابزار، پادکست‌سازی، نمایش فیلم، سفر تماشاخانه‌ها به ۸ استان و حضور در جشنواره فیلم کودک در اصفهان را خواهیم داشت. مرکز تئاتر به‌شکل پربار فعالیت خود را در این هفته ادامه می‌دهد و در مناطق کم‌برخوردار و همچنین بیمارستان‌ها و مراکز خیریه حضور خواهد یافت. علاوه بر این از هفت نمایش کانون فیلم تئاترهای آن‌ها به نمایش در خواهد آمد. هدیه ویژه‌ای نیز از سوی یک گروه جانبازان اعصاب و روان و سرداران ارشد دفاع مقدس خواهیم داشت و آن هم اجرای نمایش عروسکی «تیزتک» طی مدت ۴ روز به شکل رایگان خواهد بود.

او ادامه داد: نشست‌های تخصصی در حوزه کتاب خواهیم داشت. تعدادی فیلم پویانمایی نیز انتخاب شده‌ تا در یک جغرافیای وسیع در مراکز استان‌ها نمایش داده شود.د.