قبل این که بخوایم موسیقی سنتی ایرانی رو در فیلم‌های سینمایی بررسی کنیم، باید خودش رو درست بشناسیم. موسیقی سنتی ایرانی یه گنج بزرگ و قدیمی از صداها و آوازهاست که از دل تاریخ و فرهنگمون بیرون اومده. این موسیقی در آداب و رسوممون ریشه داره و با سازهای اصیل ایرانی نواخته می‌شه.

منظور از موسیقی سنتی ایرانی چیه؟

قبل این که بخوایم موسیقی سنتی ایرانی رو در فیلم‌های سینمایی بررسی کنیم، باید خودش رو درست بشناسیم. موسیقی سنتی ایرانی یه گنج بزرگ و قدیمی از صداها و آوازهاست که از دل تاریخ و فرهنگمون بیرون اومده. این موسیقی در آداب و رسوممون ریشه داره و با سازهای اصیل ایرانی نواخته می‌شه.

ترانه‌های سنتی ایرانی پر از احساسات قشنگ مثل شادی، غم، عشق و عرفان هستن. این موسیقی یه نوع زبون که داره برامون داستان می‌گه. مثلا وقتی ترانه مرغ سحر شجریان رو می‌شنویم، انگار داریم به خاطره درد و رنج‌ پدربزرگ‌هامون گوش می‌دیم که برامون از داغ دلشون حرف می‌زنن. ولی موسیقی سنتی ایرانی فقط برای پیرمرد و پیرزن‌ها نیست! خیلی از جوون‌ها هم دوست دارن این ترانه‌ها رو گوش بدن و در خیلی از جشن‌ها و مراسم‌ها ازش استفاده می‌کنن. این سبک موسیقی یه تیکه از هویت ما ایرانی‌هاست و بهمون کمک می‌کنه تا با ریشه‌های فرهنگیمون ارتباط برقرار کنیم.

موسیقی سنتی در فیلم‌ها با چه سازهایی نواخته می‌شه؟

حتما شما هم این تجربه رو دارین که موقع دیدن یه فیلم ایرانی، صدای سازهای آشنایی به گوشتون می‌خوره. شاید شما اسمشون رو ندونین ولی متوجه ایرانی‌بودن اون‌ها می‌شین. این سازها تعدادشون خیلی زیاده و می‌شه ترانه‌های خیلی قشنگی باهاشون ساخت.
فهرست معروف‌ترین سازهای ایرانی شامل موارد زیر می‌شه:

• تار و سه‌تار: دوتا از بهترین سازهای موسیقی ایرانی هستن و ازشون برای ساختن یه عالمه موسیقی فیلم استفاده شده. از صدای دلنشین تار و سه‌تار معمولا برای ساختن موسیقی سکانس‌های عاشقانه و غمگین فیلم‌ها استفاده می‌شه
  
  سنتور: صدای سنتور می‌تونه هم شما رو ناراحت کنه و هم خوشحال! این بستگی به نت‌هایی داره که براش نوشتن. فیلم سنتوری معروف‌ترین نمونه استفاده از سنتور تو فیلم‌های ایرانی که در اون نوای این ساز زهی با سوز صدای محسن چاووشی، یه ترکیب گریه‌دار رو تشکیل داده
  
  کمانچه: این ساز صدای سوزناکی داره که برای نشون‌دادن احساسات عمیق و دردناک ازش استفاده می‌شه. استاد کیهان کلهر بزرگترین نوازنده کمانچه ایران، موسیقی سریال خاتون رو ساخته و با شنیدنش می‌تونید یه دل سیر گریه کنید
  
  دف: صدای دف یه ریتم خاصی داره و معمولا ازش برای ساختن ترانه‌های شاد در فیلم‌ها استفاده می‌شه. برای ایجاد حال‌وهوای عشایری و زندگی روستایی هم می‌شه از این ساز استفاده کرد. البته باید بدونید که ردپای دف تو فیلم‌های تاریخی هم پیداست
  
  تنبک: یه ساز کوبه‌ای جمع‌وجور که با صدای خاصش به بقیه سازها برای ساختن موسیقی با ضرب‌آهنگ کمک می‌کنه

چه دستگاه‌هایی از موسیقی ایرانی در فیلم‌ها استفاده می‌شن؟

موسیقی سنتی ایرانی، دستگاه‌های زیادی داره که به فیلم‌ها روح می‌دن. هر کدوم این دستگاه‌ها حال‌وهوای مخصوص خودش رو دارد و برای تحت تاثیر قرار دادن مخاطب سر سکانس‌های مختلف می‌شه ازشون استفاده کرد. ولی از این دستگاه‌ها فقط در فیلم‌ها استفاده نمی‌شه و انون‌ها برای اجرای کنسرت‌ هم استفاده می‌شن. اگه به کنسرت رفتن علاقه دارین، حتما فهرست کنسرت های خوانندگان را بررسی کنین تا از خوشگذرونی جا نمونین.

معروف‌ترین دستگاه‌های موسیقی ایرانی شامل موارد زیر هستن:

• شوشتری: دستگاه شوشتری می‌تونه احساسات غمگین و عاشقانه رو به بیننده منتقل کنه و برای همین خیلی وقت‌ها در فیلم‌های درام ازش استفاده می‌شه مثلا سر صحنه‌هایی که دل شخصیت اصلی می‌شکنه، ازش استفاده می‌شه
  
  سه‌گاه: این دستگاه با ریتم شادش شناخته می‌شه و معمولا ازش در فیلم‌های کمدی و طنز استفاده می‌کنن. انرژی بالای این دستگاه موسیقی باعث می‌شه مخاطب به وجد بیاد و حس شادی و خندیدن رو تجربه کنه
  
  ماهور: یکی دیگه از دستگاه‌های موسیقی ایرانی که هم می‌تونه خیلی شاد باشه و هم غمگین. بیشتر از موسیقی ماهور توی فیلم‌های تاریخی و حماسی استفاده می‌شه چون غرور و عظمت رو خیلی کامل به مخاطب انتقال می‌ده
  
  افشاری: یکی دیگه از دستگاه‌های موسیقی ایرانی که می‌تونه احساس غرور رو به مخاطب منتقل کنه. سر سکانس‌هایی که قهرمان فیلم داره با یه دشمن مبارزه می‌کنه، از این موسیقی استفاده می کنن تا حس‌وحال باهاش کامل شه

معروف‌ترین فیلم‌ها با موسیقی سنتی ایرانی

خب دیگه وقتشه که بریم سراغ یه سری از معروف‌ترین فیلم وسریال‌های ایرانی که از موسیقی سنتی در صحنه‌هاشون استفاده کردن. این فیلم و سریال‌ها خیلی معروفن و موسیقی‌هاشون از مهم‌ترین آثار سینمای ایران به حساب می‌آن.

فهرست معروف‌ترین فیلم‌های ایرانی با موسیقی سنتی شامل موارد زیر می‌شه:

• سنتوری: اگه بگیم سنتوری معروف‌ترین فیلم ایرانی با موسیقی سنتی بین جوون‌هاست، اغراق نکردیم. موسیقی این فیلم از ترکیب صدای محسن چاوشی و ساز سنتور ساخته شده و خیلی از ترانه‌هاش جزو معروف‌ترین قطعه‌های موسیقی ایران به حساب می‌آن
  
  دلشدگان: یه فیلم کلاسیک که علی حاتمی اون رو ساخته و از ترانه‌های استاد محمدرضا شجریان و آهنگسازی حسین علیزاده برای موسیقی متنش استفاده شده. انواع سبک‌های آواز شوشتری، بیات ترک و سه گاه در ترانه‌های آلبوم این فیلم شنیده می‌شن
  
  کیمیا: سریال کیمیا، طولانی‌ترین سریال تاریخ تلویزیون ایرانه و ترانه‌هاش رو علیرضا قربانی خونده.
  
  محتوای این ترانه‌ها و سبک غمگین موسیقی‌های این سریال، کاملا با حال‌وهوای اون همخونی داره و حس درستی رو به مخاطب منتقل می‌کنه
  
  هفت ترانه: این مورد یکی از فیلم‌های عاشقانه ایرانی که موضوعش هم به موسیقی مربوط می‌شه. موسیقی این فیلم رو کامبیز روشن‌ روان ساخته و یکی از خاطره‌انگیزترین آثار سینمای ایران به شمار می‌آد
  
  ناصرالدین‌شاه آکتور سینما: موسیقی متن این فیلم هم مثل خود فیلم فضای خیلی خاص و متفاوتی داره. استاد مجید انتظامی با تلفیق موسیقی سنتی و مدرن یه ترکیب جذاب رو برای موسیقی متن این فیلم ایجاد کرده

ترکیب سینما با جادوی موسیقی سنتی ایرانی

موسیقی سنتی ایران گستردگی خیلی زیادی داره و مدت‌ها می‌شه درمورد اون صحبت کرد. ردپای این هنر در فیلم‌های ایرانی هم پیداست و خیلی‌ها با شنیدن یه قطعه موسیقی به یاد یه فیلم خاص می‌افتن. هویت ما با موسیقی ایرانی گره خورده و همیشه می‌تونیم با گوش دادن به ترانه‌های ایرانی، خاطره‌های قشنگمون رو مرور کنیم و به یاد حال‌وهوای کوچه و خیابون‌های ایران بیفتیم.

پیشنهاد می‌کنم حتما فیلم‌هایی که در این صفحه دربارشون صحبت کردیم رو تماشا کنید تا حسابی با موسیقی‌های دوست‌داشتنیشون کیف کنید. راستی اگه به کنسرت رفتن علاقه دارید، بهتر که یه سر به صفحه کنسرت های سایت تابلو بزنید.