هوافضای سپاه از موشک هایپرسونیک فتاح برای اولین بار در حمله وعده صادق 2 به اسرائیل که شب گذشته انجام شد، استفاده کرد. مشخصات این موشک چیست؟

جمهوری اسلامی ایران در تاریخ 10 مهر ماه 1403 با حمله موشکی گسترده به اهدافی در قلب تل آویو و حیفا، به رژیم صهیونیستی ثابت کرد که در صورت تداوم شرارت‌ها در خاورمیانه، با پاسخ کوبنده و قاطع ایران مواجه خواهد شد. یکی از مهم‌ترین موشک‌هایی که گفته می‌شود در عملیات وعده صادق (2) مورد استفاده قرار گرفته، هایپرسونیک فتاح با سرعت فراصوت و عملکرد دقیق است.

معرفی موشک هایپرسونیک فتاح

دستاوردهای نیروهای هوافضای سپاه پاسداران طی سال‌های اخیر، در طراحی و توسعه جنگ افزارها و سیستم‌های دفاعی پیشرفته‌ای مثل سامانه پدافندی سوم خرداد، سامانه موشکی صیاد و رعد نمود پیدا کرده است. در مقاله مقایسه سرعت موشک‌های هایپرسونیک دنیا با فتاح، به برد طولانی و تکنولوژی پیشرفته این موشک اشاره کردیم و هم اکنون پس از آزمایش موفقیت‌آمیز آن در اسرائیل، تصمیم گرفته‌ایم به معرفی اجمالی آن بپردازیم.

به نقل از صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، سپاه در حمله موشکی گسترده شب گذشته از فتاح-1 برای نخستین بار به منظور انهدام سپرهای دفاع موشکی آرو 2 و 3 استفاده کرده است. پرتاب موفق این موشک نشان دهنده اوج قدرت نظامی و نمایش اقتدار کشورمان است.

مشخصات فنی فتاح 1

موشک فتاح با برد 1400 کیلومتر و سرعت 13 ماخ معادل 16 هزار کیلومتر بر ساعت، توانسته با آسودگی خاطر از سامانه‌های دفاع هوایی اسرائیل عبور کند و به قلب پایگاه‌های هوایی این کشور برسد. سرجنگی این موشک فراصوت با پیشرانه کروی شکلی که سوخت جامد است، قابلیت مانور در همه جهات را به آن می‌دهد. فتاح مجهز به نازل متحرک بوده و با حرکات زیگزاگی خود در همه جهات می‌تواند از چنگال سامانه‌های ضدموشکی فرار کند.

طبق آخرین اخبار نظامی ایران، هم اکنون ایران با ساخت فتاح در جمع معدود کشورهای سازنده این موشک قرار گرفته و پس از چین، روسیه، آمریکا و کره شمالی، دارای دست برتر است. سرجنگی فتاح از یک موتور سوخت جامد با نازل متحرک بهره می‌برد که توان کنترل تراست خروجی و فرمان دهی به آن می‌دهد. این سلاح مخوف می‌تواند در جهات مختلفی حرکت کند و هنگام شیرجه زدن به سمت هدف، به سرعت 5 ماخ برسد.

بیشتر بخوانید:

ایران در حمله وعده صادق ۲ به اسرائیل از چه موشک‌ هایی استفاده کرد؟

مقابله با فتاح دشوار است

از مهم‌ترین ویژگی‌های موشک هایپرسونیک فتاح می‌توان به سرعت زیاد، مانورپذیری بالا و مسیر پروازی‌اش اشاره کرد. تنها راهی که می‌توان با این موشک مقابله کرد، رویکرد چندلایه‌ای است که در آن مجموعه‌ای از سنسورها در فضا به کمک متحدان دشمن به کارگیری می‌شود. این رویکرد شاید در آینده کارساز باشد، اما مسلما بودجه زیادی می‌خواهد و البته که زمان‌بر است و برای موشکی مثل فتاح که قیمت ارزانی دارد، به صرفه نیست!

شاید سامانه‌های دفاع هوایی اسرائیل نظیر گنبد آهنین، پیکان و فلاخن داوود، توانایی رهگیری تعداد زیادی موشک کروز و بالستیک را داشته باشند، اما رهگیری و کشف فتاح 1 را به علت سرعت بالا و قدرت مانور بی‌نظیر و همچنین مسیر پروازی که دارد، نخواهد داشت.

به عبارت دیگر سامانه‌های پدافندی می‌توانند مسیر حرکت موشک‌های بالستیک را با هر سرعتی تشخیص دهند، اما آنچه مهم و غیرقابل تشخیص است، شاخصه‌ای به نام فاز مانور پیش از اصابت به هدف است. موشک فتاح با حفظ سرعت بالای خود می‌تواند قبل از برخورد به هدف، مانورپذیری بالایی از خود نشان دهد و مانع رهگیری توسط سپرهای موشکی شود.

تفاوت فتاح با موشک‌های بالستیک سپاه

اغلب موشک‌هایی که تحت عنوان بالستیک دسته‌بندی می‌شوند، توانایی رسیدن به سرعت‌های بالای 5 ماخ را دارند، اما چرا به آن‌ها هایپرسونیک گفته نمی‌شود؟ علت این است که آن‌ها یک مسیر صاف و بدون مانور را طی می‌کنند تا به هدف اصابت کنند و حرکت آن‌ها را می‌توان شبیه به گلوله دانست.

به همین خاطر است که امکان سنجش مسیر حرکت بالستیک با هر سرعتی برای سامانه‌های دفاع هوایی به راحتی ممکن است. اما موشک‌های هایپرسونیک با امکان حفظ سرعت بیش از 5 ماخ، می‌تواند پیش از اینکه به هدف اصابت کرده، مانور دهد و سپرهای موشکی را گمراه کند.

برای مثال می‌توان به موشک خرمشهر که یک بالستیک قدرتمند است، اشاره کرد که بیرون از جو تا سقف 16 ماخ سرعت دارد، ولی سرعت آن هنگام ورود به جو از 8 ماخ بیشتر نمی‌شود و نحوه اصابت آن به هدف، شبیه یک گلوله مستقیم و صاف است. بررسی فتاح نشان می‌دهد که از نظر ظاهری شباهت‌های زیادی به موشک خیبرشکن دارد.

به گزارش برخی از منابع، احتمالا سرجنگی این دو موشک یکسان بوده و قطر آن‌ها به یک اندازه است. (80 سانتی متر) همچنین با توجه به اینکه طول سرجنگی 3.6 متر اعلام شده، می‌توان طول کل فتاح 1 را 11.5 متر دانست. (این اعداد تخمینی هستند و هنوز جزئیاتی از این موشک منتشر نشده است)

یکی از دلایلی که فتاح 1 سرعت خود را هنگام اصابت به هدف حفظ می‌کند، بهره‌مندی آن از پیشرانه‌ای با امکان تغییر بردار رانش است. وقتی یک موشک بالستیک وارد جو می‌شود، به علت اصطکاک شدیدی که سرجنگی آن با هوا دارد، از سرعتش به شدت کاسته می‌شود و پس از مانورهای سنگین، مجددا با کاهش سرعت مواجه خواهد شد، اما به لطف پیشرانه فتاح 1 نه تنها سرعت بالا حفظ می‌شود، بلکه امکان مانور با قدرت بالا به وجود می‌آید.

بیشتر بخوانید:

معرفی جنگنده JF-17 تاندر ، جت جنگی چندمنظوره نیروی هوایی پاکستان

نحوه عملکرد موشک فتاح چگونه است؟

همان‌طور که اشاره شد، موشک هایپرسونیک فتاح 1 مجهز به یک پیشرانه تغییر بردار رانش است که به آن امکان انجام مانورهای سنگین پس از جدا شدن از سرجنگی را در ارتفاع حداکثر 300 کیلومتری از سطح زمین می‌دهد. با این اوصاف می‌توان گفت که سرجنگی آن برای فرار از سد سامانه‌های ضدموشکی، مانور داده و مسیر خود را بارها تغییر داده و اصلاح می‌کند.

البته خارج از جو زمین، فتاح نیازی به انجام مانورهای زیاد ندارد و فقط از فاصله 100 کیلومتری و پیش از برخورد به هدف، مانور خواهد داد. این در حالی است که می‌تواند هم در خارج از جو و هم پس از ورود به جو، مسیر را به صورت غیربالستیک طی کند. در نهایت باید تأکید کنیم که ما فتاح را هایپرسونیک می‌نامیم زیرا هنگام اصابت به هدف بیش از 5 ماخ سرعت دارد. مراحلی که این موشک برای رسیدن به مقصد طی می‌کند به طور خلاصه به شرح ذیل است:

• جدا شدن موتور مرحله اول
• روشن شدن موتور با نازل متحرک
• حرکت در جهات مختلف و خزیدن و امکان تغییر و اصلاح مسیر
• تعیین هدف و شیرجه با حداکثر سرعت

موشک فتاح در یک نگاه

• طول: 11.5 متر
• قطر: 80 سانتی متر
• وزن: 4000 تا 4600 کیلوگرم
• طول سرجنگی: 3.6 متر
• وزن سرجنگی: 1000 کیلوگرم
• وزن مواد منفجره: 500 کیلوگرم
• سرعت: بین 13 تا 15 ماخ
• برد: 1400 کیلومتر با امکان افزایش
• سوخت: جامد مرکب