فاطمه شکیب رخ در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری حوزه عنوان کرد: بدون تردید غیبت صغری امام زمان (عج) یکی از ابتلائات خداوند برای شیعیان بود تا خالص از ناخالص، بازشناخته شود و میدان برای تربیت و سازندگی پیروان حقیقی اسلام، گشوده گردد. بر این اساس، می‌توان غیبت صغری را موهبتی از جانب خداوند متعال دانست. برای فهم چگونگی این موهبت الهی، در ابتدا اشاره‌ای به دوران زندگی اهل‌بیت علیهم‌السلام و ائمه بزرگوار ماقبل از امام زمان (عج) خواهیم داشت.

وی بیان کرد: با آنکه مفاهیمی مانند انتظار، فرج، غیبت و ظهور مهدی پس از دوران طولانی، در کلام رسول خدا (ص) و ائمه بعد از ایشان مشاهده شده بود؛ اما بررسی تاریخ اجتماعی منتسبان به شیعه در سه قرن نخست، حاکی از آن بوده که جامعه مسلمانان و شیعیان، هنوز آمادگی کامل برای زیست مهدوی و شرایط لازم برای تشکیل حکومت جهانی اسلام به‌واسطه‌ حجت خدا را نداشتند و حتی در شناخت امام قائم، بعضاً به خطا و پندار اشتباه مبتلا می‌شدند و این امر ایجاب می‌کرد که دورانی طولانی گذرانده شود تا پیروان حق‌طلب، به ضرورت و درک مناسب برای حمایت همه‌جانبه از حکومت خداوند، فائق آیند.

محدودیت دیدار

پژوهشگر تاریخ تشیع و اسلام افزود: به همین منظور، از دوران امام هادی (ع)، آرام آرام بستر تحمل دوران غیبت برای شیعیان، مهیا شد و امام معاشرت خویش را با مردم زمان خویش، کمتر کردند تا پیروان ایشان به دیدار محدود امامشان عادت نمایند.

وی اضافه کرد: محدودیت بیان شده در دوران امام حسن عسکری (ع) باقوت بیشتری دنبال شد و ایشان از پس پرده با شیعیان دیدار می‌کردند. چنین شیوه‌ برخوردی از جانب امامان بزرگوار برای آن بود که جامعه مسلمانان، پس از غیبت امام زمانشان، دچار انحطاط و از هم‌گسیختگی یا تشویش افکار نشوند و بتوانند دوران غیبت را با موفقیت برای طلوع حق بگذرانند.

انتخاب وکیل

شکیب رخ اظهار کرد: اتفاق دیگری که در جامعه تشیع افتاد؛ انتخاب وکیل از جانب امامان بود، این رفتار که از زمان امام صادق (ع) به بعد آغاز شده بود، در زمان امام هادی (ع) و سپس در دوران امامت حسن عسکری (ع) بر قوت آن افزوده شد. به نظر می‌رسد که انتخاب اخیر، توسط ائمه بزرگوار، غیر از مسائلی مانند پراکندگی جغرافیای شیعیان در مرزهای اسلام و لزوم رسیدگی به امور آنان، باهدف تغییر عادت شیعیان به ارتباط غیرمستقیم با امام باشد. چنانچه وکلای امام در زمان غیبت صغری که در ادوار بعد «نواب اربعه» نامیده شدند؛ تنها افرادی بودند که امام زمان (عج) را می‌دیدند.

پژوهشگر تاریخ تشیع و اسلام یادآور شد: باوجود آن‌ که، چنین تدابیری از جانب دو امام شیعه، برای آمادگی جامعه در پذیرش غیبت امام دیده‌شده بود، لازم بود که این تجربه در ابتدا در دوران کوتاهی اجرا شود و ارتباط امام با جامعه شیعیان به‌یک‌باره قطع نگردد.

وی تاکید کرد: باتجربه غیبت صغری، شیعیان آموختند که برای حل مسائل و مشکلات خویش به علمای زمان خود رجوع کنند و علما نیز برای آنکه، حقانیت شیعه به زیر سؤال نرود و باورها و اعتقادات مهدوی آنان به سستی نگراید؛ قلم‌ها را در راه اثبات حق، به دست گرفتند و با تألیف کتب به دفاع از مهدی باوری در مکتب تشیع پرداختند. ازاین‌رو، ویژگی مهم دوران غیبت صغری را می‌توان، امید حتمی به پایان غیبت امام دانست و این موضوع، سبب آن می‌شد که شیعیان، افزون بر تجربه‌ زیست مهدویت، زندگی اعتقادی از پس پرده غیبت را نیز بیاموزند.

شکیب رخ گفت: با گذر از مرحله نخست، شیعیان وارد مرحله جدیدی به نام غیبت کبری شدند که البته بسیاری از آموزه‌های خاص این دوران را در دوره ماقبل، آموخته بودند و با آن آشنایی داشتند، جز آنکه در این دوران، زمان پایان انتظار مشخص نشده بود و حضرت وکلای معینی برای انجام امور جامعه مسلمین معرفی نکردند.

وی عنوان کرد: در اعتقادات ما شیعیان، امام در پس پرده نیز مانند خورشیدی است که به همه منفعت و سود می‌رساند؛ بنابراین زندگی با امام (ع) در غیبت کبری با زیست پنهانی ایشان انجام می‌شود. از این‌رو شاید بتوان، مهم‌ترین ویژگی غیبت کبری را فرصتی برای رشد و شکوفایی، شیعیان دانست، درحالی‌که، اعتقاد به ظهور امامی قائم و پنهان دارند و در جهت احیای ارزش‌های انسانی و معنوی، برای ظهور ایشان تلاش می‌کنند.

پژوهشگر تاریخ تشیع و اسلام اظهار کرد: وجود چنین اعتقادی افزون بر امیدآفرینی در اجتماع مسلمین، سبب رشد فزاینده‌ باور و اعتقادات آنان می‌شود؛ زیرا چنین مکتبی در عین اعتقاد به زیست پنهانی امام و بهره‌مندی از معنویت وجود ایشان، برای ایجاد شرایط ظهور و حکومت جهانی نیز تلاش می‌کند.

وی گفت: می‌توان مهدی باوری را که از ویژگی‌های دوران غیبت کبری است، یک شیوه تربیتی اعتقادی دانست که سبب تقویت و بالندگی انسان‌های جوینده حق، برای تشکیل حکومت جهانی خداوند بر زمینیان خواهد بود؛ زیرا گسترش و ماندگاری حکومت جهانی اسلام، وابسته به وجود فرماندهان و حامیان بالنده و فرهیخته است و دوران طولانی غیبت کبری که با رشد علم و تقوی شیعیان پیوندی مستقیم دارد و ایمان آنان با آزمایش‌های سخت و بی‌مثال سنجیده و زنگار زدایی می‌شود؛ بی‌شک بستری آماده برای تشکیل حکومت خداوند بر جهانیان خواهد شد.

انتهای پیام