مسعود پزشکیان، رئیس‌جمهور کشورمان در اولین سفر خارجی دوره ریاست‌جمهوری خود در رأس هیاتی بلندپایه از مقامات سیاسی و اقتصادی برای سفر رسمی سه روزه، عازم عراق می‌شود. رئیس‌جمهور در این سفر که به دعوت رسمی محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق صورت می‌گیرد، علاوه بر دیدار‌های رسمی با نخست‌وزیر، رئیس‌جمهور، رؤسای مجلس و دستگاه قضایی و امضای اسناد همکاری مشترک، دیدار‌هایی نیز با تجار و ایرانیان ساکن عراق خواهد داشت.
گفته شده در این سفر، دست‌کم ۱۵ سند همکاری بین طرفین امضا خواهد شد که به تسهیل بیشتر مناسبات جاری تجاری و اقتصادی میان ایران وعراق، کمک شایان توجهی می‌کند. همچنین پزشکیان پس ازدیدار‌های رسمی در بغداد، جهت زیارت حرم امیرالمؤمنین (ع) و امام حسین (ع) به شهر‌های نجف و کربلا خواهد رفت. رئیس‌جمهور از برخی پروژه‌های شرکت‌های ایرانی در بصره نیز بازدید خواهد کرد و به دعوت رسمی مقامات اقلیم کردستان، راهی اربیل و سلیمانیه در شمال عراق خواهد شد.
فراتر از یک همسایه
آغاز سفر‌های خارجی رئیس‌جمهور کشورمان از کشور همسایه عراق، نشان می‌دهد که پیگیری دکترین همسایگی در دولت چهاردهم نیز جزو اولویت‌های سیاست خارجی ایران است. از طرف دیگر این سفر نشان می‌دهد که عراق همچنان از جایگاه ویژه در سیاست خارجی جمهوری اسلامی برخوردار است و تحکیم روابط سیاسی، امنیتی، اقتصادی و تجاری از یکسو و تثبیت مناسبات برادرانه میان دولت و ملت دو کشور، از موضوعاتی است که تهران نگاهی ویژه به آن دارد.
درهمین رابطه سیدعباس عراقچی، وزیر امور خارجه کشورمان دیروز در گفتگو با شبکه تلویزیونی الفرات عراق، با اشاره به چرایی انتخاب عراق به‌عنوان اولین سفر خارجی رئیس‌جمهور تصریح کرد: «تعیین عراق توسط رئیس‌جمهور ایران به‌عنوان اولین کشوری که به آن سفر می‌کند، نشان‌دهنده عمق روابط برادرانه میان دو کشور است. عراق برای ایران فراتر از یک کشور همسایه است. عراق کشور دوست و برادر ماست و ما نقاط مشترک زیادی داریم.»
در واقع سفر پزشکیان به عراق می‌تواند انتقال‌دهنده این پیام مهم به جریان استکبار باشد که تهران و بغداد برای تحکیم مناسبات خود، اراده واقعی و عملی دارند و اجازه نمی‌دهند هیچ ذی‌نفعی، این مناسبات را دچار خدشه کند؛ بنابراین می‌توان چنین تحلیل کرد که سفر رئیس‌جمهور به عراق، تضمین‌کننده هرچه بیشتر عمق راهبردی جریان مقاومت در کشور عراق خواهد بود و می‌توان انتظار داشت که نتایج این سفر، منافع غرب و دنباله‌های آن در منطقه را بیش از پیش با خطر مواجه کند.
جای رئیس‌جمهور شهید، خالی
گفتنی است، شهید سیدابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور فقید کشورمان قرار بود هشتم خرداد امسال به عراق سفر و تفاهم‌نامه‌های فی‌مابین را امضا کند، اما در پی سانحه سقوط بالگرد ایشان، این سفر انجام نشد. محمد شیاع السودانی، نخست‌وزیر عراق نیز پس از این حادثه، در دو نوبت و برای شرکت درمراسم بزرگداشت شهید رئیسی و همچنین مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید کشورمان، به تهران سفر کرد. درادامه ودرگفت‌وگو باتحلیلگران ارشدمنطقه و بین‌الملل به بررسی بیشتر ابعاد سفر مهم رئیس‌جمهور به عراق می‌پردازیم.
راهپیمایی اربعین امنیت عراق را تامین می‌کند
ابوالفضل ظهره‌وند، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس، با بیان این‌که مناسبات بین ایران و عراق درهم تنیده است اظهار کرد:مسائل اقتصادی و ژئوپلیتیکی، شرایط ویژه‌ای را درخصوص ایران و عراق رقم زده است که با توجه به آنها می‌طلبد، چنین سفر‌هایی در بالاترین سطح و به‌صورت مستمر و زمانبندی شده انجام شود. وی افزود: کشور عراق نیز مانند یک پل ارتباطی بین ایران، منطقه غرب آسیا و حوزه مقاومت را برقرار می‌کند و به عبارت دیگر برای ما، یک کریدور حیاتی ترانزیتی می‌تواند باشد. ظهره‌وند با بیان این‌که، دو کشور می‌توانند در مسأله تامین امنیت، انرژی و حفظ بازار نیز همکاری مناسبی با یکدیگر داشته باشند، افزود: در واقع اقتصاد دو کشور حالت تکمیلی دارد؛ تولیدات ما، از برق گرفته تا دیگر کالا‌ها، مورد نیاز عراق هستند و علاوه بر این، ایران و عراق در حوزه‌های فرهنگی نیز می‌توانند با همدیگر تعاملات خوبی داشته باشند.
عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس تاکید کرد: ایران و عراق حتی می‌توانند همگرایی را دنبال کنند و اولین گام را برای منطقه‌گرایی بردارند و شرایطی فراهم کنند که اتباع دو کشور به‌راحتی با یکدیگر تعامل داشته باشند. وی اضافه کرد: نباید اجازه داد که مسائل کوچکی که محصول مداخله آمریکایی‌ها، اسرائیلی‌ها و بدخواهان ایران و عراق است، روی روابط دو کشور سایه بیندازد. وی درباره نقش دو کشور در امنیت پایدار منطقه گفت: یکی از مؤلفه‌هایی که منطقه و به‌ویژه کشور‌های عراق و سوریه را متاثر کرده، مسأله ناامنی است که آمریکایی‌ها و رژیم صهیونیستی ایجاد کرده‌اند. در همین باره، آمریکایی‌ها به بهانه مبارزه با تروریسم، حضور خود در منطقه را توجیه می‌کنند، اما عملا شرایط را برای کشور عراق و سوریه دشوار کرده‌اند. ظهره‌وند همچنین با بیان این‌که پایگاه‌های آمریکا کانون ناامنی در غرب آسیا، از جمله در عراق هستند، گفت: دولت عراق باید توجه داشته باشد که ناامنی، ریشه این کشور را خواهد زد و منابع مردم را از بین خواهد برد. برای رفع مسائلی نظیر ناامنی، باید از ظرفیت‌های منطقه‌ای نظیر جریان مقاومت استفاده کرد؛ برای نمونه راهپیمایی اربعین مصداقی از این همکاری‌هاست. اساسا امنیت، زیرساخت هر تحولی در منطقه و به‌ویژه در کشور عراق است.
همکاری ایران و عراق، سیاست همسایگی را تقویت می‌کند
عباس مقتدایی، نماینده مجلس شورای اسلامی با اشاره به سابقه برادری دو ملت ایران و عراق اظهار کرد: تهران و بغداد سال‌هاست نشان داده‌اند که جنگ‌ها، درگیری‌ها و نزاع‌ها مربوط به ملت ایران و عراق نبود، بلکه این رژیم صدام بود که برای تحقق رویکرد‌های نظام سلطه تلاش می‌کرد تا ناکارآمدی خود را جبران کند و به‌نوعی عدم استقرار نظام اسلامی را محقق سازد.
پس از اعدام صدام و بازشدن مسیر‌های همکاری همگان مشاهده کردند که چگونه دو ملت رشید و هم‌پیمان می‌توانند به بهبود صلح و امنیت منطقه و جهان کمک کنند. وی در گفتگو با جام‌جم آنلاین افزود: اکنون عراق به‌عنوان اولین مقصد سفر خارجی رئیس‌جمهور جدید ایران انتخاب شده است. این معنا و مفهومی فراتر از همکاری‌های دو کشور و ریشه در اعتقادات و همبستگی‌های ایمانی و اعتقادی و دینی دو ملت دارد. سوای از این ریشه در آن دارد که دو کشور بزرگ ایران و عراق می‌توانند در منطقه اثرگذاری‌های هرچه بیشتر داشته باشند. مقتدایی تاکید کرد: امروز کشور‌های عربی به‌خوبی دریافته‌اند که منفعت آنان در اتکای به منطقه و قدرت‌های بزرگ در غرب آسیاست و باید دست کشور‌های خارجی و نظام سلطه و استعمارگران از منطقه کوتاه شود و پای آنها در این منطقه بیش از این باز نشود. مقتدایی گفت: نگاه ایران مبنی بر امنیت درون‌زا در منطقه خلیج‌فارس و غرب آسیا و به‌طور کلی در آسیا دائما رو به گسترش است. ما در پی حُسن همجواری هستیم. ما به‌دنبال آن هستیم که امنیت منطقه از سوی کشور‌های منطقه تامین شود. ما می‌خواهیم تجارت و رونق آن برای تامین منافع ملت‌ها رخ بدهد. نماینده مجلس شورای اسلامی گفت: همکاری‌های اقتصادی، پولی، بانکی و همکاری‌های تجاری بخشی از اشتراکاتی است که رئیس‌جمهور کشورمان در مذاکرات خود با مسئولان و همتایان خود در عراق مطرح خواهد کرد. اکنون اگرچه همکاری‌های ایران و عراق مثال‌زدنی است، اما وارد دور جدیدی از گسترش مناسبات ایران و عراق نیز خواهد شد. مقتدایی با بیان این‌که ایران و عراق تنها نیستند، تاکید کرد: همکاری‌های ایران و عراق می‌تواند سیاست همسایگی را تقویت کند؛ اکنون رئیس‌جمهور ایران حامل پیام دوستی برای همه همسایگان و منطقه‌هاست، اما مقصد اول عراق انتخاب شده و این روند به بغداد ختم نخواهد‌شد.
ایران آمادگی دارد حجم صادرات خود به عراق را به ۲۰ میلیارد برساند
حسن هانی‌زاده، کارشناس ارشد مسائل منطقه غرب آسیا با بیان این‌که اولین سفر خارجی رئیس‌جمهور به عراق، نشانه جایگاه ویژه دولت و ملت عراق در حوزه سیاست خارجی ایران است تصریح کرد: این سفر در حالی امروز انجام می‌شود که منطقه شاهد یک بحران نفس‌گیر و چالش‌برانگیز بوده که ممکن است از کنترل بازیگران جهانی خارج شود. وی افزود: از سوی دیگر، طولانی‌شدن جنگ غزه و اقدامات تحریک‌آمیز رژیم صهیونیستی در حمله به لبنان و سوریه و کشتار مردم فلسطین در غزه و کرانه غربی، ممکن است به یک جنگ فراگیر منطقه‌ای منجر شود. هانی‌زاده تصریح کرد: از سوی دیگر، قرار است براساس توافق واشنگتن ــ بغداد نیرو‌های آمریکایی طی یک فرآیند زمانی یک‌ساله، خاک عراق را ترک کنند که اگر چنین اتفاقی روی دهد، دولت عراق خواهد توانست در تصمیم‌گیری‌های داخلی و منطقه‌ای، به صورت کاملا مستقل عمل کند. وی افزود: در طول ۲۰ سالی که نیرو‌های آمریکایی پس از سقوط رژیم بعث عراق در سال ۲۰۰۳ همچنان در زوایای سیاسی، امنیتی، اقتصادی و مالی عراق ریشه دوانده‌اند، دست دولت عراق برای تعریف یک سیاست مستقل ملی، بسته شده است. هانی‌زاده گفت: در این مدت، نیرو‌های آمریکایی نتوانستند امنیت در عراق را تامین کنند و حضور گروهک‌های تروریستی در خاک عراق، هزینه‌های امنیتی، مالی و نظامی سنگینی برای دولت و ملت عراق به همراه داشته است.
هانی‌زاده گفت: به‌دلیل این‌که ایران یک مرز مشترک زمینی و دریایی به طول ۱۴۰۰ کیلومتر با عراق دارد، به‌طور طبیعی، هر اتفاقی در این کشور رخ دهد، تاثیر خود را در داخل ایران باقی می‌گذارد؛ با این رویکرد است که ایران در طول دو دهه گذشته برای حفظ امنیت عراق و منع حضور گروهک‌های تروریستی در این کشور، هزینه داده است. وی در این‌باره گفت: شهادت والاترین و ارزنده‌ترین سرداران ایرانی از جمله شهید سپهبد حاج قاسم سلیمانی، نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران صادقانه در پی برقراری امنیت پایدار در عراق بوده و هست. کارشناس ارشد مسائل منطقه غرب آسیا گفت: بعد از این ترور دردناک بود که دولت و ملت عراق بر ضرورت خروج بی‌قید و شرط نیرو‌های آمریکایی از خاک عراق تاکید کردند؛ لذا سفر رئیس‌جمهور اسلامی ایران به عراق از چند زاویه قابل تجزیه و تحلیل است؛ نخست، برنامه‌ریزی طولانی‌مدت برای حفظ امنیت داخلی عراق پس از خروج نیرو‌های آمریکایی از خاک این کشور خواهد بود؛ طبیعی است ایران این آمادگی را دارد که ضمن آموزش نیرو‌های نظامی عراق، تجربه خود را در تقابل با جریان‌های تروریستی به طرف عراقی منتقل کند. هانی‌زاده گفت: موضوع دیگر، تکمیل پروژه کلان خط آهن ایران ــ عراق ــ سوریه است که آورده اقتصادی بالایی برای هر سه کشور به همراه خواهد داشت. همچنین با توجه به این‌که ایران یک توافق‌نامه همکاری امنیتی و نظامی برای حفظ مرز‌های مشترک با دولت مرکزی عراق امضا کرده، لذا بند‌های این توافق‌نامه باید به‌طور جدی عملیاتی شود. وی افزود: وجود پایگاه‌های گروهک‌های تروریستی تجزیه‌طلب در اقلیم کردستان عراق دغدغه امنیتی جمهوری اسلامی تلقی می‌شود و لذا دولت مرکزی عراق باید از ادامه فعالیت این گروهک‌های تروریستی در اقلیم کردستان جلوگیری کند. هانی‌زاده گفت: همچنین ایران این آمادگی را دارد که حجم صادرات خود به عراق را از ۱۰ میلیارد دلار فعلی، به ۲۰ میلیارد دلار طی پنج سال آینده ارتقا بدهد.
تهران و بغداد فراتر از دو همسایه یا شریک هستند
مازن الزیدی، تحلیلگر ارشد عراقی اظهار داشت: تهران و بغداد فراتر از دو همسایه یا شریک منطقه‌ای هستند و اهداف مشترکی را در مواجهه با راهبرد‌های خطرناک دشمنان در منطقه دنبال می‌کنند. وی افزود: آمریکا و رژیم اشغالگر قدس پس از شکست در تحمیل پروژه خطرناک خاورمیانه بزرگ، تلاش می‌کنند به‌گونه‌هایی دیگر در منطقه حضور پیدا کرده و ابزار‌های دیگری را برای تحمیل سلطه خود بر ملت‌های مسلمان پیدا کنند، اما ایران و عراق نقش بسزایی در خنثی‌سازی تحرکات دشمنان منطقه ایفا کرده و بسیاری از توطئه‌ها و راهبرد‌های واشنگتن و تل‌آویو را نقش بر آب ساخته‌اند. وی تصریح کرد: این ارتباط مؤثر و مستقیم سبب شده تا تهران و بغداد در بسیاری از مقاطع در قالب یک بازیگر واحد به مواجهه با طرح‌های بحران‌ساز دشمن بپردازند. تحلیلگر عراقی با اشاره به ملاقات‌های دوجانبه میان مقامات ایرانی و عراقی ازجمله سفر رئیس‌جمهور کشورمان به بغداد اظهار کرد: این سفر‌ها و تعاملات، انعکاسی از مناسبات کلان و مستمری است که میان تهران و بغداد شکل گرفته و هدف مشترک آنها برای ایجاد ثبات در منطقه را به اثبات رسانده است. موفقیت جبهه مقاومت، هدف هر دو کشور ایران و عراق بوده و عزم دو طرف در این‌خصوص غیرقابل خدشه و تغییر است. وی تاکید کرد: جبهه مقاومت به همت شهدای بزرگواری مانند شهید قاسم سلیمانی و شهید ابومهدی المهندس، بازی دشمنان را به خوبی تحلیل کرده و فورا در مواجهه با آن وارد عمل شده است. این روند در دوره جدید ریاست‌جمهوری در ایران نیز با قوت ادامه پیدا خواهد کرد.
هم‌افزایی ایران و عراق نقطه امید فلسطینیان است
فادی بودیه، سردبیر نشریه بین‌المللی المرایا اظهار کرد: هم‌افزایی ایران و عراق در مواجهه با دشمن صهیونیستی، نقطه امید فلسطینیان و جبهه مقاومت است. وی افزود: سفر اخیر دکتر پزشکیان، رئیس‌جمهور جدید ایران به عراق از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. این سفر، نشان‌دهنده عزم طرفین درخصوص گسترش مناسبات دوجانبه و از همه مهم‌تر، هم‌افزایی و همکاری در قبال تحولات جاری در منطقه‌است. وی اضافه کرد: یکی از مهم‌ترین این تحولات، جنگ غزه و جنایاتی است که توسط رژیم اشغالگر قدس در نقاط مختلف فلسطین رخ می‌دهد. بدون شک هم‌افزایی جبهه مقاومت در ایران و عراق، نقش بسیار مهمی را در مهار توحش و جنایات رژیم اشغالگر قدس ایفا می‌کند و هزینه شکست واشنگتن و تل‌آویو را افزایش می‌دهد. تحلیلگر لبنانی افزود: در جریان حضور تروریست‌های داعش در عراق و سوریه، شاهد بودیم که اضلاع مقاومت در ایران، لبنان، عراق و سوریه چگونه با همکاری و همیاری یکدیگر بر تروریسم تکفیری مورد حمایت رژیم‌اشغالگر قدس و آمریکا فائق آمدند. وی تاکید کرد: اکنون جنگ غزه در نقطه اوج خود قرار دارد و دشمن به هیچ‌یک از اهداف خود در قبال حماس و مردم فلسطین دست نیافته است. در چنین شرایطی هم کلیت سفر رئیس‌جمهور جدید ایران به بغداد وهم تاثیرآن درمناسبات دوجانبه و منطقه‌ای طرفیندارای اهمیت است. بی‌دلیل نیست که دشمنان نسبت به استمرار و تعمیق مناسبات تهران و بغداد تا این اندازه نگران هستند. تحلیل‌هایی که در غرب درخصوص سفر رئیس‌جمهور ایران به عراق مطرح می‌شود، نشان‌دهنده همین حقیقت است.