حسن رحیم‌پور ازغدی در این مراسم با اشاره به ابیاتی از علامه حکیمی در اول وصیت‌نامه حاج‌حیدر گفت: «یک دل که برد رنج، ز رنج دگران، کو...» این مطلع شعر و ابیات پس از آن، مصداقی از شخصیت حاج‌حیدر است؛ کسی که از کنار هیچ اتفاقی غیرمسئولانه نمی‌گذشت و خود را نسبت به همه چیز بدهکار و مسئول می‌دانست. به شدت ساختارشکن و جسور بود، در طول عمرم به یاد ندارم که پدرم در موردی به منافع خود اندیشیده باشد.
وی ادامه داد: حاج‌حیدر معتقد بود تولید کار و اشتغال بدون اصلاحات انقلابی امکان ندارد، ۴۰ سال گذشت و میلیاردها پول برای حقوق مشاغل دولتی هزینه شد، ما بیشترین کارمندان را در دنیا داریم و کارمندان دولت به همراه خانواده‌هایشان حدود ۳۰ میلیون نفر از جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند که از پول نفت ارتزاق می‌کنند و کل بودجه کشور صرف چنین کارهایی می‌شود که نیازمند اصلاح است. باید دید نظام اداری کشور برای چه کاری به وجود آمده و الان چه فایده‌ای دارد، آیا به درد ملت می‌خورد؟ در طول 40سال همه جناح‌های سیاسی در رأس کار آمده‌اند؟ کدام یک برنامه بلندمدت برای اصلاح نظام اداری کشور داشته است؟
رحیم‌پور ازغدی به مسئله شناسایی اولویت‌ها و مشکلات کشور به عنوان نخستین موضوع مدنظر حاج‌حیدر برای رفع مسائل کشور اشاره کرد و گفت: نظام آموزشی ما در حال حاضر دیپلم بیکار را به مهندس و دکتر بیکار تبدیل می‌کند در حالی که نباید بیکار باشند چون کار هست ولی کارگردان نیست. این نظام به مدت 20 سال آموزش یک نسل را در اختیار دارد، باید ابتدا از خود بپرسد نسل آینده باید چه مشخصاتی داشته باشد و بر اساس آن میان آموزش و پرورش و آموزش عالی تقسیم کار شود.
وی همچنین با اشاره به حدیثی از پیامبر(ص) افزود: در مرحله بعد توجه به امکانات موجود و بالقوه و چگونگی حرکت به سمت امکانات بالفعل اهمیت دارد که تمام این اتفاق‌ها باید با تحقیق و تفکر انجام شود. هر کاری که به شیوه غیرعلمی، بدون مهندسی، تفکر، محاسبه و برنامه‌ریزی انجام شود، آسیب‌های آن از خدماتش برای جامعه بیشتر خواهد بود.
این استاد دانشگاه به کتاب «پشت کوه قاف؛ نقدی بر درماندگی شورای عالی فرهنگ» و «تلخ‌ترین نوشته من» از نوشته‌های حاج‌حیدر اشاره کرد و گفت: ترکیب حماقت و خیانت حتی پس از انقلاب با ما چه کرد؟ کشاورزی، دامداری و صنایع تولیدی ما را چگونه نابود کرد؟ حاج‌حیدر در این دو کتاب به مسائل متعددی با جزئیات ورود پیدا کرده و در کنار این مسائل معتقد بود وقتی نهی از منکر و انتقاد در قالب عدالت‌خواهی اتفاق می‌افتد باید بلافاصله امر به معروف کرد، انتقاد و اعتراض به تنهایی به یأس و ناامیدی می‌انجامد و این درس بزرگی برای منتقدان است.
رحیم‌پور ازغدی با بیان اینکه حاج‌حیدر از منتقدان بزرگ نظام بانکی بود، خاطرنشان کرد: از اول انقلاب به مسئله تولید توجه داشت و به دنبال موانع واقعی آن بود. در کتاب‌هایش طرح‌های متعددی برای اصلاح آب، کشاورزی و دامپروری ارائه کرده است. معتقد بود در عرصه دامداری و کشاورزی هلوکاست بزرگی اتفاق افتاده که کسی درباره آن چیزی نمی‌گوید و به دست خودمان و قوانین خودمان این کار را انجام دادند.
وی همچنین در زمینه خصوصیات اخلاقی پدرش گفت: انسانی باصفا و صمیمی بود، انسانی مثل ایشان با انواع و اقسام خصوصیاتش کم است هرگز ندیدم از چیزی یا کسی بترسد، طمعکار نبود و هیچ گاه در عمرش نگفت کاش فلان کار را نمی‌کردم و از کرده خود پشیمان نبود. باور داشت هر پولی به دستت بیاید که در ازای آن خدمتی به جامعه نکرده باشی، حلال نیست. ربا، قمار، احتکار و... حرام است چون پولی بدست می‌آورید که برای آن کاری نکرده‌اید. به همه سریع اعتماد می‌کرد، درب خانه‌اش شبانه‌روز باز بود و هیچ گاه از خانه‌اش دزدی نشد.
ایستادن در برابر خطاها هزینه دارد
حجت‌الاسلام نصرالله پژمان‌فر، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی نیز در این مراسم گفت: در جامعه ما افراد بسیاری هستند که نسبت به مسائل پیرامونی خود بی‌تفاوت بوده و اگر حرف و نظری هم داشته باشند مطرح نمی‌کنند چون عواقب ورود به عرصه‌های تذکر، امر به معروف و نهی از منکر و ایستادن در مقابل انحرافات، کجی‌ها و خطاها برای انسان هزینه ایجاد می‌کند اما بعضی‌ها این روحیه را دارند، مقاومت می‌کنند و هزینه‌هایش را به دوش می‌کشند.
وی ادامه داد: یکی از خصوصیات جامعه زنده وجود چنین افرادی است و حاج‌حیدر نیز از جمله کسانی است که در طول زندگی به آرامی از کنار مسائل خرد و کلان نگذشته است، حتی نسبت به اسراف شدن یک مقدار جزئی آب احساس مسئولیت داشت. ما امروز این روحیه را در جامعه از دست داده‌ایم.
پژمان‌فر با بیان اینکه بی‌تفاوتی نسبت به مسائل بسیار خطرناک است، افزود: ما نسبت به اتفاق‌های ریز و درشتی که در جامعه وجود دارد باید حساسیت داشته باشیم، یعنی نسبت به امر به معروف کردن بی‌تفاوت نباشیم و نسبت به آن چیزی که معنای منکر پیدا می‌کند نیز واکنش نشان دهیم و آن را احیا کنیم.
حاج‌حیدر منتقد معتقد بود
میثم ظهوریان، نماینده مردم مشهد در مجلس شورای اسلامی نیز در این مراسم با اشاره به یادداشتی از حاج‌حیدر که سال 60 در روزنامه خراسان به چاپ رسیده، گفت: یکی از نشانه‌های هوش و نبوغ، توان فهم دو ایده متناقض و عمل همزمان بر اساس هر دو ایده است و عبارت منتقد معتقد به خوبی ایشان را توصیف می‌کند. موضوع یادداشت‌ها و بازداشتی که در دهه ۷۰ برایش اتفاق افتاد، حاکی از نوع خاص کنشگری‌اش است که توانست بن‌بستی که بچه‌های انقلابی در آن قرار داشتند را بشکند و مسیر جدیدی برای آن‌ها بگشاید و به آن‌ها فهماند که می‌توانند در حالی که به اساس و بنیان انقلاب اسلامی اعتقاد عمیق دارند، به اجزای سیستم نیز انتقاد داشته باشند.
وی ادامه داد: کلیدواژه منتقد معتقد موضوعی است که انقلاب اسلامی برای پیشرفت بسیار به آن نیاز داشت در برابر جریانی که دو لبه یک قیچی بودند؛ یک طرف جریانی که اساساً معتقد بود جمهوری اسلامی قابل اصلاح نیست و آن طرف جریانی که معتقد بود هیچ مشکلی وجود ندارد که هر دو مانع پیشرفت و اصلاح کشور بود و حاج‌حیدر این راه سوم را برای جوانان انقلابی گشود و نشان داد نور وقتی ارزش پیدا می‌کند که ما تجربه تاریکی را داشته باشیم.
گفتنی است در این مراسم، تابلویی از تصویر تاریخی حرم مطهر رضوی که براساس سفرنامه‌های کهن طراحی و بازسازی شده به خانم فاطمه فکور یحیایی، همسر انقلابی حاج‌حیدر رحیم‌پور ازغدی توسط مدیرعامل روزنامه قدس اهدا شد.
خبرنگار: عفت رضوی