شفقنا- دانشیار پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی گفت: اگر بتوانید معارف عمیق اهل بیت را خوب فهم کرده و در جامعه نهادینه کنید، به معنای تاسی به اهل بیت (ع) است.

حجت الاسلام والمسلمین قاسم ترخان در گفت وگو با شفقنا اظهار داشت: در سخنان و معارف امام رضا (ع) مطالب عمیق فراوانی یافت می شود که جای کار فراوان دارد.

وی به مناظره امام رضا (ع) با عمران صابی اشاره کرد و افزود: در این مناظره نکات قابل استفاده‌ای برای اهل تعمق وجود دارد؛ برای مثال، عمران صابی از امام رضا (ع) سوال کرد که آیا خلق در خدا هست یا خدا در خلق؟ این یک نکته خداشناختی است. امام رضا (ع) در پاسخ می فرماید: نه خدا در خلق است و نه خلق در خدا. این همان فرموده امام علی (ع) است: «از اشیا خارج است نه طوری که مباین آنها باشد، داخل در اشیاست و نه طوری که ممزوج اشیاست». برای اینکه عمران صابی مطلب را خوب فهم کند، امام رضا (ع) می فرماید: «شما نگاه به آینه کن، ببین تصویری که تو را نشان می‌دهد آیا تو در آن هستی یا آن در توست؟» این نکته قابل توجهی در باب خداشناسی و توحید است. البته در فرمایشات امام (ع) در موضوعات مختلف، نکاتی این چنینی به وفور یافت می‌شود.

وی به حدیث سلسلة الذهب اشاره کرد و گفت: امام در این حدیث، بحث توحید را مطرح می کند و رابطه «ولایت» را با آن بیان می کند. درواقع، به عینیت توحید و ولایت اشاره و این بحث عمیق را بین مردم و اندیشمندان مطرح کرده است. اما چقدر راجع به این روایت کار شده است؟ هرچند نوشته‌هایی به موضوع اختصاص یافته است و بنده هم توفیق داشتم در مقاله ای به این مساله پرداخته ام (رابطه توحید و ولایت (با تأکید بر حدیث سلسلةالذهب)/ مجله علمی پژوهشی قبسات، دوره 16، شماره 62، زمستان 1390، صفحه 33-62) اما چنین موضوعاتی جای کار فراوانی را دارند. اینجا

وی افزود: امام (ع) فرمود: «توحید پناهگاهی است که هرکس به آن وارد شود از عذاب الهی نجات پیدا می کند و البته کسی می‌تواند وارد این پناهگاه شود که ولایت را بپذیرد». بدون شک عذاب الهی از ناحیه گناه و رذائل اخلاقی است که این، همان گرفتاری درونی است. ما برای اینکه از این گرفتاری درونی نجات پیدا کنیم، باید به خداوند پناه ببریم؛ همانگونه که در سوره ناس خداوند پناهگاه‌های زیادی مانند ربوبیت الهی، سلطنت الهی و معبودیت الهی دارد که همه از شئون توحیدند. ربوبیت الهی پناهگاه الهی است: «قل اعوذ برب الناس». اگر ربوبیت الهی را پذیرفتیم درواقع از عذاب الهی نجات یافته و وارد دژ و پناهگاه می شویم همانگونه که حضرت یوسف (ع) با پناه بردن به این پناهگاه از دام گناه نجات پیدا کرد: «مَعاذَ اللَّهِ إِنَّهُ رَبِّی أَحْسَنَ مَثْوای».

وی تصریح کرد: اگر کسی وارد این پناهگاه شود به سمت گناه سوق پیدا نمی کند چون خود را بر سر سفره الهی می بیند. قرآن کریم برای این پناهگاه سه مرحله معرفی کرده است؛ مرحله «هدایت»: الَّذِي خَلَقَنِي فَهُوَ يَهْدِينِ، که هدایت بخشی قرآن در پرتو اهل بیت (ع) است. مرحله دوم، «رزق و روزی»؛ وَٱلَّذِي هُوَ يُطۡعِمُنِي وَيَسۡقِينِ، در این مرحله، اهل بیت (ع) واسطه فیض الهی هستند. و مرحله سوم«قیامت»؛ وَٱلَّذِي يُمِيتُنِي ثُمَّ يُحۡيِينِ وَالَّذِي أَطْمَعُ أَنْ يَغْفِرَ لِي خَطِيئَتِي يَوْمَ الدِّينِ، در این مرحله، شفاعت اهل بیت (ع) سبب ایمنی از عذاب می شود.

دانشیار گروه کلام و الهیات جدید پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی با بیان اینکه اهل بیت (ع) مفسر قرآن هستند، گفت: یک پناهگاه ربوبیت الهی است که امام رضا (ع) فرمود: «کلمة لااله الا الله حصنی فمن دخل حصنی امن من عذابی». بر این اساس ربوبیت الهی پناهگاه است. امام (ع) شرط آن را «ولایت» می دانند و ما توضیح دادیم که چگونه ولایت اهل‌بیت (ع) با مراحل سه گانه ربوبیت گره خورده است.

وی تاکید کرد: گرچه مقالات زیادی درباب علم امام رضا (ع) نوشته شده است، اما این معارف آنقدر غور دارد و وسیع است که هرمیزان روی این مباحث کار کنیم باز کم کار کردیم. این بعد علمی و شخصیتی امام نیاز به کار جدی و عمیق علمی دارد.

وی درباره آموزه های امام رضا(ع) برای جامعه امروز گفت: اگر بتوانید معارف عمیق اهل بیت را خوب فهم کرده و در جامعه نهادینه کنید، به معنای تاسی به اهل بیت (ع) است. حدیث سلسلة الذهب که امام رضا (ع) در راه نیشابور بیان می کنند، مخصوص مردم آن زمان نیست، بلکه برای امروز هم هست یعنی اگر می خواهی نجات پیدا کنی، شرط آن توحید است یعنی زندگی شما باید موحدانه باشد و رنگ و بوی الهی پیدا کند.

وی ادامه داد: نکته مهمی که امام علیه السلام بدان اشاره کرد این بود که اگر می خواهید زندگی موحدانه داشته باشید باید ولایت را در دل خود تقویت کنید، اگر از این ولایت بهره بردید وارد سبک زندگی موحدانه خواهید شد.