عبدالناصر همتی از معدود وزرای پیشنهادی دولت چهاردهم بود که پیش از آغاز کار بهعنوان وزیر اقتصاد، برنامه خود را بهصورت عمومی منتشر کرد. این مساله نشان میدهد که او چالشهای اقتصاد کشور را میشناسد و پیش از سیاستگذاری، به دنبال ریشهیابی مشکلات و ارائه راهحلهای کارشناسی برای عبور از چالشها است.
بر اساس برنامه همتی، «رشد اقتصادی پایین و نوسانی»، «نرخهای تورم بالا و مزمن»، «نابرابری در توزیع درآمد و ثروت»، «ناترازی شدید سیستم بانکی»، «تداوم کسری تجاری غیر نفتی»، «کاهش شدید ارزش پول ملی»، «گسترش بیش از حد مخارج دولت و بیثباتی و بینظمی در سیستم مالی» و «عدم ورود سرمایه خارجی مناسب و کمبود منابع ارزی برای تامین تجهیز سرمایه» از جمله مهمترین چالشهای موجود در اقتصاد کشور است.
حال او جمعه شب در برنامه گفتوگوی ویژه خبری به تشریح شرایط اقتصادی کشور و برنامههای خود پرداخت. رفع کسری بودجه، کنترل تورم، رشد اقتصادی و کاهش نرخ بیکاری از مسائلی بود که همتی به عنوان صدر مشکلات معرفی و در جهت بهبود وضعیت آنها صحبت کرد. البته اظهارات او درباره اسب زین شده با واکنشهایی همراه بود.
همتی در بخشی از اظهاراتش درباره وضعیت موجود اقتصادی خطاب به دولتمردان کابینه سیزدهم، گفت: «اسب زین شده را تحویل دولت داده اید؟ تورم ۴۰ درصدی؟ کسری بودجه ۳۰درصدی؟ بیکاری ۱۳ درصدی؟»
صولت مرتضوی وزیر کار دولت رئیسی در مراسم تودیع و معارفه وزیران تعاون، کار و رفاه اجتماعی در واکنش به این سخن وزیر اقتصاد و آمارهای ارائه شده توسط او در تلویزیون انتقاد کرد و گفت: «بعضی آدمها حافظه بلندمدتشان محدود است اما آقای همتی حافظه کوتاهمدتاش هم از دست داده است. ایشان قبلا گفته بودند تورم 35 درصد است، اما در گفتوگوی خبری 40 درصد اعلام میکند.» وی در ادامه خطاب به همتی گفت:«شما که در دولت قبل بودید نرخ تورم و بیکاری را با چند درصد تحویل دادید؟»
البته نه تعریف اغراق آمیز و غلوگونه از دولت سیزدهم درست است و نه انتقادهای بدون سند آماری و تحریف واقیعت، چه برسد از سوی وزیری که در دولت روحانی هم حضور داشت. دولتی که یکی از بدترین آمارهای اقتصادی را در طول 40 سال انقلاب را به ثبت رسانده است.
اولین موضوعی که توسط همتی در گفتوگوی ویژه خبری مطرح شد، نرخ بیکاری بود. وزیر اقتصاد به این موضوع اشاره کرد که محاسبه نرخ بیکاری در دولت سیزدهم بدون توجه به مشارکت اقتصادی صورت گرفته و آمار واقعی نرخ بیکاری بسیار بالاتر
است.
مشکلات اقتصادی کشور بر کسی پوشیده نیست اما آمار و ارقام اعلامی توسط نهادهای ناظر را نیز نمیتوان نادیده گرفت و بدون توجه به آنها آمارسازی کرد. بر اساس گزارش مرکز آمار، نرخ بیکاری در آخرین ماه دولت سیزدهم به رقم ۷.۷ درصد رسید که این نرخ با مشارکت اقتصادی ۴۱ درصدی ثبت شده
است.
افزایش تورم مصرفکننده خردهگیری دیگر همتی از دولت سیزدهم بود و اعتقاد داشت دولت چهاردهم در ابتدای کار با تورم ۴۰ درصدی مواجه شده است. این گفته همتی نیز توسط برخی از تحلیلگران نقد شد.
تورم سالانه در زمانی که دولت سیزدهم تحویل گرفته شد، یعنی در شهریور ۱۴۰۰، نزدیک به ۴۶ درصد بود؛ درحالی که در تیرماه امسال به ۳۵.۵ درصد رسید. تورم نقطه به نقطه نیز از حدود ۴۴ درصد به ۳۲ درصد رسیده است.
یعنی در هر نوع محاسبه، بیش از ۱۰ واحد درصد کاهش تورم بوده است و در هیچ حالتی خبری از تورم ۴۰ درصدی نیست.
کسانیکه از عملکرد دولت سیزدهم دفاع می کنند، اعتقاد دارند اعتراض به نرخ بالای تورم توسط همتی در حالی است که اولا باید دید دولت سیزدهم تورم را با چه نرخی تحویل گرفت و ثانیا عملکرد همتی در زمانی که رئیس کل بانک مرکزی بود چطور براورد شده
است.
موضوع مغفول مانده از دید وی این است که هنگامی که ریاست بانک مرکزی را برعهده گرفت، نرخ تورم براساس مرکز آمار ۱۰ درصد و در زمان تحویل سمت خود، این نرخ به ۴۷ درصد رسیده بود؛ یعنی ۳۷ واحد درصد افزایش نرخ تورم در چند سال!
نرخ ارز ۶۰ هزار تومانی، مسئله دیگری بود که توسط وزیر اقتصاد در گفتگوی تلوزیونی مطرح و نسبت به آن انتقاد شد.
افزایش بی رویه قیمتها در هیچ دولتی توجیه ندارد، اما باید به این موضوع توجه کرد که در دوره ریاست همتی بر بانک مرکزی نرخ دلار بیش از ۲۵۰ درصد افزایش یافت. به عبارت دیگر از حدود ۱۰ هزار تومان در سال ۹۷ به ۲۵ هزار تومان در سال ۱۴۰۰ رسید؛ بنابراین نسبت به افزایش کم سابقه نرخ ارز در آن مدت، میتوان گفت نرخ ارز بهتقریب در کنترل دولت بوده است.
قطعا در دولت سیزدهم کاستیهایی بود همچنانکه در دولت دوازدهم نیز کشور با مشکلات عدیده اقتصادی دست و پنجه نرم می کرد، بطوریکه دهه 90 به عنوان دهه سوخته اقتصاد ایران نام گرفت و دولت دوازدهم به جای توجه به ظرفیتهای داخل و رونق تولید، تمام توان خود را برای احیای مذاکراتی گذاشت که بینتیجه بود.
بنابراین آقای همتی که خود جزئی از مردان اقتصادی دولت دوازدهم بود باید به این موضوع اشراف داشته باشد که دولت شما اقتصاد را با چه شرایطی تحویل دولت سیزدهم داد؛ با کسری بوجه ۴۰درصدی و تورم ۵۹ درصدی.
هرچند که تورم ۳۴ درصدی همراه با رشد نقدینگی ۲۴درصدی (20درصد کمتر نسبت به پایان دولت۱۲) هم قابل دفاع نیست اما نسبت به دولت گذشته آنهم بدون مذاکره و توافق آنهم در شرایط پرتنش منطقهای قطعا دستاورد محسوب میشود.
از سوی دیگر دولت آقای پزشکیان، دولت «وفاق ملی» است و برای همین صفت بود که توانست رای اعتماد صددرصدی از مجلس بگیرد. بنابراین میطلبد که وزرای این دولت نیز در تقویت وفاق ملی بکوشند و از سخنانی که موجب ایجاد دوقطبی و افزایش دعواهای جناحی میشود، پرهیز کنند.
دولت سیزدهم در شرایطی تحویل دولت چهاردهم شد که ماموریتاش نیمهتمام ماند و نتوانست برنامههای خود را به اتمام برساند بنابراین علاوه بر صفتی که دولت چهاردهم با خود یدک میکشد و ادعای دولت وحدت ملی دارد، اخلاق نیز حکم میکند کمتر درباره عملکرد دولت گذشته صحبت شود.
هرچند که شرایط برای مردم آشکار است و خود مردم بهترین قاضی هستند. لذا بهتر است دولتمردان تازهنفس چهاردهم به جای نقد گذشته، سعی کنند برنامههای خود را اجرایی و «وضع موجود» را به سمت «وضع مطلوب» تغییر دهند که این بزرگترین خدمت هم به مردم و هم به دولت آقای پزشکیان است.
آقای همتی فردی باتجربه است که می تواند با عبور از کمپین ۱۴۰۰ به بهبود وضع اقتصادی کمک کند. بی تردید ادامه انتخابات ۱۴۰۰ برای او و اقتصاد کشور دستاوردی ندارد.
شرط موفقیت وزیر اقتصاد چیست؟
همتی از کمپین ۱۴۰۰ خارج شود
صاحبخبر -
∎
نظر شما