اطلاعات نوشت: آف شور بانک یا بانک فراساحل به عملیات بانکی یا خدمات مالی گفته می‌شود که با پول خارجی به اشخاص غیرمقیم توسط بانک‌هایی در منطقه یا سرزمینی غیر از سرزمین اصلی که بیشتر در جزایر ومناطق آزاد تجاری قراردارد، ارایه خواهد شد.

البته آف‌شور مفهوم تجاری هم دارد که به معنی نقل مکان از محلی به محل دیگر برای کم کردن هزینه‌ها و افزایش سود است. به عبارت دقیق تر ، واحد بانکداری فراساحلی یا آف‌شور، یک شعبه بانکی است که در مرکز مالی بین المللی دیگری واقع شده است. همچنین به طور کلی حساب‌های بانکی آف شور به حساب‌های بانکی گفته می‌شود که به آن‌ها هیچ مالیاتی تعلق نخواهد گرفت و با داشتن حساب بانکی آف شور می‌توان نسبت به جابه جایی وجوه سنگین اقدام کرد.

در ایران سالها پیش اولین بانک آف‌شور مجوز تاسیس در جزیره کیش را دریافت کرد، ولی به دلیل موانعی از جمله تحریم و FATFهنوز به مرحله عملیاتی نرسیده است و کماکان در مرحله جذب سرمایه قرار دارد.
حال سوال اینجاست که چرا طی سال‌های گذشته راه اندازی بانک آفشور درایران محقق نشده و چه موانعی بر سر راه آن قرار داشته است.

یوسف کاووسی، کارشناس بانکی دراین باره می‌گوید: برای کشور ما با توجه به تحریم‎هایی که وجود دارد راه اندازی بانک آفشور عملا امکان‌پذیر نیست وبا وجود راه اندازی آن درجزیره کیش می‌بینیم که فعالیت خاصی ندارد ونمی تواند داشته باشد. حتی به‌رغم آن چیزی که در مورد مشارکت چین درراه اندازی این بانک ادعا شده است، به نظر نمی‌رسد که چینی‌ها علاقه چندانی به این موضوع داشته باشند و عمدتا این موضوع ممکن است از طرف شریک‌های روسی مورد علاقه باشد.

این کارشناس تصریح می کند: اما با توجه به اینکه سرمایه گذاران روس، در حال حاضر در سراسر دنیا هم فرصت و هم تهدید محسوب می‌شوند؛ باید دیدآنان با حضور در چنین پروژه‌هایی مانند بانک آفشور چه چیزی را می‌توانند همراه خود بیاورند.

 او تاکید می کند: متاسفانه روس‌ها از لحاظ تکنولوژی ودانش مالی چندان چیز قابل عرضه‌ای ندارند و اگر ما بخواهیم فعالیت بانک آفشور رااز طریق روس‌ها داشته باشیم، همین ارتباط با روس‌ها خودش می‌تواند تبدیل به یک مشکل شود، زیرا بسیاری کشورهاچندان علاقه‌مند نیستند که با سرمایه‌گذاران روسی طرف شوند.

آلبرت بغزیان،دیگر کارشناس اقتصادی هم دراین باره به ایلنا می گوید: اگر بتوانیم موضوع تحریم‌ها را حل کنیم تمام این اقدامات از جمله بانک آفشور یا ریال آفشور،ریال دیجیتال ومانند آن، برچیده می‌شود. ریال آفشور در راستای تقویت اقتصاد مقاومتی تدوین شده که به هر حال ممکن است با تحقق برجام یا چیزی شیبه به برجام باز هم ماندگار نباشد.

وی ادامه داد:‌ تا الان چندین عناوین جدید ریال را از زبان بانک مرکزی شنیده‌ایم، یکی از آنها ریال دیجیتال بوده که به صورت پایلوت درجزیره کیش در حال اجرا است، اما اگر ریال دیجیتال مقبولیت پیدا نکند و فراگیر نشود، شکست می‌خورد. هرچند که کار بزرگی بوده که از سوی بانک مرکزی انجام شده و هر روز نیز معاملاتی با ریال دیجیتال انجام می‌شود.

وی می افزاید: ریال بعدی ،رمز ریال است که همان موضوع استخراج رمز ارز را دنبال می‌کند که جا انداختن و بازاریابی آن بسیار سخت خواهد بود. ریال دیگرهم ریال آفشور است؛ یعنی ریالی که توسط بانک‌های آفشور قابل معامله بوده و قرار است در معاملات بین المللی جابجا شود.

بغزیان خاطرنشان می کند: برای مثال افراد می‌توانند برای واردات کالا از روسیه ریال خود را به ریال آفشور تبدیل ومتقابلا می‌توانند از روبل آفشور استفاده کنند. یا اینکه در معاملات با چین امکان استفاده از یوآن آفشور وجود دارد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه وقتی گفته می‌شود می‌توانیم معاملات ریالی و روبلی با روسیه داشته باشیم ای،مقصود استفاده از همان ریال آفشور است، می گوید: در واقع ریالی که بیرون از کشور در حال چرخش است ریال آفشور بوده و همان ریال است و ارزش آن متفاوت از ریال رایج در کشور نیست اما قابلیت تسویه درمبادلات تجاری بین المللی را دارد. برای مثال ممکن است یک ریال آفشور به ازای 100 روبل آفشور باشد و صادرکنندگان و واردکنندگان می‌توانند با این نرخ‌گذاری ریال یا روبل آفشور خود را تامین کنند.     

وی در پاسخ به این سوال که آیا به غیر از روسیه که مانند ایران در شرایط تحریمی قرار دارد ، امکان دارد سایر کشورها از ریال آفشور استقبال کنند، تصریح می کند:‌ خیر ! هر چند سعی بر این است که مبادلات با سایر کشور هم با ریال آفشور انجام شود و اگر شرکای تجاری کشورمان به ایران استفاده از این امکان بدهند، مبنای مبادلات را ریال آفشور در نظر می‌گیرند اما کشورهایی که ممکن است تحت فشار آمریکا قرار بگیرند مانند امارات ؛ بعید است که معاملات را با ایران با ریال آفشور انجام دهد.

بغزیان در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه با عضویت ایران درپیمان های تجاری منطقه ای  مانند بریکس و شانگهای، آیا اعضای این پیمان‌ها حاضر به معاملات با ریال آفشور با ایران هستند، می گوید: به غیر از چند عضو، سایر اعضای این پیمان ها مشمول تحریم‌ها نمی‌شوند؛ برای مثال هندوستان با عربستان مبادلاتی دارد و شاید این مبادلات به اندازه حجم تجارت ایران نباشد، اما چون تحریم نیستند مشکلی برای مبادلات با واحد پولی کشورشان ندارند. برای اعضای پیمان های منطقه ای یادشده مهم این است که مبادلاتشان توسط  آمریکا ردگیری و پیگیری نشده یا به دلیل مراودات با ایران یا روسیه ذخایرارزی شان در کشوری دیگر بلوکه نشود.

وی می افزاید:‌همچنین از آن جایی که روسیه هم تحریم است ،سعی می‌کند که با کشورهایی مانند چین و ایران که تحت تاثیر آمریکا نیستند، وارد معامله شود. هر چند در موضوعاتی روسیه پشت ایران را خالی کرده‌ است، اما اساسا به دلیل همین همسویی‌ها، تجارت ایران و روسیه قابل توجه است ولذا درصورت انجام برخی هماهنگی ها می توان از ریال آفشور یا بانک آفشور برای مبادلات با چین وروسیه استفاده کرد.
این کارشناس اقتصادی تاکید می کند: البته معتقدم اول باید بانک‌های آفشور در کشور راه‌اندازی شود؛ البته در کیش اولین بانک آفشور راه‌اندازی شده، اما بنده ۲۲ سال است که در حال رفت‌و آمد به این جزیره هستم و فعالیت خاصی از چنین بانکی در کیش ندیدم ؛ این بانک صرفا یک ساختمان و شعبه است که اسمی هم بر روی آن گذاشته‌اند اما جذب سرمایه خارجی هم نداشته و اساسا سپرده خارجی وارد ایران نمی‌شود. بانک آفشور در ایران در این حد است که برای مثال در محوطه صدا و سیما یک شعبه از یک بانک دایر شده باشد.

این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه در واقع هنوز تجربه کار با بانک آفشور را درکشور نداریم که بتوانیم نقل و انتقال پول از این بانک را انجام دهیم، ادامه می دهد: معمولا این بانک‌ها در مناطق آزاد ایجاد می‌شوند که قوانین مادر بانک مرکزی مانع از تاسیس آن نباشد.اما  اسم آنچه به نام بانک آفشور درکیش ایجاد شده را نمی‌توان بانک گذاشت و در واقع باجه‌ای است که به یک ساختمان تبدیل شده‌ است.البته می دانیم که  بانک‌های مشترک مانند بانک ایران و ونزوئلا هم تجربه موفقی در کشورمان نداشته اند.

بغزیان می افزاید: درنهایت باید تجدید نظر اساسی درموضوع بانک وریال آفشور صورت گرفته وبرای فعال شدن آن رایزنی های سیاسی وتجاری صورت گیرد؛ چرا که در کوران تحریم ها راهی جز این نخواهد بود.