ما سانسور کردیم
ظاهر ماجرا، دعوا بر سر آزادی و حریم خصوصی افراد است و به نظر می‌رسد مالکان پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی که مدعیان درجه اول احترام به آزادی بیان و حفظ حریم خصوصی افراد هستند، شروع کرده‌اند به اینکه پته دولت‌ها و دولتمردان، رقبا و حتی خودشان را روی آب بریزند! آن‌ها می‌خواهند به جامعه ثابت کنند در هر شرایطی برای رعایت حریم خصوصی افراد تلاش می‌کنند و به خاطر آن حاضرند گاهی حتی تشت رسوایی خودشان را از بام به زمین بیندازند جوری که صدایش در چهارگوشه عالم بپیچد. منتها چشم و گوش کاربران به‌خصوص در آمریکا به دیدن و شنیدن تشت‌های رسوایی مختلف و صدای افتادنشان عادت کرده است. مثلاً آقای «زاکربرگ» اواخر خرداد سال پیش در جریان گفت‌وگو با دانشمند علوم رایانه و پژوهشگر مؤسسه فناوری ماساچوست «لکس فریدمن»، زیرکانه به ماجرای سانسور در اطلاعات مربوط به کرونا و نحوه پیدایش ویروس اشاره کرده و رندانه توپ را به زمین نهادها و آژانس‌های اطلاعاتی انداخته بود که: «متأسفانه، من فکر می‌کنم بسیاری از این نهادها در مورد یک‌سری حقایق مربوط به کووید غافلگیر شده و خواستار سانسور شدن یک‌سری چیزها شدند...». امسال اما «زاکربرگ» تعارف و مبهم حرف زدن را کنار گذاشته و در نامه‌اش به رئیس کمیته قضایی مجلس نمایندگان آمریکا صریح‌تر در این باره حرف زده است: «مقامات دولت بایدن در سال۲۰۲۱ مکرراً به شرکت فشار آوردند تا محتوای خاص مرتبط با کووید۱۹، به‌خصوص محتواهای طنز را سانسور کند و هنگامی که ما مخالفت کردیم نارضایتی شدید خود را ابراز کردند... درنهایت، این تصمیم ما بود که محتوا را حذف کنیم یا نه و ما مسئول این تصمیم‌ها هستیم... زمانی هم که این کار انجام شد، تیم‌های متا با این کار موافق نبودند و خیلی ابراز ناامیدی کردند... من فکر می‌کنم تصمیم‌هایی گرفتیم که با نگاه به گذشته و اطلاعات جدیدی که در اختیار داریم، امروز آن‌ها را تأیید نمی‌کنیم...».

الگوها تغییر کرده‌اند
اینکه گفتیم کاربران و مردم آمریکا به افتادن تشت رسوایی دولتمردان و یا شرکت‌های مالک پیام‌رسان‌ها و شبکه‌های اجتماعی عادت کرده‌اند از اهمیت اعترافات اخیر «زاکربرگ» نمی‌کاهد، اما کمک می‌کند متوجه باشیم این اعتراف و افشاگری فقط به «متا» و زاکربرگ ختم نمی‌شود و در ضمن نه بار اول است و نه مرتبه آخر خواهد بود. همان‌طور که مثلاً اواخر سال1395 «مایکل وینسنت هِیدن» رئیس پیشین سیا و همچنین آژانس امنیت ملی آمریکا که برای شرکت در یک فستیوال به انگلیس رفته بود حقایق جالبی را درباره شبکه‌‌های اجتماعی و قدرت اطلاعاتیشان روی دایره ریخت: «چرا مردم این‌قدر به شرکت‌های ارائه‌دهنده شبکه‌های اجتماعی اعتماد می‌کنند؟ چرا این‌قدر ناشیانه و خام‌اندیشانه مثلاً به «مارک زاکربرگ» و فیس‌بوک بیش از آژانس امنیت ملی آمریکا اعتماد دارند؟ شما مردم عادت کرده‌اید حریم خصوصیتان را فقط در برابر حکومت حفظ کنید... اما الگوی (رصد کردن اطلاعات و حریم خصوصی) امروزه جور دیگری است... برای این کار پای بخش خصوصی درمیان است نه فقط سازمان‌های اطلاعاتی... ما داریم یک جور «تنظیم فرهنگی» را از سر می‌گذرانیم... با توجه به مفهوم قرن بیست و یکمی حریم خصوصی، امروزه مارک زاکربرگ احتمالاً نفوذ بیشتری بر حریم خصوصی افراد خواهد داشت تا دولت ما یا شما. دلیلش این است که ما به عنوان کاربر توسط  قواعد حاکم بر
اپلیکیشـن‌های فیس‌بوک محاصره شده‌ایم...».

قانون سی‌و‌پنج ساله
در اسفند سال1397 «یورونیوز» به نقل از «اسنودن» تیتر زد که: «فیس‌بوک به یک شرکت اطلاعاتی تبدیل شده است». اظهارات اسنودن در واقع تأیید سخنان دو سال پیش «مایکل وینسنت هِیدن» در انگلیس بود و به شکلی آن حرف‌ها را کامل می‌کرد. اسنودن اضافه کرده بود: «فیس‌بوک درآمد زیادی از فروش اطلاعات خصوصی میلیون‌ها نفر از اعضای این شبکه اجتماعی دارد و این فروش اطلاعات فراتر از انتظارات و پیش‌بینی‌های شماست... در گذشته  نام شرکت‌هایی که کار جمع‌آوری اطلاعات خصوصی افراد را بر عهده داشتند «شرکت‌های اطلاعاتی» می‌گذاشتند و امروز فیس‌بوک در همان مسیر حرکت می‌کند و مالکان آن نمی‌توانند این موضوع را کتمان کنند». سه سال پیش هم رسانه‌های آمریکایی نوشتند: آژانس‌های فدرال ایالات متحده با استفاده از یک قانون سی‌وپنج ساله، می‌توانند بدون ارائه هیچ توضیح یا دلیل مشخصی، به صورت مخفیانه کاربران پیام‌رسان واتساپ را  تحت نظر داشته باشند! کارشناسان به رسانه‌ها گفته بودند هرچند در بیشتر موارد نظارت بر اطلاعات شخصی کاربران به بهانه مبارزه با مواد مخدر یا مسائل جنایی صورت می‌گیرد اما طبق شواهدی که وجود دارد، این یک جاسوسی «غیرقابل توضیح» است که فقط به کاربران داخلی واتساپ و کاربران کشورهای همسایه خلاصه نمی‌شود. این را هم فراموش نمی‌کنیم که در سال ۲۰۱۶ «ویکی لیکس» نامه‌های الکترونیکی میان وزارت امور خارجه آمریکا با شرکت آمریکایی گوگل را منتشر کرد که نشان می‌داد این شرکت از طریق جمع‌آوری دقیق اطلاعات کاربران، با واشنگتن برای سرنگونی بشار اسد رئیس جمهوری سوریه همکاری کرده است! شواهد و افشاگری‌ها در زمینه اطلاعات فروشی، جاسوسی و... توسط برخی پیام‌رسان‌ها، شبکه‌های اجتماعی و شرکت‌های مختلف حوزه اینترنت آن‌قدر هست که شما با چند دقیقه جست‌وجو می‌توانید به نتایج جالبی در این باره دست پیدا کنید و البته یادتان باشد در حین این جست‌وجوها، همه اطلاعات کاربری شما رصد و ذخیره می‌شود و خدا می‌داند کی و کجا در اختیار افرادی که باید، قرار می‌گیرد!  

خبرنگار: مجید تربت‌زاده