در 28 مرداد ۱۳۳۲، «محمد مصدق» نخست‌وزیر ایران که به‌طور دموکراتیک انتخاب شده بود با طرح و تحریک آمریکا و بریتانیا و رهبری ارتش شاهنشاهی ایران برای تحکیم حکمرانی سلطنتی «محمدرضا پهلوی» سرنگون شد. آمریکا تحت نام پروژه آژاکس یا عملیات آژاکس و بریتانیا تحت نام عملیات چکمه در این کودتا نقش اساسی داشتند.

۱۰ سال پیش سازمان جاسوسی آمریکا (سیا) اسنادی را منتشر کرد که اثبات می‌کرد این سازمان به برنامه‌ریزی و اجرای کودتای ۲۸ مرداد در ایران کمک جدی کرده است.

سیاست آمریکا در استعمار و دخالت مستقیم و غیرمستقیم در امور داخلی کشورها سابقه طولانی دارد و معدود کشورها هستند که با تلاش بسیار به سمت استقلال مادی و معنوی رفته‌اند. ایران در سطح منطقه و حتی جهان از جمله کشورهایی است که استقلال از کشورهای استعمارگر را سرلوحه خود قرار داده  و از چتر حمایت آن‌ها خارج شده است. کودتای ۲۸ مرداد یک نمونه کوچک از دخالت آمریکا و هم‌پیمان همیشگی‌اش بریتانیا در امور یک ملت و دولت برای اعلام استقلال در حوزه‌های مختلف به ویژه صنعت نفت است. 

مصدق سکولار بود اما آمریکایی‌ها او را هم تحمل نکردند

«فواد ایزدی» در گفت‌وگو با ایسنا درباره کودتای ۲۸ مرداد و تخاصم و سلطه‌گری آمریکا در قبال ایران گفت: بعد از انقلاب اسلامی، ایران توانست استقلال بی‌بدیلی در مقایسه با کشورهای همسایه در مقابل کشورهای سلطه‌گر و زورگو داشته باشد. این کودتا علیه محمد مصدق بود که چندان در دولتش به دنبال پیاده‌کردن شریعت اسلامی در جامعه نبود و فردی سکولار و ملی‌گرا بود اما آمریکایی‌ها او را هم نتوانستند تحمل کنند و علیه‌اش کودتا کردند. در هر حال ایران آن زمان کشور ضعیفی بود و نتوانست در برابر کودتا اقدام کند.

این کارشناس مسائل بین‌الملل تصریح کرد: باید بدانیم که دشمنی آمریکا با ایران به دهه‌ها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی برمی‌گردد، برخی به گونه‌ای بیان می‌کنند که انگار بین آمریکا و ایران دعواست و تقصیر هم گردن ایران است؛ اولا ایران دعوا نمی‌کند بلکه دفاع می‌کند و این مساله هم از کودتای ۲۸ مرداد شروع شد. دوم اینکه باید از کودتای ۲۸ مرداد درس گرفت، از تجریه مصدق و اعتمادی که به آمریکایی‌ها کرد.

ایزدی اظهار کرد: دشمنی آمریکا با ایران به خاطر منافع نفتی ایران و موقعیت ژئوپلتیک‌ آن است. اگر ایران این موقعیت‌ها را نداشت، به ما هم بی تفاوت بودند. از این رو معتقدم این مباحث نباید فراموش شود؛اگر فراموش شود بستری خواهد بود برای سلطه آمریکا.

این‌گونه نیست که بگوییم میان ایران و آمریکا ارتباط نیست

این استاد دانشگاه تصریح کرد: برخی سعی کرده و دارند که رابطه با ایران و آمریکا را سیاسی کنند و خود را ناجی حل مشکلات بین ۲ کشور می‌دانند و از فشار اقتصادی که بر مردم است برای گرفتن رای استفاده می‌کنند. رابطه ایران و آمریکا تا وقتی ۲ کشور سیاست‌شان بر همین روالی است که اکنون است، حالت عادی پیدا نمی‌کند. گاهی اوقات کشورها با هم اختلاف دارند، ولی ارتباط بین آن‌ها وجود دارد، از این رو این‌گونه نیست که بگوییم میان ایران و آمریکا ارتباط نیست؛ از زمان دولت آقای احمدی‌نژاد، ۲ کشور به طور غیرمستقیم دارند مذاکره‌ می‌کنند، بنابراین ارتباط وجود دارد و همین الان هم از طریق سفارت سوئیس پیام‌ها رد و بدل می‌شود.

او توضیح داد: آنچه میان ایران و آمریکا وجود ندارد، عادی‌سازی روابط است. از زمان آقای هاشمی رفسنجانی سعی بر عادی‌سازی روابط با آمریکا انجام گرفته و این رویکرد در دولت‌های بعدی هم دنبال شده اما این آمریکاست که پای کار نبوده و نیست. تا وقتی هم آمریکای فعلی با این سیاست‌ها بر سرکار است، این اتفاق نمی‌افتد.

آمریکا رو به افول است

ایزدی اظهار کرد: آمریکا رو به افول است و تغییرات جدی در آن می‌بینیم،‌ الان شاهد هستیم که در دانشگاه‌های این کشور چه اعتراضاتی نسبت به سیاست‌های این کشور در حمایت از رژیم صهیونیستی می‌شود؛ از این رو وقتی معترضان به این سیاست‌ها در قدرت قرار گرفتند و دست از سلطه و دخالت در امور کشورهای دیگر و سیاست‌هایی از جمله حمایت از نسل‌کشی و فشار و تحریم علیه ملت‌ها برداشتند، آن وقت می‌شود با آمریکا رابطه عادی داشت. 

او خاطرنشان کرد: دولت‌ ایران وقتی در زمان پهلوی سکولار بود، آن‌ها توانستند از طریق کودتا وارد شوند و دولت را ساقط کنند اما بعد از انقلاب اسلامی و اسلامی شدن حکومت ایران دیگر نتوانستند کودتا کنند و برای همین هم از ایران اسلامی خوششان نمی‌آید و مخالف آن هستند. ایران کشور ثروتمندی است و آمریکا می‌خواهد حکومت ایران به شکلی باشد که آن‌ها مسوولان کشور را تغیین کنند، اما ۴۵ است نمی‌توانند این کار را انجام دهند، از این روست که ملت و حکومت ایران دشمنی می‌کنند.