صاحب‌خبر - شاه منصور شاه میرزا- به مناسبت انتشار کتاب «نامه‌های ابوالقاسم لاهوتی و صدرالدین عینی» به کوشش محسن فرح بر، ادب‌پژوه ایرانی، هفتصدوشصت‌ودومین شب مجله بخارا در تهران به بزرگداشت ابوالقاسم لاهوتی و صدرالدین عینی اختصاص یافت. این نشست با همکاری مجله بخارا، سفارت تاجیکستان در تهران و خانه اندیشمندان برگزار شد. به گزارش خراسان، در ابتدای این مراسم علی دهباشی، سردبیر مجله بخارا توضیحاتی درباره کتاب «نامه‌های ابوالقاسم لاهوتی و صدرالدین عینی» ارائه داد. سپس، بهادر نظیر، معاون سفیر تاجیکستان در ایران پیام دکتر نظام‌الدین زاهدی، سفیر فوق‌العاده و نماینده تام‌الاختیار تاجیکستان در تهران را قرائت کرد. بخش‌هایی از پیام دکتر نظام‌الدین زاهدی را در ادامه می‌خوانید: اولاً تشکّر ویژه دارم از جناب علی دهباشی، بانی فرهنگ گران‌سنگ فارسی و پیوندگر بی منّت دو ملّت دارای یک تاریخ و گذشته. جناب دهباشی تقریباً دو ماه قبل، «شب استاد عینی» را برگزار کردند که جای سپاس بی‌اندازه دارد که این برنامه در معرفی شایسته بنیان‌گذار ادبیات نوین تاجیک نقش مؤثر و سازنده ای باقی گذاشت. استاد عینی، بی‌شک، معروف‌ترین شخصیت فرهنگی تاجیکستان هستند که نام نکویشان در ایران بیش از ادبای دیگر معروف است و آثارشان نیز تقریباً به‌صورت کامل منتشرشده و مورد توجّه محققان و پژوهشگران تراز اوّل قرارگرفته است. کتاب «نامه‌های ابوالقاسم لاهوتی و صدرالدین عینی» که به تازگی با تلاش‌های جناب محسن فرح بر، پژوهشگر پُرتلاش در انتشارات شیرازه در 384 صفحه به نشر رسید، امروز ما را گرد این خوان معنوی جمع آورد که یادی از این دو استاد سخن و مربّی جوانان نماییم. دوستی این دو بزرگوار همانند دوستی‌های صمیمانه و زبانزد عبدالرحمان جامی و امیر علیشیر نوایی بر سر زبان‌هاست. معلوم است که نامه‌نگاری بخشی از فعالیت روزانه ماندگار استاد عینی بود و نامه‌های ایشان به میرسعید میرشکر، استاد میرزا تورسون‌زاده، عبدالسّلام دهاتی و... نه‌تنها جزئی از زندگی ادبی ایشان، بلکه تجسم فضای ادبی و اجتماعی و تاریخی روزگار استاد است. این نامه‌ها صرف نامه شخصی و خانوادگی نیستند، اگرچه در ظاهر این نامه‌ها به مسائل خانوادگی و احوال‌پرسی عزیزان اختصاص می‌یابد، ولی استاد با آن دید فراخ و آینده‌نگر مطمئن بودند این مکتوب‌ها روزی و روزگاری از آن تاریخ محسوب می‌شوند و پاره‌های ناگفته اندیشه‌های علاّمه عینی و معاصرانشان خواهند شد. در سطرسطر نامه‌های صمیمانه حیات ادبی، وضعیت فرهنگی، مسائل تاریخ ادبیات، حفظ زبان از کاستی‌ها، روابط علمی و ادبی، موضوعات لغت نگاری، اصطلاحات، آشنایی با تألیفات یکدیگر و ذکر شخصیت‌های مطرح فرهنگی به مشام می‌رسد و ما را با فضای آن روزگاران آشنا می‌سازد. استادان بزرگ، نهایت هنر را در نامه‌نگاری به خرج داده، الفبا و مقرّرات آن را از ابتدای کلام تا پایان‌نامه و ذکر مکان و تاریخ آن رعایت کرده‌اند. این کتاب چندین ویژگی دارد که به برخی از آن‌ها اشاره تلویحی می‌کنم. روی نامه‌ها خوانش صحیح و درست، حرکت‌گذاری، شیوه صحیح نوشت و تلفّظ، نشانه‌گذاری بر اساس شیوه نگارش فرهنگستان زبان و ادب فارسی انجام‌شده و مرتّب واژگان دشوار را شرح و توضیح داده، گاه‌شمار زندگی دو ابرمرد عرصه ادب، زندگی‌نامه اشخاص در نامه‌ها آمده، جای‌نام‌ها، نوشت روسی واژگان اقتباسی، کتابنامه، نمایه را آورده، بر حسن کتاب افزوده‌اند. همچنین کتاب با مقالات پربار استادان عبدالخالق نبوی، عبدالنبی ستارزاده، رستم وهاب، سلسله بانو، همسر استاد لاهوتی و کمال عینی زینت یافته و عکس‌های نادر از این دو بزرگوار منتشر شدند که برخی برای بار اوّل در این کتاب جای‌داده شده‌اند. به هر صورت، نشر این کتاب ارزشمند را که از دوستی نمایندگان برجسته دو ملّت حکایت می‌کند، صمیمانه شادباش می‌گویم .» در ادامه محسن فرح بر، تدوینگر کتاب درباره جست و جو و کاوش‌هایش درزمینه تهیه کتاب مذکور، توضیحاتی ارائه کرد. سپس، کلیپ سخنرانی دکتر عبدالخالق نبوی، پژوهشگر و عینی شناس تاجیک پخش شد که در آن به همکاری و دوستی دو استاد برجسته اشاره شد. در ادامه شب «ابوالقاسم لاهوتی و صدرالدین عینی»، دکتر علی‌اشرف مجتهد شبستری، نخستین سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان و رئیس انجمن دوستی ایران و تاجیکستان راجع به زندگی‌نامه ابوالقاسم لاهوتی سخنرانی کرد. همچنین مسعود عرفانیان، پژوهشگر و تاریخ‌نگار و گودرز رشتیانی، پژوهشگر تاریخ آسیای مرکزی و قفقاز و لادن عالم پور، ادیب و از نوادگان میرزا احمد الهامی (پدر لاهوتی) از دیگر سخنرانان این مراسم بودند. تلاش‌های رستمانه لاهوتی و عینی در کنار ترس و وحشت حاصل از یکّه‌تازی‌های استالین و امواج پی‌درپی تصفیه‌های سیاسی که چارچوب اصلی این کتاب را تشکیل می‌دهد، ما درباره سعی و تلاش‌های رستمانه ابوالقاسم لاهوتی و صدرالدین عینی برای حفظ زبان پارسی در منطقه ورارود و ساختن جمهوری نوبنیاد تاجیکستان مطالبی را می‌خوانیم.∎​