شناسهٔ خبر: 68089341 - سرویس فرهنگی
نسخه قابل چاپ منبع: جمله | لینک خبر

گزارش جملـه از روند تصویب سند ملی سینما در روزهای پایانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی دولت سیزدهم

گردن سینما زیر تیغ تصویب‌های لحظه آخری

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وقت در آستانه‌ی جابجایی مدیران است و به نظر میرسد در این روزهای انتهایی تصویب مصوبه و قانون خیلی منطقی به نظر نمی‌رسد.

صاحب‌خبر -

با این حال این وزارتخانه اقدام به تصویب یک سند کرده که اتفاقا مخالفان جدی دارد و قطعا زمان کافی برای بحث و تبادل نظر پیرامون آن باید در دستور کار قرار بگیرد؛ تخصیص زمانی که در این روزها همه می‌دانند غیر ممکن است و مدیران وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تا ماه آینده بر صندلی‌های خود تکیه ندارند. این سند، سند ملی سینماست که هفته گذشته، «محمدمهدی اسماعیلی»، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در آیین‌ بهره‌برداری از فیلمخانه ملی ایران در این خصوص گفته بود: «اگر هنرمندی دچار مشکلی شد به جای اینکه در راهروهای دادگاه و دادسرا در رفت و آمد باشد، توسط هیات تخلفات در وزارت فرهنگ که با حضور نمایندگان اصناف و خود هنرمند تشکیل می‌شود مورد بررسی قرار می‌گیرد، در این جلسه خود هنرمند سخنانش را می‌گوید و اگر حکم صادره مورد اعتراض قرار گرفت موضوع در نهاد بالادستی ۹ نفره‌ای که در نظر گرفته شده است بررسی می‌شود. همچنین مسائلی از قبیل ممنوع الکاری به صورت مخفیانه به افراد گفته نمی‌شود. اگر فردی دچار مشکلی شود به شکل رسمی دعوت و با وی سخن گفته می‌شود. او می‌تواند از خود دفاع کند و در نهایت توسط هیات منصفه مورد قضاوت قرار می‌گیرد. اگر به این رای هم اعتراض شود پرونده به هیات بالادستی ارجاع می‌شود. آیا این مساله که با اهالی هنر با تکریم برخورد شود دهه‌ها مورد مطالبه جریان سینما نبود؟» با این حال اهالی خانه سینما نظر دیگری دارند چراکه «محمدمهدی عسگرپور»، رییس هیات مدیره خانه سینما در توییتی نوشت: «اصرار مسئولان وزارت فرهنگ و ارشاد برای تصویب سند ملی با اشکالات بسیار مهم و ضربه‌زننده به سینما در روزهای پایانی کارشان نه تنها خدمت به سینما نیست بلکه بسیارناشایست است.»
به همین علت اعلام شد که به زودی جلسه‌ای با حضور مدیران خانه سینما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برگزار خواهد شد تا دقیق‌تر در این زمینه بررسی و تعامل نظر صورت بگیرد. این جلسه با حضور «علی دهکردی»، مدیرعامل خانه سینما برگزار شد و قطعا اهالی سینما و هنرمندان تمایل داشتند بدانند که دهکردی در این جلسه چه گفت و چه شنید اما در پایگاه خبری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تنها به همین جمله از زبان این هنرمند بسنده شده است: «از وزیر فرهنگ که بعد از سال‌های سال به این مسأله مهم مبنی براینکه بنیادهای فرهنگی و هنری کشور نیاز به اسنادی دارد که در حافظه تاریخی و ملی ما ثبت شود توجه کردند تشکر می‌کنم.»
وی با بیان اینکه از کسانی که در تدوین سند سینما دخیل بودند تشکر می کنم، افزود: «این سند، سند وزین و قدرتمندی است؛ اهمیت کلمه به کلمه این سند بسیار ویژه است و این اقدام کار مهم و با ارزشی به‌شمار می رود.»
این یعنی دهکردی به تصویب این سند قانع شده است. با این حال واکنش وزیر فراهنگ و ارشاد اسلامی نسبت به اتفاقات این جلسه در تضاد با این نتیجه‌گیری بود. به گزارش ایسنا وزیر ارشاد گفت: «خانه سینما نیز در جلساتی که برای ویرایش سند سینما برگزار می‌شود نقش آفرینی بیشتری کند تا در نهایت این سند آماده تصویب شود.» مبرهن است که این جمله یعنی انتقاداتی از جانب خانه سینما مطرح است. این واکنش‌ها و اخبار ضد و نقیض باعث شد که عسگرپور، موضع دهکردی در خصوص این سند را شخصا جویا شود و نتیجه را در قالب یک توئیت منتشر کند. براساس این توییت، دهکری گفت: «بنده در ابتدای حرف‌هایم وظیفه اخلاقی دانستم که از دعوتم تشکر کنم، همچنین از جناب وزیر و دوستانی که در جلسه حضور داشتند تشکر کردم و به اهمیت کلی اسناد این‌چنینی هم اشاره کردم اما در ادامه گله‌مندی خانه سینما را از این‌که در هیچ بخشی از تدوین و نگارش از آن‌ها دعوت نشده ابراز کردم و توضیح دادم که صاحبان اصلی سینما صنوف و دست‌اندرکاران هستند و دوستان در هیئت رئیسه نسبت به این پیش‌نویس انتقادات و دیدگاه‌ها و سئوالاتی دارند و همچنین اشاره کردم که سند، چیزی نیست که بشود عجولانه از آن عبور کرد به خاطر اینکه کلمه کلمه‌اش اهمیت بسیار زیادی دارد. بعد هم از طرف هیئت رئیسه خانه سینما گفتم که انتظار داریم نمایندگانی از طرف گروه نویسندگان متن پیش‌نویس دیداری با اعضای هیئت رئیسه خانه سینما داشته باشند، که البته بلافاصله هم با نظر مثبت و دستور جناب وزیر در همان جلسه برای چهارشنبه دهم مرداد قرار مشترک گذاشته شد.»
جلسه دوم هم برگزار شد و با بیانیه روز گذشته خانه سینما، واضح است که اختلافات حل نشده است. خانه سینما مخالفت صریح خود را با این سند اعلام کرد که به گزارش ایسنا، متن این بیانیه از این قرار است:

«هیأت رئیسه خانه سینما به نمایندگی از جامعه اصناف سینمای ایران پس از مطالعه و بررسی متن پیشنهادی با سرنام «سند ملی سینما» اعلام می دارد که با کلیات این پیش نویس کاملا مخالف است و از انگیزه های تنظیم کنندگان این سند ابراز شگفتی کرده است. دلایل این مخالفت را بدین شرح اعلام می کند.
۱٫ از مطالعه این پیش نویس چنین بر می آید که تنظیم کنندگان کوشیده اند تا به هر چه دولتی تر کردن سینما دست یازند. و دستورالعملی برای نهادهای دولتی تهیه کرده‌اند و هیچ حقوقی را برای هنرمندان و بخش خصوصی قائل نشده‌اند. رویکردی که به حکم تجارب بشری نامیمون و شکست خورده، در جای جای این پیش نویس قابل مشاهده است که هدف نه تسهیل و تشویق به خلاقیت و نوآوری که ویژگی نخستین تنظیم گری در سپهر هنر به شمار می رود، بلکه کوشیده شده تا به کنترل و محدود کردن بیشتر امکان خلاقیت و کنش هنری هنرمندان بیانجامد.
۲. تفویض تصویب مقررات و ضوابط و آیین نامه‌های فیلمسازی به شورای عالی انقلاب فرهنگی که ماموریت آن نه تقنین و تصویب مقررات و آیین نامه، بلکه سیاستگزاری و تنظیم اسناد بالا دستی است، نشان از ناآگاهی از بدیهیات حقوقی و مآلا بسته تر کردن امکان تغییر مقررات بر اساس مقتضیات معاصر است. با عنایت به مصوبه مجلس شورای اسلامی در سال ۱۴۰۱ مبنی بر غیر قابل دادخواهی بودن مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی این مهم دو چندان معنا می یابد. (با چشم پوشی از نظرات حقوقدانان که آن مصوبه مجلس را در تعارض با اصل ۱۷۷ قانون اساسی، می‌دانند.
۳٫ بنظر می رسد در متن پیشنهادی، تنظیم کنندگان به عمد کوشیده‌اند تا از جایگاه قانونی جامعه اصناف سینمای ایران(خانه سینما) بمنظور گریز از هر گونه مشارکت و پاسخگویی، چشم پوشی کنند و عملا بر خلاف اهداف پیش بینی شده فرهنگی و هنری دربرنامه افق ۲۰ ساله کشور و قانون اساسی است زیرا برای کاهش و حذف تدریجی تصدی گری دولت و تقویت بخش خصوصی که باید به رشد و اعتلای بخش خصوصی بیانجامد تلاشی نشده است و بلعکس سند پیشنهادی به حذف بخش خصوصی و تشکل‌های مردم نهاد نظر دارد.
۴٫ پیش نویس سند تنظیم شده بر خلاف نامش فاقد مولفه های یک سند ملی است چرا که برای تنظیم چنین سندی رعایت مولفه های زیر ضروری بنظر می رسد:
۴-۱- سند ملی به معنای تنظیم چشم انداز با تحولات انسانی و فنآوری با رویکرد تنظیم گری ملی و نه صرفا حکومتی است.
۴-۲- سند ملی یعنی باور و اعتماد به مسئولیت پذیری شهروندان و در این بخش یعنی باور به هنرمندان و نه تعبیه ابزار بیش کنترلی و اعمال نظارت پیشینی.
۴-۳- سند ملی در بردارنده گزاره های تسهیل‌گری و مشوق خلاقیت و نوآوری است و نه انباشت احکام محدودیت ساز و تحکمی.
۴-۴-سند ملی را با اشتراک آرای صاحبنظران و نمایندگان نهاد صنفی مردمی آن عرصه تنظیم می‌کنند نه صرفا با کارشناسان اداری.
درپایان بار دیگر جامعه اصناف سینمای ایران صریحا مخالفت خود را با پیش نویس سند ملی سینما اعلام می‌کند، همچنین خانه سینما بر اساس وظیفه ذاتی خود می تواند به اتکای اندیشه‌ی جمعی صنوف مختلف سینمائی و با دقت نظر و کارشناسی های لازم با در نظر گرفتن زمان کافی پیش نویسی را تهیه و به اطلاع برساند.»

نظر شما