صاحب‌خبر - گروه بین الملل-شیخ حسینه، نخست وزیر بنگلادش در پی اعتراضات گسترده مردمی از مقام خود کناره‌گیری و کشور را ترک کرد.او با یک بالگرد راهی هند شده است. دقایقی پیش از انتشار این خبر، معترضان خشمگین به کاخ نخست وزیری در داکا، پایتخت، حمله کرده بودند. اعتراضات ضد دولتی در بنگلادش از حدود یک ماه قبل آغاز شد و تاکنون بیش از ۳۰۰ کشته به جا گذاشته است.مقام‌های دولت حزب عوامی شامگاه یک شنبه جریان برق و اینترنت را در مناطق ناآرام این کشور قطع کرده بودند. تصاویری که تلویزیون بنگلادش پخش کرده است، معترضان را داخل اقامتگاه رسمی نخست‌وزیر نشان می‌دهد و شماری از آن ها در حال تخریب و غارت وسایل اقامتگاه نخست‌وزیر هستند. دانشجویان که این اعتراض‌ها را هدایت می‌کردند دیروز را «کارزار نافرمانی مدنی همه‌جانبه» اعلام کرده و گفته‌ بودند از همه راه‌ها، از جمله با نپرداختن مالیات و پول آب وبرق، با دولت مقابله می‌کنند. با وجود این که دیوان عالی بنگلادش، دو هفته پیش، بیش از ۹۰ درصد سهمیه‌بندی مشاغل دولتی را لغو کرد اما اعتراضات متوقف نشد و دامنه‌ آن گسترده‌تر شد تا در نهایت ورود معترضان به مقر نخست‌وزیری به استعفا و گریختن شیخ حسینه انجامید. اعتراضات از کجا آغاز شد؟ شروع اعتراضات از دانشگاه داکا، مطرح‌ترین دانشگاه بنگلادش بود. دانشجویان این دانشگاه از روز اول جولای (۱۱ تیر) اعتراضات علیه سهمیه‌بندی مشاغل دولتی را آغاز کردند و به مرور این اعتراضات به سایر دانشگاه‌های مطرح در این کشور سرایت کرد. این اعتراضات در ابتدا جنبه مسالمت‌آمیز داشت و خشونتی از سوی معترضان دیده نمی‌شد. اما براساس گزارش روزنامه نیویورک‌تایمز، زمانی که تعدادی از اعضای شاخه دانشجویی حزب عوامی لیگ (حزب حاکم بنگلادش) که حامی این سهمیه‌بندی هستند به دانشجویان حمله کردند، شرایط تغییر کرد. برخورد خشن آن‌ها با دانشجویان به‌ویژه دانشجویان دختر باعث تشدید اعتراضات و به خشونت کشیده شدن آن شد. معترضان استدلال می‌کنند که این سهمیه‌بندی‌ها تبعیض‌آمیز است و به نفع حامیان حزب حاکم «عوامی لیگ» به رهبری خانم حسینه است.برخورد حکومت بنگلادش هم در بدتر شدن شرایط نقش مهمی داشت. شیخ حسینه واجد، نخست‌وزیر بنگلادش علاوه بر ارسال نیروهای پلیس و نیروهای نظامی شامل واحد ضدتروریسم ارتش به دانشگاه، دستور تعطیلی مدارس و دانشگاه‌ها را صادر کرد. مقام‌های دولتی مدعی بودند که با کاهش قابل توجه سرعت اینترنت می‌خواهند مانع از پخش شایعات و سازمان دهی تظاهرات با استفاده از شبکه‌های اجتماعی شوند اما این رویکرد نه‌تنها نتوانست اعتراضات را خاموش کند بلکه به مصمم‌تر شدن معترضان منجر شد.خود خانم حسینه هم عامل برانگیختن خشم معترضان شده بود چراکه او این افراد را «رضاکار» خطاب کرد. رضاکار به معنی داوطلب، در حقیقت یک اصطلاح توهین‌آمیز برای کسانی است که در طول جنگ استقلال ۱۹۷۱ با ارتش پاکستان همکاری کرده‌اند. یکی از معترضان در این مورد به سی‌ان‌ان گفته است که «حالا دیگر فقط بحث اعتراض به سهمیه‌ها نیست، خیلی فرا‌تر از آن است، در اعتراض‌های ساده علیه سهمیه‌ها، دولت به صدمه زدن و تیراندازی به دانشجویان دست نمی‌زند.» وضعیت اقتصاد و دموکراسی در بنگلادش بنگلادش در بیشتر دوران زمامداری شیخ حسینه از رشد اقتصادی نسبتاً خوبی برخوردار بوده است اما این رشد در دوران پس از همه‌گیری کرونا کند شده و آن‌طور که بانک جهانی در آخرین بررسی خود اشاره می‌کند نابرابری «در مناطق شهری گسترش یافته است.» وضعیت به گونه‌ای است که اکنون در کشوری با ۱۷۰ میلیون نفر جمعیت، بیش از ۳۰ میلیون نفر مشغول کار یا تحصیل نیستند. شیخ حسینه نخست‌وزیر بنگلادش که در سال جاری برای چهارمین دوره متوالی سوگند یاد کرد، در گذشته به استبداد، نقض حقوق بشر و سرکوب آزادی بیان متهم شده است. اتهاماتی که دولت وی آن‌ها را رد می‌کند.انبراجان اتیراجان، تحلیل گر مسائل بنگلادش در مقاله‌ای در بی‌بی‌سی می‌نویسد: بنگلادش تحت حاکمیت شیخ حسینه تصویری چندوجهی ارائه می‌دهد. این کشور که اکثریت جمعیت آن مسلمان هستند و زمانی یکی از فقیرترین کشورهای جهان بود، از سال ۲۰۰۹ و تحت رهبری خانم حسینه موفقیت‌های اقتصادی مهمی کسب کرده است. این کشور در حال حاضر دارای یکی از سریع‌ترین رشدهای اقتصادی منطقه است که حتی از همسایه بزرگ خود،‌ هند هم پیشی گرفته است. در یک دهه گذشته درآمد سرانه سه برابر شده و برآورد بانک جهانی نشان می‌دهد که در ۲۰ سال گذشته بیش از ۲۵ میلیون نفر از محدوده فقر خارج شده‌اند.دولت شیخ حسینه با استفاده از بودجه‌های داخلی،‌ وام‌ها و کمک‌های عمرانی، پروژه‌های زیربنایی عظیمی را اجرا کرده که پل ۹/۲ میلیارد دلاری «پادما» روی رودخانه گنگ از جمله آن هاست اما آمارها نشان می‌دهد که در دوره حاکمیت شیخ حسینه بازداشت‌های سیاسی، ناپدیدشدن‌ها، کشته‌شدن‌ها و دیگر اشکال آزار و اذیت‌ رو به افزایش بوده است. نظام سهمیه‌بندی چه زمانی به وجود آمد؟ این نظام سهمیه‌بندی اولین بار در سال ۱۹۷۲ از سوی شیخ مجیب‌الرحمان، بنیان گذار کشور بنگلادش که رهبری جنگ استقلال این کشور از پاکستان را بر عهده داشت بنا شد. هزاران نفر از استقلال‌طلبان شامل معترضان و جنگجویان در این جنگ استقلال کشته شدند.سیستم سهمیه‌بندی تضمین می‌کرد که دولت بنگلادش از مبارزان آزادی، فرزندان و نواده‌های آنان مراقبت خواهد کرد. امروزه در بنگلادش ۵۶درصد از مشاغل دولتی در اختیار خویشاوندان آن مبارزان است و برای آن‌ها سهمیه‌هایی اختصاصی برای تصدی شغل دولتی در نظر گرفته شده است. سال‌ها بعد از شیخ مجیب‌الرحمان، این سهمیه‌ها گسترش پیدا کرد و برای زنان، برخی قومیت‌ها، اقلیت‌ها و افراد دارای معلولیت نیز سهمیه‌هایی جداگانه در نظر گرفته شد. دانشجویان معترض خواستار این بودند که علاوه بر سهمیه بازماندگان مبارزان استقلال، سهمیه زنان و قومیت‌ها نیز حذف شود اما اعتراضی به سهمیه اقلیت‌ها و افراد دارای معلولیت نداشتند. آن‌ها در بیانیه‌ای خواسته‌های خود را این سه‌ گزینه اعلام کردند: * لغو نظام سهمیه‌ای موجود برای مشاغل دولتی * ارائه سهمیه با نرخ عادلانه به گروه‌های اقلیت و افراد معلول* تصویب قانون جدید در مجلس که براساس آن نظام سهمیه‌بندی جدید برای حداکثر ۵ درصد از کل مشاغل تعیین می‌شود.∎​