به گزارش شبکه شرق، ایران که در جریان جنگ حدودا ۱۰ماهه حماس و اسرائیل همواره سعی داشته است که به جای رویارویی مستقیم با اسرائیل، عمدتا از مسیر نیروهای نیابتی خود در منطقه بر این کشور فشار وارد کند، پیش از این، در ماه آوریل و برای اولین بار، در تاریخ روابط خصمانه دو کشور، صدها موشک و پهپاد را در تلافی حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق، به سمت این کشور پرتاب کرد.
«نیویورک تایمز» گفته است که آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران پس از شکست امنیتی که کشته شدن «اسماعیل هنیه» رهبر حماس را نیز در پی داشت، دستور حمله تلافی‌جویانه به شهرهای اسرائیل را صادر کرده است تا در زمانی که خطر تشدید تنش‌ها وجود دارد، بار دیگر قدرتش را به نمایش بگذارد.
«نیویورک تایمز» به نقل از سه مقام ایرانی، از جمله دو تن از اعضای سپاه پاسداران که در جریان این دستور قرار گرفتند، می‌نویسد که خامنه‌ای این دستور را در جلسه اضطراری شورای عالی امنیت ملی این کشور صادر کرده که بامداد چهارشنبه، اندکی پس از ترور «اسماعیل هنیه» در تهران تشکیل شد.
این سه منبع آگاه، از «نیویورک تایمز» خواسته‌اند که هویتشان را فاش نکند.
ایران که در جریان جنگ حدودا ۱۰ ماهه حماس و اسرائیل همواره سعی داشته است که به جای رویارویی مستقیم با اسرائیل، عمدتا از مسیر نیروهای نیابتی خود در منطقه بر این کشور فشار وارد کند، پیش از این، در ماه آوریل و برای اولین بار، در تاریخ روابط خصمانه دو کشور، صدها موشک و پهپاد را در تلافی حمله اسرائیل به کنسولگری ایران در دمشق، به سمت این کشور پرتاب کرد.
با این وجود، ۹۹ درصد این پهپادها و موشک‌ها توسط پدافند هوایی اسرائیل موسوم به «گنبد آهنین» رهگیری و منهدم شدند.
اکنون مشخص نیست که ایران با چه قدرتی پاسخ خواهد داد و آیا بار دیگر حمله خود را با هدف دوری از تشدید تنش انجام خواهد داد یا خیر.
حمله ایران به اهداف نظامی اسرائیل در تل‌آویو و حیفا
به گفته این مقامات ایرانی، فرماندهان نظامی ایران در حال بررسی حمله ترکیبی دیگری از پهپاد و موشک به اهداف نظامی در مجاورت تل‌آویو و حیفا هستند، با این وجود از حمله به اهداف غیرنظامی اجتناب خواهند کرد.
آنها گفتند که یکی از گزینه‌های مورد بررسی نیز حمله هماهنگ از سوی ایران و سایر جبهه‌های متحدش از جمله در یمن، سوریه و عراق برای حداکثر تأثیرگذاری است.
علی خامنه‌ای همچنین به فرماندهان سپاه پاسداران و ارتش دستور داده که «هم برای تهاجم و هم دفاع» برنامه‌ریزی کنند تا در صورت گسترش احتمالی جنگ و حمله اسرائیل یا ایالات متحده به ایران، توان مقاومت داشته باشند.
رهبران نیروهای منطقه‌ای تحت حمایت ایران از جمله حماس، حزب‌الله لبنان، حوثی‌های یمن و گروه‌های شبه‌نظامی در عراق (یعنی آنچه «محور مقاومت» نامیده می‌شود) پیش از این در روز سه‌شنبه، برای مراسم تحلیف مسعود پزشکیان در تهران حضور داشتند.
اسماعیل هنیه نیز در این مراسم حضور داشت و پس از شرکت در مراسم و دیدار با خامنه‌ای، حدود ساعت ۲ بامداد به وقت محلی در شمال تهران ترور شد.
به نوشته نیویورک تایمز، این حمله یک شکست امنیتی تحقیرآمیز برای کشوری بود که هم مشتاق قدرت‌نمایی است و هم مدت‌هاست که در جلوگیری از انجام عملیات مخفیانه اسرائیل در خاکش ناتوان است.
این تحقیر امنیتی، به‌ویژه پس از آن تشدید شد که در جریان آن، اسماعیل هنیه که یک چهره بسیار مهم برای جمهوری اسلامی محسوب می‌شد، در یک روز بسیار امنیتی که سایر رهبران متحد ایران نیز جمع شده بودند، در یک مهمانسرای بسیار امن سپاه پاسداران کشته شد.
بسیاری از مقامات و حامیان دولت در داخل ایران، از عدم موفقیت در خنثی کردن این ترور ابراز خشم کردند؛ بویژه آنکه تنها تعداد انگشت شماری از مقامات ارشد امنیتی می‌دانستند که اسماعیل هنیه کجا اقامت دارد.
برخی از حامیان ایران نیز در رسانه های اجتماعی نوشتند که اولویت اول ایران باید پاکسازی خانه و تضمین امنیت مقامات ارشد خود باشد.
از نظر تحلیلگران، ایران گرفتن انتقام قتل هنیه و نشان دادن قدرت بازدارندگی‌اش مقابل اسرائیل را برای جلوگیری از کشته شدن سایر مهره‌های کلیدی‌اش مانند حسن نصرالله، رهبر حزب‌الله لبنان یا اسماعیل قاآنی، فرمانده نیروی قدس سپاه که بر فعالیت گروه‌های شبه‌نظامی خارج از ایران نظارت دارد، ضروری می‌داند.
علی واعظ، مسئول بخش ایران در اندیشکده «گروه بین‌المللی بحران» می‌گوید: «ایران احتمالاً بر این باور است که برای جلوگیری از حملات بیشتر اسرائیل همچنین دفاع از حاکمیت خود و حفظ اعتبارش در نزد شرکای منطقه‌ایش، چاره‌ای جز تلافی ندارد».
ایران و اسرائیل وارد جنگ مستقیم می‌شوند؟
در طول چند ماه اخیر، رخداد‌های خاورمیانه برای جهان، مسیری نابسامان در مدیریت تشدید یا به عبارت دقیق‌تر شکست در مدیریت تشدید تنش را تعیین کرده است. علیرغم کشتار مداوم فلسطینیان در غزه منطقه به طور کامل در وضعیت جنگ همه جانبه‌ای قرار نداشت که بسیاری از اکتبر گذشته نسبت به آن نگرانی داشتند. با این وجود، طی چند روز گذشته، رشته تحولات بغرنج و خشنونت آمیزی از جمله ترور «اسماعیل هنیه» رهبر سیاسی حماس در تهران باعث شده تا همگان نسبت به وقوع آن چه درباره خاورمیانه نگران بوده‌اند، نزدیک‌تر شوند.
به نقل از وُکس، ترور هنیه چند ساعت پس از حمله هوایی اسرائیل در بیروت لبنان رخ داد که منجر به جانباختن یکی از فرماندهان ارشد حزب الله لبنان شد. موارد دیگری نیز وجود داشته اند. روز سه شنبه پس از چندین حمله اخیر نیروهای آمریکایی در منطقه ایالات متحده حمله‌ای را علیه حشد الشعبی در عراق انجام داد. چنین حملاتی از اوایل سال ۲۰۲۴ میلادی به این سو بی سابقه بوده اند. در روز‌های اخیر نیز اسرائیل برای اولین بار در پاسخ به حمله پهپادی در ۱۹ جولای توسط انصارالله یمن که یک نفر در جریان آن در تل آویو کشته شده بود، حملات هوایی علیه یمن انجام داد.
در این میان شاید بپرسید میزان خطر تا چه اندازه زیاد است؟ روزنامه اسرائیلی «هاارتص» گزارش داده که در اوایل ماه جاری موسسه مطالعات امنیت ملی یک اندیشکده اسرائیلی شبیه سازی جنگی را انجام داد که با تروری مرموز در تهران توسط اسرائیل آغاز خواهد شد. در آن شبیه سازی اشاره شد که جنگ از طریق حملات هوایی امریکا به ایران آغاز شده و با گسترش به یک جنگ منطقه‌ای همه جانبه به طرز شومی به پایان خواهد رسید. شبیه سازی‌هایی از این دست برای کمک به سیاستگذاران به منظور ترسیم سناریو‌های بالقوه و نه پیش بینی آینده انجام می‌شود. اگرچه ممکن است با توجه به حملات و ضد حملات در روز‌های اخیر عجیب به نظر برسد، اما همه بازیگران از جمله اسرائیل، ایران، حزب الله و ایالات متحده هنوز به احتمال زیاد تلاش می‌کنند تا وضعیت را در سطحی قابل کنترل نگه دارند.
«بلال ساب» تحلیلگر موسسه خاورمیانه و مشاور سابق در امور خاورمیانه برای وزارت دفاع آمریکا به «وُکس» می‌گوید: «ما به جنگ نزدیک‌تر می‌شویم، اما وقوع جنگ هم چنان بعید به نظر می‌رسد، زیرا هیچ کس آن را نمی‌خواهد. با این وجود، جنگ‌های زیادی در طول تاریخ وجود داشته‌اند که بدون آنکه کسی به طور فعال تمایلی به آن داشته باشد آغاز شده‌اند. تناقض در جریان آن است که حتی اگر اسرائیل و ایران خواهان جنگ نباشند، اقدامات آنان باعث افزایش احتمال بروز جنگ می‌شود.»
هنیه در سال ۲۰۱۹، میلادی غزه را ترک کرد و عمدتا در دوحه پایتخت قطر اقامت گزیده بود. او به عنوان نماینده بین المللی حماس فعالیت می‌کرد، اما کنترل روزانه کمی بر عملیات تحت رهبری «یحیی سنوار» رهبر آن گروه در داخل غزه داشت. سه تن از فرزندان هنیه و تعدادی از نوه‌های او پیش‌تر در جریان حملات اسرائیل در غزه ترور شده بودند. با توجه به فاصله هنیه از خط مقدم جنگ در غزه ترور او احتمالا تأثیر کمی بر هدایت حماس در جنگ با اسرائیل خواهد داشت. تقریبا به طور قطع می‌توان گفت که ترور هنیه، یک ضربه به مذاکرات آتش‌بس است که یک مقام آمریکایی هفته گذشته آن را در «مراحل پایانی» توصیف کرده بود. هنیه یکی از مدافعان آتش بس بود. روز چهارشنبه نخست وزیر قطر جایی که رهبری سیاسی آن گروه در آن مستقر است و به عنوان میانجی در گفتگو‌ها عمل کرده در توئیتی نوشت: «وقتی یک طرف مذاکره‌کننده طرف دیگر را ترور می‌کند، چگونه میانجی گری می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد؟»
ترور هنیه، خبر تلخی برای مردم غزه است جایی که در جریان تجاوز اسرائیل بیش از ۴۰ هزار نفر جان شان را از دست داده‌اند. اکنون خطر گسترش درگیری در غزه افزایش خواهد یافت. حزب‌الله موشک‌ها و پهپادها را علیه شمال اسرائیل پرتاب می‌کند و اسرائیل نیز از همان آغاز جنگ پاسخی مشابه داده است.
«ولی نصر» استاد دانشکده مطالعات بین‌المللی پیشرفته جانز هاپکینز به «وُکس» می‌گوید: «هر روز که آتش بس در غزه برقرار نمی‌شود مرز شمالی اسرائیل بیش از پیش دچار تنش و ناآرامی خواهد شد. اکنون ایران و انصارالله و دیگر بازیگران به طور مستقیم درگیر جنگ خواهند شد. مدیریت چنین شرایطی دشوارتر خواهد بود.»
در حالی که انتقام‌جویی حزب‌الله می‌تواند معنادار باشد، اما سوال واقعی این است که ایران پس از آن که اسرائیل موفق شد به خطوط دفاعی آن کشور نفوذ کند و یک متحد بلندپایه حماس را در آن کشور را ترور کند چه خواهد کرد؟
ایران چگونه پاسخ اسرائیل را خواهد داد؟
«جاناتان لرد» مدیر رسمی سابق پنتاگون در برنامه امنیت خاورمیانه در مرکز امنیت جدید آمریکا به «وُکس» می‌گوید: «به نظر من، بسیار محتمل به نظر می‌رسد که حزب‌الله نوعی اقدام تشدید کننده درگیری را انجام دهد و از آنجایی که اسرائیل به هنیه در داخل تهران حمله کرده ایران نیز احتمالا باید نوعی اقدام برای بازگرداندن اعتماد به حاکمیت ملی خود را انجام دهد.»
قتل یک مقام برجسته مانند هنیه و این واقعیت که او برای مراسم تحلیف رئیس‌جمهور جدید ایران در تهران حضور داشت، باعث تشدید ماجرا و فشار بر ایران برای پاسخگویی شد. اسرائیل هم چنین ممکن است تنها هدف انتقام‌جویی ایران نباشد. «آنتونی بلینکن» وزیر امور خارجه آمریکا روز چهارشنبه گفته بود که قتل هنیه «چیزی است که ما از آن مطلع نبودیم یا درگیر آن نبودیم». این احتمالا درست است، اما ایرانی‌ها خریدار چنین استدلالی نیستند. نماینده ایران در نامه‌ای به شورای امنیت سازمان ملل متحد آمریکا و اسرائیل را محکوم کرد و و نوشته است: «این اقدام بدون مجوز و حمایت اطلاعاتی آمریکا ممکن نبود.»
علی واعظ، مدیر پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، می‌گوید: «پاسخ ایران احتمالا تقابلی سراسری علیه آمریکا و اسرائیل خواهد بود. این به معنای حملات هماهنگ و همزمان است و این حملات بسیار خطرناک‌تر و مهار آن بسیار دشوارتر از حملات پیشین خواهد بود.»
این بحران برای رئیس‌جمهور جدید ایران که به معنای واقعی کلمه در اولین هفته کار خود به‌سر می‌برد، آزمونی بزرگ خواهد بود. پزشکیان در مقایسه با سلف خود «ابراهیم رئیسی» که اخیرا در جریان یک سانحه هوایی جانش را از دست داد، فردی میانه‌رو به شمار می‌رود. امید رای‌دهندگان این بود که پزشکیان بتواند باب مذاکره با امریکا را بازتر کند. نصر می‌گوید: «به گمان من پزشکیان به ریاست جمهوری رسید تا بار دیر امکان دستیابی به توافق با امریکا را امتحان کند.»
با توجه به همه این رخداد‌ها ممکن است به طور منطقی بپرسیم که چه نوع تشدید تنشی هنوز ممکن است رخ دهد؟ اسرائیل و حزب الله هنوز روی زمین با یکدیگر نمی‌جنگند. هنوز هیچ جنگ مداومی بین اسرائیل و ایران وجود ندارد. سربازان ایالات متحده هنوز به طور مستقیم در جنگ شرکت ندارند و فراتر از انجام حملات هوایی دوره‌ای کار دیگری انجام نداده اند. با این وجود، گاردریل‌ها ضعیف‌تر می‌شوند وضعیت تنش تشدید شده و خطرناک‌تر می‌شود. با این وجود، اینجا خاورمیانه است و اوضاع همیشه می‌تواند بدتر شود.
واکنش اسرائیل به پیام رهبر ایران
سخنگوی دولت اسرائیل در واکنش به پیام رهبر انقلاب در خصوص خونخواهی اسماعیل هنیه گفت: «برای هر سناریویی آماده‌ایم و متحدانمان کمکمان می‌کنند.»