میراث‌آریا: قدمت این اثر تاریخی بالغ بر ۳۰۰۰ سال است و این مجموعه عظیم و باشکوه، در تاریخ ۲۴ شهریور سال ۱۳۱۰ به ثبت ملی رسیده است. امسال اما پرونده ثبت جهانی «هگمتانه» یکشنبه ۷ مردادماه در چهل‌وششمین اجلاس کمیته میراث جهانی در دهلی‌نو مورد بررسی قرار گرفت و به‌عنوان بیست و هشتمین اثر ایران ثبت جهانی شد.
در اجلاس دهلی‌نو هیاتی به سرپرستی معاون میراث‌فرهنگی کشور حضور یافتند و از پرونده ثبت جهانی هگمتانه و مرکز تاریخی همدان دفاع شد.
پرونده ثبت جهانی هگمتانه تنها پرونده ایران در چهل‌وششمین اجلاس کمیته میراث جهانی بود که در فرآیند بررسی کمیته میراث جهانی با ملاحظات محتوایی روبه‌رو شد.
پس از این اتفاق، در معاونت میراث‌فرهنگی، کمیته‌ای برای بررسی و اتخاد راهکار با مشارکت متخصصان مرتبط و تهیه‌کنندگان پرونده اولیه تشکیل شد و تدبیر اتخاذ شده در کمیته منجر به بازیابی پرونده با تغییراتی شد و پرونده جدید در دستور کار اجلاس ثبت‌جهانی قرار گرفت.
در این اجلاس که از ۳۱ تیرماه آغاز شده بود، ابتدا پرونده‌های ثبتی گذشته و در خطر یونسکو بررسی و از ۵ تا ۸ مرداد پرونده‌های جدید ثبت جهانی کشورهای عضو بررسی شدند و پرونده ثبت جهانی هگمتانه به عنوان تنها پرونده ایران ۷ مردادماه در اجلاس چهل‌وششم ثبت جهانی شد.
جالب است بدانید که مساحت این تپه باستانی حدود ۳۰ هکتار عنوان می‌شود. طی حفاری‌های صورت گرفته در تپه هگمتانه همدان، آثار بسیار مهمی در سطح جهانی کشف شده است.
قدمت چند هزار ساله تپه هگمتانه
این تپه به‌عنوان پایتخت ایران در سال‌های دور شناخته شده و یکی از مهمترین آثار به جا مانده در تاریخ ایران و جهان است. تپه هگمتانه نشان‌گر هویت تاریخی ایران بوده و جای جای آن بازگوکننده تاریخ و پیشینه ایران بزرگ هستند.
در حفاری‌هایی که اخیرا صورت گرفته، مشخص شده است که کاخ‌ها و بناهای مهم حکومت آن دوران در تپه هگمتانه کنونی واقع بوده است. شواهد به دست آمده طی حفاری‌ها حاکی از آن است که شهر باستانی هگمتانه دارای معماری و نقشه بسیار منظم بود. همچنین این شهر دارای یک شبکه آبرسانی عظیم در حکومت آن دوران بوده که در نوع خود بی‌نظیر است.
معابر هگمتانه با سنگ‌فرش و آجرهای مربع شکل و منظم مزین بوده است. همچنین در تپه هگمتانه یک حصار طویل به ارتفاع ۹ متر و ۲ برج عظیم درون آن کشف شده است.
خشت خام، آجر و چوب، مصالحی هستند که در ساخت بناهای هگمتانه به کار می‌رفتند. خانه‌های مسکونی مردم آن دوران در نزدیکی و مجاورت کاخ بوده است. این مجموعه عظیم شامل هفت قلعه متصل و تو در تو در زمینی به وسعت زیاد است و طراحی رنگ در هر یک از قلعه‌ها به مانند کاخ‌های یونانی با یکدیگر متفاوت و متمایز بوده و جلوه خاصی دارند.
مروری بر کارهای کارشناسی برای ثبت جهانی هگمتانه
علیرضا ایزدی، مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی با تایید ملاحظاتی که به این پرونده وارد شده، اما گفته است که «روند اولیه ثبت جهانی هگمتانه که در گذشته تهیه شده بود در فرآیند بررسی کمیته میراث جهانی با ملاحظات محتوایی روبه‌رو شد. پس از آن در معاونت میراث‌فرهنگی با پیگیری مستمر و با مدیریت قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کمیته‌ای برای بررسی و اتخاد راهکار با مشارکت متخصصان مرتبط و تهیه‌کنندگان پرونده اولیه تشکیل شد و تدبیر اتخاذ شده در کمیته منجر به بازیابی پرونده با تغییراتی شد و پرونده جدید در دستور کار اجلاس آتی ثبت‌جهانی قرار گرفته است.
مدیرکل ثبت و حریم آثار و حفظ و احیای میراث معنوی و طبیعی وزارت میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی گفت: ملاحظات یونسکو در پرونده ثبت‌جهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» با تمرکز بر ثبت‌جهانی «هگمتانه» رفع و پرونده آن در معاونت میراث‌فرهنگی تکمیل شد.
ایزدی افزود: پرونده اولیه ثبت جهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» که در گذشته تهیه شده بود در فرآیند بررسی کمیته میراث جهانی با ملاحظات محتوایی روبه‌رو شد و با تمرکز بر ثبت‌جهانی «هگمتانه» ارسال شد.
او اضافه کرد: پس از آن در معاونت میراث‌فرهنگی با پیگیری مستمر و با مدیریت قائم‌مقام وزیر و معاون میراث‌فرهنگی کمیته‌ای برای بررسی و اتخاد راهکار با مشارکت متخصصان مرتبط و تهیه‌کنندگان پرونده اولیه تشکیل شد و تدبیر اتخاذ شده در کمیته منجر به بازیابی پرونده با تغییراتی شد و پرونده جدید در دستور کار اجلاس آتی ثبت‌جهانی قرار گرفته است.
ایزدی ادامه داد: با پیگیری‌های معاون میراث‌فرهنگی، تیم‌های کارشناسی مختلف در چند مرحله برای رفع مسائل اولیه‌ای که در پرونده وجود داشت به مرکز میراث‌جهانی اعزام شدند. در نهایت با تدبیر صورت‌گرفته و با توجه به گستردگی موضوع اولیه پرونده که هم محوطه هگمتانه و هم محدوده تاریخی شهر همدان را در بر می‌گرفت با در نظر گرفتن ملاحظاتی که مرکز میراث جهانی در خصوص پیوند محتوایی موضوعات مندرج در پرونده داشت خوشبختانه با اعمال تغییرات کارشناسی با تحدید موضوع ثبت جهانی به هگمتانه، تغییرات پرونده در معاونت میراث فرهنگی انجام و موضوع دوباره در دستور کار مرکز میراث جهانی برای بررسی ثبت در سال جاری قرار گرفت.
ثبت جهانی با اجماع اعضا
علی دارابی که به منظور حضور در چهل و ششمین نشست کمیته میراث جهانی یونسکو در دهلی نو ـ هندوستان در راس هیاتی عالی از وزرات میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی حضور دارد، گفت: محوطه باستانی هگمتانه با شواهدی بی نظیر از دوره ماد، هخامنشی، اشکانی و ساسانی با اجماع اعضای کمیته میراث جهانی یونسکو به ثبت جهانی رسید.
معاون میراث فرهنگی کشور ادامه داد: در بررسی اولیه نهاد ارزیابی کمیته میراث جهانی (ایکوموس) پرونده پیشنهادی ایران با عنوان «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» که شامل دو بخش محوطه باستانی و بخش مرکز تاریخی شهر همدان بود، اصطلاحا دیفر اعلام شده بود، از این رو با تدبیر معاونت میراث فرهنگی و اخذ مشورت های کارشناسی از متخصصان ذیربط اصلاح راهبرد روایت تدوین پرونده پیشنهادی در دستور کار قرار گرفت و پس از رایزنی های فراوان با ثبت جهانی محوطه باستانی هگمتانه موافقت شد و این اثر به عنوان بیست و هشتمین میراث جهانی ایران به ثبت یونسکو رسید.
علی دارابی افزود: بر اساس مصوبه کمیته میراث جهانی هیچ محدودیتی برای ثبت بخش مرکز تاریخی شهر همدان در آینده وجود ندارد، با این توضیح که هم اکنون نیز این بخش در پهنه حریم محدوده ثبت جهانی قرار داشته و تحت حفاظت و حمایت یونسکو خواهد بود.
معاون میراث فرهنگی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی تصریح کرد: هگمتانه نام کهن شهری باستانی از دوره ماد بوده و به عبارتی مادر شهرهای باستانی تمدن پارسی است.
او ادامه داد: از این محوطه باستانی، آثار بسیار ارزشمندی از دوره هخامنشی، ساسانی و شواهدی بی نظیر از شهرسازی دوره اشکانی یافت شده است.
معاون میراث فرهنگی کشور در پایان ثبت محوطه باستانی هگمتانه را به ملت شریف ایران و به ویژه مردم استان همدان تبریک گفت و خاطرنشان کرد: بر اساس قانون برنامه هفتم توسعه کشور، برنامه منظمی برای ارتقای کیفی و کمی ثبت جهانی ایران تدوین شده که ان شاالله در دولت جدید محقق خواهد شد.
انتهای پیام/
نظر شما