در طول جنگ سرد، ایالات متحده و اتحاد جماهیر شوروی (همراه با برخی از کشورهای دیگر) ناوگانی از بمب افکن های مافوق صوت و استراتژیک را در اختیار داشتند. در شرایطی که دینامیک جنگ تغییر می کرد، بمب افکن های جدیدی (مانند B-21 Raider) به قابلیت پنهانکاری و نه سرعت تکیه می کردند (به نظر می رسد B-21 Raider دارای سرعت مادون صوت باشد).

در دوران جنگ سرد، شاید فلسفه این بود که «نمی‌توانی پنهان شوی، اما می‌توانی فرار کنی»، در حالی که امروزه توسعه پنهانکاری و موشک‌های پدافند هوایی بر اساس فلسفه «نمی‌توانی فرار کنی، اما می‌توانی پنهان شوی» است. در اینجا پنج بمب افکن مافوق صوت نمادین از دوران جنگ سرد را برایتان تشریح خواهیم کرد.

۱- Convair B-58 Hustler

در طول دوران جنگ سرد ۱۱۶ فروند از جمله ۸۶ فروند نسخه عملیاتی از Convair B-58 Hustler ساخته شد

Convair B-58 Hustler اولین بمب افکن مافوق صوت عملیاتی نیروی هوایی ایالات متحده بود که اولین پرواز خود را در سال ۱۹۵۶ انجام داد (همچنین به دلیل صدای بسیار بلند خود در هنگام شکستن سرعت صوت مشهور بود).

این هواپیما با شکل بال دلتای متمایز و بدنه باریک موسوم به «کمر زنبور» ساخته شده بود. هاستلر می‌توانست تنها یک سلاح هسته‌ای را حمل کند (به صورت بیرونی، زیرا فاقد مخزن بمب بود) و هرگز سلاح‌های متعارف حمل نکرد. این بمب افکن استراتژیک می توانست با سرعت ۲ ماخ پرواز کند.

در مجموع ۱۱۶ فروند B-58 ساخته شد (که ۳۰ فروند آزمایشی و نسخه پیش تولید و ۸۶ فروند عملیاتی بودند). هاستلرها ۱۹ رکورد جهانی سرعت و ارتفاع را به ثبت رساندند و برای پرواز در موقعیت ها و سرعت های مافوق صوت طراحی شده بودند که آن ها را از دسترس رهگیرهای آن دوران شوروی دور نگه می داشت. با این حال، توسعه موشک های SAM شوروی آن را مجبور به پرواز در ارتفاع پایین کرد و این امر برد و ارزش استراتژیک آن را به شدت محدود نمود.

۲- Tupolev Tu-22M

در مجموع ۴۹۷ فروند بمب افکن Tupolev Tu-22M تولید شد (بیش از ۶۰ فروند آن ها هنوز در سرویس روسیه هستند)

بمب افکن Tupolev Tu-22M (اسم ناتو “Backfire”) اولین بار در سال ۱۹۶۹ پرواز کرد و یک بمب افکن استراتژیک مافوق صوت با بال متغیر برد بلند است. این بمب افکن توسط نیروی هوایی شوروی اداره می شد و به نیروهای هوایی روسیه و اوکراین نیز به ارث رسید (و بعداً توسط اوکراین اسقاط شد). ساختار این بمب افکن استراتژیک عمدتاً از آلیاژهای آلومینیوم و فولاد با مقاومت بالا و مقاوم در برابر حرارت همراه با سایر آلیاژها ساخته شده است.

در طول تهاجم تمام عیار روسیه به اوکراین، چند فروند Tu-22M بر روی زمین منهدم یا آسیب دیدند و ظاهراً اوکراین یکی از آنها را در حین بمباران سرنگون کرد. امروزه، Tu-22M توسط روسیه برای مأموریت های بمباران معمولی استفاده می شود، اما این بمب افکن بخش مهمی از سه گانه هسته ای روسیه نیز به شمار می آید.

۳- Rockwell B-1 Lancer

در مجموع بیش از ۱۰۰ فروند بمب افکن Rockwell B-1 Lancer ساخته شد

Rockwell B-1 Lancer یک بمب افکن سنگین بال متغیر مافوق صوت نیروی هوایی ایالات متحده است (و سنگین ترین محموله را در بین بمب افکن های ایالات متحده دارد). تا زمانی که B-21 Raider جدید وارد خدمت عملیاتی شود، B-1 Lancer بخشی از سه بمب افکن استراتژیک نیروی هوایی (دو بمب افکن دیگر B-2 Spirit و B-52 Stratofortress هستند) باقی خواهد ماند.

در حالی که B-21 Raider وارد خدمت می شود، انتظار می رود B-1 Lancer اولین عضو این سه گانه بمب افکنی باشد که بازنشسته می شود.

B-1 Lancer در ابتدا به عنوان یک بمب افکن سنگین تصور می شد که سرعت B-58 Hustler قبلی را با قدرت حمل محموله بمب افکن B-52 ترکیب می کرد. قرار بود که این بمب افکن جایگزین هر دو بمب افکن دیگر شود. با این حال، همانطور که سرنوشت رقم خورد، به نظر می رسد که B-52 بیشتر از جانشین خود و احتمالاً جانشینِ جانشین خود (B-2 Spirit) عمر خواهد کرد.

۴- XB-70 Valkyrie

تنها دو فروند نسخه اولیه XB-70 Valkyrie ساخته شد

XB-70 Valkyrie توسعه یافته در دهه ۱۹۵۰ شاهدی بر این موضوع است که طراحی‌های آینده‌نگرانه گران‌قیمت و پیچیده می‌توانند حتی قبل از اینکه وارد تولید انبوه شوند نیز از گردونه خارج شوند.

بمب افکن XB-70 Valkyrie (که برنامه ریزی شده بود با نام B-70 تولید شود) یک بمب افکن استراتژیک مافوق صوت مجهز به سلاح هسته ای و با توانایی نفوذ عمیق که جایگزین B-52 Stratofortress و B-58 Hustler خواهد شد، در نظر گرفته شد. به ادعای ناسا، قرار بود این بمب افکن شش موتوره باشد که بتواند بدون دردسر با سرعت ۳ ماخ و در ارتفاع ۷۰,۰۰۰ پایی پرواز کند.

با این حال، پیشرفت‌های شوروی در توسعه و ساخت موشک‌های ضد هوایی، آن را آسیب‌پذیر و مجبور به انجام مأموریت‌های نفوذ در ارتفاع پایین کرد. این موضوع، همراه با توسعه سریع موشک های بالستیک قاره پیما (ICBM) در اواخر دهه ۱۹۵۰، این بمب افکن استراتژیک را به طور فزاینده ای بلااستفاده کرد. بدین ترتیب توسعه این بمب افکن قبل از ورود به تولید انبوه کنسل شد.

۵- Tupolev Tu-16/Xi’an H-6

بیش از ۱,۵۰۰ فروند Tu-16 و بیش از ۲۳۰ فروند Xi’an H-6 ساخته شده است

Tupolev Tu-16 (نام ناتو Badger) یک بمب افکن سنگین استراتژیک دو موتوره بود که توسط اتحاد جماهیر شوروی ساخته شد و چینی ها نیز آن را تحت لیسانس و با نام Xian H-6 ساختند. اتحاد جماهیر شوروی برای اولین بار کار توسعه Tu-16 را در دهه ۱۹۵۰ آغاز کرد، و سپس در سال ۱۹۵۴ به نیروی هوایی شوروی معرفی شد.

بسیاری از بمب افکن های تولید شده از نوع Tu-16 توسط شوروی صادر شده و بعد از فروپاشی این اتحاد، به کشورهای منشعب شده از این اتحادیه به ارث رسیدند. به نظر می رسد همه این بمب افکن ها اکنون بازنشسته شده اند – اگرچه برخی از آنها ممکن است در نیروی هوایی روسیه خدمات محدودی داشته باشند.

Xi-an H-6، یک نسخه چینی تحت لیسانس از Tu-16 بوده و بمب افکن اصلی چین به شمار می آید که تا پایان سال ۲۰۲۰ (دستکم) توسط چینی ها تولید می شده است. در حالی که چینی ها به ساخت Xi-an H-6 ادامه داده اند، این بمب افکن به شدت بازطراحی و مدرن سازی شده و بسیار متفاوت از Tu-16 های اورجینال تولید شده توسط شوروی است.

منبع: روزیاتو