پرونده ثبت جهانی «هگمتانه و مرکز تاریخی همدان» در بهمن‌ماه سال 1401 به یونسکو تحویل داده شد.

«منظر فرهنگی و تاریخی از هگمتانه تا همدان» شامل تپه هگمتانه، بازار و بافت تاریخی بود که برای ثبت جهانی آماده‌سازی شد و منظر تاریخی هگمتانه مسیر «آرامگاه بوعلی تا آرامگاه باباطاهر» را در برمی‌گرفت.

وسعت «منظر فرهنگی و تاریخی از هگمتانه تا همدان» در پرونده اولیه ارزیابی شده و ارسالی به یونسکو حدود 100 هکتار در نظر گرفته شده بود که شامل تپه هگمتانه، بازار، بافت و 140 اثر تاریخی بود که در تغییرات اخیر به دلیل برخی موارد، محدوده تاریخی همدان از پرونده حذف شده، اما محدوده تاریخی هگمتانه همچنان نامزد اصلی برای ثبت جهانی باقی ماند و امروز به عنوان نماینده ایران در لیست جهانی یونسکو قرار گرفت.

استان همدان که پایتخت تاریخ و تمدن ایران زمین شناخته می‌شود، دارای بیش از یک هزار و 800 اثر تاریخی و گردشگری است که بیش از یک‌ هزار مورد از آنها ثبت ملی شده‌اند.

در همین راستا با مطرح شدن ثبت جهانی هگمتانه اقدامات خوبی در همدان از جمله ساماندهی بازار قدیمی شهر، جداره‌سازی دیواره‌های میدان مرکزی، حذف آسفالت و ترافیک، تخریب اضافه بنای ساختمان حوزه هنری و غیره انجام شد که موجب شد، حالا با اعلام جهانی شدن «هگمتانه» ظرفیت‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی بسیاری در راستای توسعه پایدار گردشگری، برای همه مردم ایران و‌ جهان ایجاد شود.

مروری بر تاریخچه «هگمتانه»

سایت تاریخی هگمتانه با 40 هکتار وسعت در انتهای خیابان اکباتان همدان قرار دارد، این تپه تاریخی به دوره مادها منسوب بوده و نام خود را از هگمتانه پایتخت دولت مادها اقتباس کرده است.

بر اساس کاوش‌های به دست آمده از سوی عده‌ای از باستان شناسان، آثار مکشوفه در این شهر تاریخی مربوط به دوره اشکانیان و دوره‌های پس از آن است البته آثاری از دوره هخامنشیان نیز از این سایت تاریخی کشف شده که بیانگر استقرار سیاسی دولت هخامنشیان در همدان است.

هگمتانه به معنای" محل تجمع" بوده و از دو واژه پارسی باستان "هگمتا" به معنای گردآمدن و پسوند اسم مکان "نا" تشکیل شده است.

در محوطه هگمتانه دو اثر تاریخی دیگر شامل کلیسای "مریم مقدس" و کلیسای "گرگوری استپانوس" نیز قرار دارد و  تپه تاریخی هگمتانه به شماره 28 در شهریورماه 1310  در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.