فرهیختگان: روز گذشته آخرین جلسه هیات ‌دولت سیزدهم به ریاست محمد مخبر، سرپرست ریاست‌جمهوری و با حضور اعضای هیات دولت در نهاد ریاست‌جمهوری برگزار شد. در ادامه نگاهی به برخی از اجزای کارنامه سه‌ساله دولت سیزدهم خواهیم انداخت.

پرواضح است دولت سیزدهم وارث شرایط خاصی در اقتصاد و همین‌طور حوزه سلامت بود. کاهش قابل توجه فروش نفت و به‌دنبال آن کاهش شدید درآمدهای ارزی، رشد بالای نقدینگی، رکود تورمی به همراه تعداد بالای مرگ‌ومیر ناشی از شیوع کووید-19 تنها بخشی از ارثیه‌ای بود که دولت سیزدهم در مردادماه 1400 تحویل گرفت.

البته مساله فقط همین نبود، اقتصاد ایران گرچه از چندین دهه پیش مجموعه‌ای از ساخت‌های غیربهره‌ور، رانتی، غیرشفاف، نفتی و مولد شکاف طبقاتی را با خود حمل می‌کرد، طی یک دهه اخیر نیز دو شوک تحریمی (سال 90 و 97) را به خود دیده بود. مجموعه‌ای از اتفاقات و شوک‌های داخلی و خارجی موجب شده بود اقتصاد ایران در زمانی که تحویل دولت سیزدهم شد، علاوه‌بر درجا زدن در رشد اقتصادی، حامل ناترازی‌های گسترده در حوزه انرژی، برق و گاز و همچنین مساله ارز 4200 تومانی بود. 

 رشد اقتصادی ایران بالاتر از ۱۲۱ کشور 

رشد اقتصادی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصاد کلان، نشانگر میزان افزایش کل تولید کالا و خدمات کشور در یک دوره زمانی مشخص است و تاثیر مستقیم بر سطح رفاه خانوار دارد. نگاهی به داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد این مرکز رشد اقتصادی سال 1402 را 5.7 درصد و بانک مرکزی ایران 4.5 درصد برآورد کرده‌اند. 

براساس داده‌های بانک مرکزی ایران، عملکرد تولید ناخالص داخلی کشور در سال 1402 با احتساب نفت و بدون احتساب نفت به قیمت‌های ثابت سال 1395 به ترتیب با 4.5 و 3.6 درصد افزایش همراه بوده است.
این آمارها نشان می‌دهد متوسط رشد اقتصادی عملکرد دولت روحانی در دوره 1392 تا 1399 رشدی حول‌وحوش 1.1 درصد بوده است.

این درحالی است که متوسط رشد اقتصادی سه سال اخیر 4.3 درصد است. اما مقایسه نرخ رشد اقتصادی ایران با داده‌های صندوق بین‌المللی پول نیز نشان می‌دهد؛ رشد اقتصادی ایران در سال ۲۰۲۳ با 4.7 درصد ازجمله رشدهای اقتصادی بالای جهان بوده است. براساس این داده‌ها؛ رشد اقتصادی 4.7 درصدی، کشورمان را در بین ۱۵۴ کشور در رتبه ۳۳ جهان و بالاتر از ترکیه، عربستان‌سعودی، مصر، روسیه، اردن، جمهوری آذربایجان، پاکستان و عراق قرار داده است. لازم به ذکر است رشد اقتصادی سال‌های اخیر صرفا وابسته به صادرات نفت نبوده؛ چراکه براساس داده‌های مرکز آمار ایران، نرخ رشد تولید ناخالص داخلی بدون نفت در طول سال‌های دولت سیزدهم (1402-1400) به‌طور متوسط برابر با 4.4 درصد بوده است. همچنین طی سه سال دولت سیزدهم، بخش صنایع و معادن رشد متوسط 6.9 درصدی و بخش خدمات رشد 5.4 درصدی را تجربه کرده است.

نرخ بیکاری کمترین نرخ 19 سال اخیر

کاهش بیکاری به‌عنوان یکی از شاخص‌های کلیدی ارزیابی اقتصاد کشورها همواره کانون توجه اقتصاددان و سیاستمداران کشورها بوده است. در دهه‌های اخیر و با گسترش رویکرد نهادگرایی جدید، حکمرانی خوب و اجزای آن به‌عنوان یکی از عوامل مهم اثرگذار بر استراتژی توسعه کشورها و کنترل بیکاری مورد توجه قرار گرفته ‌است. براساس داده‌های مرکز آمار ایران نرخ بیکاری کشور در سال 1402 به حدود 8.1 درصد رسیده که کمترین مقدار در 19 سال اخیر یعنی از سال 1384 تاکنون است.

همچنین نرخ بیکاری مردان طی سال گذشته به 6.6 درصد و نرخ بیکاری زنان به 15 درصد رسیده که هر دو، کمترین مقدار نرخ بیکاری زنان و مردان از سال 1384 تاکنون است. نکته حائز اهمیت اینکه طی سال 1402 مشارکت اقتصادی نیز به 41.3 درصد رسیده که بالاترین مقدار از سال 1399 (دوره کووید- 19) در کشور است. به عبارتی کاهش نرخ بیکاری طی سال 1402 به‌همراه افزایش نرخ مشارکت نیروی کار نشان می‌دهد این کاهش صرفا ناشی از خروج افراد دلسرد از بازار کار (تبدیل افراد در جست‌وجوی کار به جمعیت غیرفعال) نبوده است.

متن کامل گزارش مهدی عبداللهی، دبیر گروه اقتصاد را در روزنامه بخوانید.