میراث آریا: روستای «گول آخور» با نام قدیمی (کورخیل) از توابع دهستان ارزیل بخش خاروانای شهرستان ورزقان در ۶۰ کیلومتری غرب ورزقان و در دامنه‌های غربی کوه کسبه و در میان جنگل‌های سرسبز ارسباران قرار گرفته است. این روستا با چشم‌اندازی زیبا در جنگل‌های ارسباران و معماری پلکانی و سنتی خود یکی از زیباترین روستاها و مناطق گردشگری استان آذربایجان‌شرقی محسوب می‌شود که کمتر شناخته شده است.  اطراف روستای زیبای گول آخور مملو از چشمه‌های جوشان طبیعی‌ست. مواد آهکی در آب چشمه‌ها حل شده و اشکال بسیار زیبایی را پدید می‌آورند که در نوع خود قابل توجه و چشم نواز است. این روستا به فاصله ۱۶۰ کیلومتری از تبریز و در ۷۰ کیلومتری شهرستان مرند واقع شده است. مردم محلی به این روستا «جورخیل» می گویند، که به‌معنای محلی‌ست با سه چشمه و آبی فراوان که از این سه چشمه با فشار فراوان بیرون می‌آید.

طبق آخرین تحقیقات، این روستا دارای ۱۲۰ خانوار و دارای ۳۵۰ نفوس است. روستایی با ۲۵۰ واحد خانه که معماری این خانه‌ها به علت قرارگیری در دره به صورت پلکانی و با مصالح خشت و گل، در حدود حدود ۱ متر کرسی چینی سنگی‌ست. اهال روستا معمولا به شغلدامداری و کشاورزی مشغول‌اند که در کنار آن محصولاتی نظیر گردو، گیلاس و زردآلو از باغات روستا بیشترین سهم محصولات کشاورزی این روستا را به خود اختصاص داده است.

با توجه به اینکه محصولات لبنی همچون  پنیر، کشک، ماست و شیر  از تولیدات این روستا محسوب می‌شود؛ زنان روستا در امور دامداری و کشاورزی در کنار مردان فعالیت می‌کنند و سایر اوقات، درخانه مشغول بافت فرش خصوصا با طرح هریس می‌شوند.

در زبان ترکی «اریشته کسماق» یا همان هنر آماده کردن رشته سنتی در «گل آخور» از دیرباز تا کنون در این روستا مرسوم بوده و تا به امروز نیز ادامه دارد. بانوان هنرمند روستا برای تهیه آن و استفاده در آش و سایر غذاهای محلی کماکان به روش سنتی عمل می‌کنند. از دیگر جذابیت‌های سنتی این روستا «قوروت ازمک» به معنای سائیدن کشک به روش سنتی در ظروف مخصوص است که از کشک تهیه شده از آن، در آش و غذاهای محلی استفاده می‌شود. همچنین می‌توان از غذاهای سنتی روستا «یوقورت آشی» غذایی متفاوت که برخلاف غذاهای دیگر این دسته، به صورت سرد سرو می شود، «گاپلی آشی»که با بلغور گندم طبخ می‌شود را نام برد.

از آداب و رسوم فرهنگی این روستا می‌توان به مراسم «شال سالاماق» اشاره کرد که در چهارشنبه آخر سال، افرادی به صورت ناشناس از پشت‌بام خانه‌های دوستان و آشنایان خود شال بلندی را به خانه آویزان می‌کنند تا صاحبخانه در آن شال  عیدی و یا خوراکی‌هایی که برای عید تدارک دیده شده‌اند، قرار دهد. لحظه تحویل سال برای مردم روستای «گول آخور» از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؛ به‌گونه‌ای که همه اهالی روستا در مسجد روستا گردهم آمده و مقداری گندم و آب زعفران در مسجد آماده می‌کنند و سوره مبارک یس را به صورت دسته جمعی تلاوت کرده و پس از آن، گندم و آب زعفران متبرک شده بین همه افراد حاضر تقسیم می‌شود و اهالی روستا با خروج از مسجد به‌صورت دسته جمعی به خانه افرادی که در طول سال کدورتی از هم به دل گرفته‌اند می‌روند و  کدورت‌ها را رفع می‌کنند.

از دیگر آیین روستا مراسم روز تاسوعاست که زنان روستا قبل از روز تاسوعا نان های سنتی می‌پزند و همه نان‌های پخته شده از همه خانه‌ها، در مرکز روستا پای علم گذاشته می‌شود و مردم پای آن علم به عزاداری می پردازند که با اتمام مراسم عزاداری، نان‌ها در بین اهالی و عزاداران تقسیم می شود. آیین عزاداری «العطش» روز عاشورا که ثبت ملی نیز شده است از قدیم الایام با سبک و سیاق خاص در روستای «گل آخور» برگزار می‌شود. پایه‌گذار این آیین در روستا مرحوم سیدمرتضی حسینی بوده است که خودش را به شمایل امام حسین(ع) درآورده و زره و لباس جنگی می‌پوشید و سوار بر اسبی آذین شده به تمثیل ذوالجناح می‌آمد و عده‌ای از کودکان روستا نیز به اقتباس از طفلان و کودکان حاضر در واقعه  عاشورا پیاله به دست با اشعاری که نشان از عطش است با ایشان وداع می کنند، که بعد از فوت مرحوم فرزندشان سیدابوالفضل این آیین را زنده نگه داشته است. برگزاری این آیین با صرف صبحانه برای کودکان مشارکت کننده در خانه سید ابوالفضل حسینی آغاز می‌شود و در ادامه با اشعار خاصی که نشان از تشنگی آنهاست به طرف امامزاده «پیر سیدعلی» حرکت می‌کنند و در مکان مقبره امامزاده مشغول عزاداری میشوند. ناگفته نماند اکثر اهالی روستا سید هستند که از نوادگان امامزاده پیرسیدعلی محسوب می‌شوند.

 غار «تکری‌ یوخ یوخ» یا «دیبی‌یوخ» به معنای فارسی بی انتها در دو کیلومتری روستای «گل آخور»، در جوار چشمه و آبشارهای «آغ سو» با طبیعت بکر و دست نخورده در کوه‌های «یان»  که از جذابیت کم‌نظیری در فصل بهار برخوردار است و برای رسیدن به این غار بعد از حدود یک ساعت کوهنوردی از روستای گل آخور به سوی چشمه و آبشار «آغ سو»، دهانه غار که در بالای یک تپه سنگی قرار دارد هوایدا می‌شود. بخش درونی غار از اتاقک‌هایی تودرتو آهکی تشکیل شده است که با زیبایی خود از جاذبه های گردشگری ثبت شده این شهرستان بشمار می‌رود.

انسیه میری- کارشناس امور روستاها و جاذبه‌های طبیعت‌گردی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی آذربایجان‌شرقی

انتهای پیام/