معاونت بهداشت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی طی اطلاعیه‌ای درباره بیماری جذام اعلام کرد: مخزن بیماری جذام، انسان است و با توجه به این که درمان بیماری قطعی، در دسترس و رایگان است و از سوی دیگر تنها در داخل سلول‌های زنده بدن میزبان، این بیماری قدرت حیات و تکثیر دارد و با خروج از بدن، از بین می‌رود؛ این بیماری از کم سرایت‌ترین بیماری‌های عفونی است و خطر جدی محسوب نمی شود.

آمار جذام در جهان

خوشبختانه از ابتدای معرفی درمان قطعی بیماری جذام در سال 1981 میلادی تاکنون، کاهش 95 درصدی شیوع بیماری در جهان مشاهده شده و از آن زمان تاکنون 18 میلیون نفر بهبود یافته اند و از وقوع 4 میلیون معلولیت ناشی از جذام در جهان پیشگیری شده است.

جمهوری اسلامی ایران نیز از سال 1371 خورشیدی در مرحله حذف بیماری قرار گرفته است. تعریف بین المللی حذف جذام عبارت است از «کاهش میزان شیوع بیماری به کمتر از یک مورد در ده هزار نفر جمعیت». سازمان جهانی بهداشت همه کشورها را به «تلاش برای دستیابی به مرحله حذف بیماری جذام و حرکت به سوی ریشه کنی بیماری» متعهد ساخته است.

ابتلای 9 نفر به جذام طی سال گذشته

در رابطه با آمار ابتلا به جذام در سال 1402 در کشورمان، 9 نفر بیمار جدید مبتلا به جذام گزارش شده است. که از این تعداد 6 نفر ایرانی و 3 مورد افغانستانی بوده‌اند. شایان ذکر است در طی 10 سال اخیر الگوی بیماری و نسبت بیماران به لحاظ ملیت تغییری نداشته و به طور متوسط هر سال، 25 تا 30 درصد موارد شناسایی شده در کشور غیر ایرانی بوده اند. این بیماران همچون سایر افراد جامعه خدمات تشخیصی، مشاوره‌ای و درمانی مرتبط با جذام را به صورت رایگان دریافت می کنند. لازم به توضیح است این موارد بسیار محدودِ مبتلا به جذام با ملیت افغانستانی، از نظر تبعیت از درمان همواره بسیار پیگیر، مسئولیت پذیر و منظم بوده‌اند و لذا در حال حاضر مشکلی در ارتباط با بیماری جذام در جمعیت مهاجران و همچنین جامعه میزبان وجود ندارد.

جذام یک بیماری کاملاً قابل درمان با منشأ یک باکتری میله‌ای شکل، با دمای مناسب برای رشد باکتری یعنی دمای30 تا 33 درجه، بیشتر تمایل به جایگزینی و تکثیر در بافت‌های سردتر بدن مانند پوست، اعصاب محیطی و راه‌های هوایی فوقانی را دارد و به همین دلیل است که علائم اولیه بیماری نیز در همین بافت‌ها ظاهر می شود.

عامل این بیماری برای تکثیر و زایش آن هم فقط در سلول زنده بدن میزبان به دو هفته زمان نیاز دارد. لذا از زمان ورود باکتری جذام به بدن فرد تا ظهور علائم بیماری به طور متوسط سه تا پنج سال به طول می‌انجامد. تظاهرات بالینی بیماری معمولا با یک یا چند لکه پوستی بدون آزار، که درد، خارش و پوسته‌ریزی نداشته و تدریجاً بروز می‌کنند، آغاز می‌شود. به همین خاطر این لکه‌ها غالباً مورد توجه واقع نمی‌شوند و حتی اگر در قسمت‌هایی از بدن بروز کرده باشند که در معرض دید فرد قرار ندارد، ممکن است فرد اصلا متوجه آن نشده و خود به خود بهبود یابد و یا ممکن است بیماری سال‌ها بعد و پس از بروز معلولیت‌های ناشی از آسیب اندام‌های محیطی تشخیص داده شود اما باید بدانیم جذام هرگز کشنده و مرگ‌آفرین نیست بلکه افراد مبتلا به آن به علت کهولت سن یا مشکلات دیگر جان خود را از دست داده‌اند.

خدمات رایگان جذام در کشور

در ایران نظام ارجاع برای ارائه خدمات تشخیصی و مشاوره‌ای سطح بندی شده برای مراقبت از بیماران مبتلا به جذام طراحی و استقرار یافته است. تامین سالانه داروهای ضد جذام از طریق سازمان جهانی بهداشت صورت می‌گیرد و در نزدیک‌ترین محل زندگی به بیماران داروی رایگان تحویل داده می‌شود. سایر خدمات تشخیصی نیز در کشور رایگان است. به صورت رایگان موارد تماس بیماران مبتلا نیز مورد بررسی قرار می‌گیرند.

برای بهبود مهارت تشخیصی متخصصان پوست و عفونی، پزشکان خانواده، کارشناسان علوم آزمایشگاهی تشخیص جذام، مراقبان سلامت و بهورزان در سطح دانشگاه های علوم پزشکی کشور، دوره های آموزشی و بازآموزی به صورت مستمر برگزار می‌شود.

برای اطلاع رسانی عموم جامعه نیز از طریق پوستر، پمفلت و فیلم های آموزشی در مراکز بهداشتی درمانی، جراید و رسانه ملی صورت گرفته است اما برای ارتقای آموزش عمومی، آگاهی و بهبود نگرش جمعیت عمومی نسبت به این بیماری، نیازمند همکاری کلیه رسانه‌های فیزیکی و مجازی مورد وثوق مردم هستیم.