رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان شاخص‌های لحاظ شده در شناسنامه اقتصادی خانوار‌های ایرانی را تبیین کرد و گفت: در این شناسنامه اقتصادی، ما شاخص‌هایی مانند وضعیت خودرو، بعد خانوار، گردش مالی، حقوق و درآمد از صندوق‌های مختلف و سازمان استخدامی و... را بررسی و نتیجه آن را در براساس دهک‌بندی‌ها و صدک بندی در اختیار خانوار‌ها قرار می‌دهیم.

وسع خانوار ایرانی چگونه تعیین می‌شود؟

علیرضا محمدی، رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی در گفت وگو با خبرنگار رفاه فارس، فعالیت‌های این رصد خانه را تشریح و اظهار کرد: ماموریت و رسالت این پایگاه این است که بتواند براساس ماده ۲۹ دستگاه‌های اجرایی اطلاعات را از دستگاه‌های مختلف به صورت ثبتی و متقن و قابل اتکا دریافت کند. در این نتیجه این داده‌های ثبتی می‌آیند در پایگاه پایش و پالایش می‌شوند و نهایتاً براساس برخی شاخص‌ها و متغیر‌های اقتصادی، رفاهی و برخی موارد دیگر وسع خانواده‌ها را تعیین می‌کنیم. البته برخی از متغییر‌های غیر اقتصادی را مانند زنان سرپرست خانوار، مانند بیماران صعب العلاج و معلولان شدید و بعد خانوار را در این موضوع دخیل کرده‌ایم.

رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی ادامه داد: وقتی ما براساس این شاخص‌ها وسع خانوار ایرانی را می‌سنجیم نهایتاً رتبه‌بندی در سطح کشور برای ۸۵ میلیون ایرانی جمعیت ایران اجرا خواهیم کرد. براساس این روش نهایتاً براساس دهک نسبت جمعتی به ۱۰ قسمت مساوی تقسیم می‌شوند. علاوه بر دهک ما سنجه صدک را نیز در این موضوع دخیل دانسته‌ایم تا میزان دقیق رفاه هر خانوار با این روش مشخص شود.

این شاخص‌ها معیار دهک‌بندی‌ها خانوارهاست!

محمدی چگونگی ایجاد شناسنامه اقتصادی خانوار ایرانی‌ها را تشریح و عنوان کرد: براساس داده‌های اعلام شده وقتی خانواده‌ها رتبه‌بندی انجام می‌شوند، در واقع آن شناسنامه اقتصادی و رفاهی برای خانوار ایرانی تشکیل می‌شود که ما این شناسنامه اقتصادی را برای تک تک خانوار‌های ایرانی در قالب سامانه حمایت در اختیار آن‌ها قرار می‌دهیم که هر خانوار می‌توانند با استفاده از شماره تلفن همراه و کدملی این شناسنامه اقتصادی را دریافت کنند.

وی در ادامه شاخص‌های لحاظ شده در شناسنامه اقتصادی خانوار‌های ایرانی را تبیین کرد و گفت: در این شناسنامه اقتصادی، ما شاخص‌هایی مانند وضعیت خودرو، بعد خانوار، گردش مالی، حقوق و درآمد از صندوق‌های مختلف و سازمان استخدامی و... را بررسی و نتیجه آن را در براساس دهک‌بندی‌ها و صدک بندی در اختیار خانوار‌ها قرار می‌دهیم.

رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی نقش پایگاه اطلاعات رفاهی ایرانیان را در خدمات دهی به مردم مهم عنوان کرد و گفت: امروز دولت خدمات را بر اساس دهک‌ها تعیین کرده و این دهک‌بندی‌ها وارد قوانین کشور شده است و دستگاه‌های حمایتی مانند، کمیته امداد، بهزیستی، بنیاد شهید و... امروز بر اساس این دهک‌ها به جامعه هدف خود خدمات ارائه می‌دهند.

این سامانه میزان دسترسی مردم به رفاه را نشان می‌دهد!

وی از دیگر سامانه وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی برای توجه به معیشت مردم یاد کرد و ابراز داشت: ما سامانه ای به نام بهره مندی را ایجاد کرده‌ایم که این سامانه‌ها تقریبا به عنوان دو بال و مکمل پایگاه رفاه ایرانیان عمل می‌کنند به این معنا که سیاست این بود که بتوانیم در حوزه محرومیت زدایی براساس زیرساخت ها، در هر استان، شهرستان و ... حتی در برخی از نقاط  براساس داده‌ها و کدپستی هر منطقه، وضعیت و زیرساخت ها و امکانات بهداشتی، آموزشی، وضعیت راه‌ها و آموزش آن مناطق را بررسی و تعیین کنیم که این موضوع امروز  براساس داده‌های پایگاه رفاهی شدنی است و می‌توان شناسنامه‌ای از آخرین وضعیت رفاهی و زیر ساخت‌های قابل دسترسی هر خانوار ایرانی را به مدیران کلان، استانی و شهرستانی برای سیاست گذاری ارائه داد. این برای نخستین بار رخ داده است و براساس سامانه بهره وری براساس موقعیت مکانی افراد، سطح رفاه و دسترسی آن‌ها را بررسی می کنیم.

محمدی درباره تعیین خط فقر نیز گفت: معمولاً در سنوات گذشته وقتی خط فقر را مشخص می کردند، اعلام می کردند این تعداد زیر خط فقر هستند اما امروز ما براساس این پایگاه تک تک افراد زیر خط فقر را شناسایی کرده ایم می دانیم چه کسانی هستند و در کجا زندگی می کنند و شرایط زندگی آنها به چه شکل است تا دولت راحت‌تر بتواند در حوزه کاهش فقر و ریشه کنی فقر منابع را به صورت هدفمند و نقطه زن به افراد مشخص شده ارائه دهد.

خط فقر چگونه تعیین می‌شود؟

وی یادآور شد: خط فقر دارای فرمول استانداردی است، معمولاً هر ساله مرکز آمار ایران یک روشی دارد که براساس آن از کل جامعه مثلاً حدود ۴۰ هزار نفر را به صورت نمونه انتخاب می‌کنند، ۲۰۰ شاخص را در کنار هم قرار می‌دهد و به کل کشور تعمیم می‌دهد، بعد از آن افراد فقیر و افراد زیر خط فقر شناسایی می‌شوند، اما ما امروز براساس داده‌های پایگاه رفاه ایرانیان این افراد را براساس کدملی شناسنایی کرده‌ایم و می‌دانیم که فقرای کشور چه کسی هستند.

رئیس مرکز مطالعات و اطلاعات رفاهی ایرانیان وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی تأکید کرد: ما کل ۸۵ میلیون نفر ایرانی را براساس این شاخص‌های اقتصادی که گفته شده با این فرمول وزن می‌دهیم و این‌ها را رتبه‌بندی می‌کنیم و از یک تا ۱۰ به ۱۰ قسمت مساوی تقسیم می‌کنیم، در واقع در هر دهک ما ۸ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر ما قرار دارند و در این دهک‌ها تعداد افراد مساوی هستند.

وی همچنین درباره ملاک تعیین خط فقر در کشور گفت: خط فقر را با دو آتیم هزینه و در آمد می‌سنجند، اما در پایگاه رفاه ایرانیان علاوه بر  این دو متغیر‌های دیگری را لحاظ کرده‌ایم و این کامل‌تر است چرا که احتمال دارد خانواده‌ای در دهک‌های زیر خط فقر نباشد اما از نظر بهره‌مندی برخی نیاز‌های دیگر داشته باشد، ما در این پایگاه شاخص‌هایی را استفاده می‌کنیم که بیش از آن چیزی است که در خط فقر است.

این خطاهای محاسباتی باید اصلاح شوند

محمدی توجه به ساختار خانواده در آمار‌ها را یکی از موضوعات مهم دانست و خاطرنشان کرد: ما دغدغه مسأله ساختار خانواده را داریم، ساختار خانواده‌ها خوب شکل نگرفته است و متولی آن سازمان ثبت احوال کشور است، به تازگی این سازمان سامانه‌ای را ایجاد کرده تا بتوانند این را کامل کنند، ساختار خانواده‌ای که ما در دهک‌بندی‌ها استفاده کرده‌ایم ساختار خانواده براساس خوداظهاری خانوار است، اشکال کار این است که ثبت احوال به این نقطه باید می‌رسید که تلاش می‌کند تا این سامانه را تکمیل می‌کند. اما امروز وضعیت یارانه کشور براساس ساختار خانواده‌ای است که خود اظهاری کرده‌اند و اینجا یک حفره دیده می‌شود، بعضا برخی از خانواده‌ها یارانه خود را جدا کرده‌اند و دو سرپرست خانوار دارند، در واقع این خانوار ساختاری است که استاندارد نیست از نظر ثبت احوال، انشالله حرکت می‌کنیم تا اتفاقات خوبی بیفتد و شناسنامه اقتصادی ما کاملتر شود.

وی به یکی از چالش‌های پیس روی کشور در بحث املاک پرداخت و اشاره کرد: ما یک چالشی که امروز در پایگاه داریم بحث سازمان ثبت اسناد و املاک است که ما نتوانسته‌ایم در کشور داده‌های سطحی را از دستگاه‌ها بگیریم، سازمان ثبت اسناد و املاک کشور آن طوری که باید با کدملی متصل شوند فعلا نیست و سند تک برگی ندارد، جلساتی داشته‌ایم و رایزنی‌هایی کرده‌ایم از آنجایی که تعداد اسناد زیاد است ما وارد پایگاه نکرده‌ایم، چرا که این احتمال وجود داشت که داده‌های ما را به بریزند.

وی در پایان این گفت‌وگو درباره فاصله دهک‌های جامعه از همدیگر و خط فقر گفت: به عنوان یک کارشناس می‌گویم وقتی خط فقری را مشخص می‌کنند برخی از افراد زیر خط فقر قرار دارند اما این افراد به صورت مساوی نیست فاصله‌ها زیاد است و برخی هم فاصله کمتری دارند، این فاصله‌ها دقیقاً مشخص است اما این افراد راشناسایی کرده‌ایم و به دستگاه متولی داده‌ایم حالا آن دستگاه براساس حفره برای خط فقر باید منابع تزریق کند تا به آن فاصله برسد./ مهر