برای هر کدام از لامپ‌هایی که در بازار به فروش می‌رسند مزایا و معایبی گزارش شده است. یکی از بحث‌های مهم درباره این محصولات سازگاری آنها با سلامت انسان و محیط زیست است. کدام لامپ‌ها برای سلامتی ما ضرر ندارند و قرار گرفتن در معرض آنها آسیبی به همراه ندارد؟
در یک پاسخ کوتاه می‌توان گفت که لامپ‌های ال ای دی جزو کم‌خطر‌ترین و سالم‌ترین لامپ‌ها هستند. لامپ‌های ال ای دی را می‌تونید به صورت حضوری (از مغازه‌های الکتریکی نزدیک) یا آنلاین (مثلاً سایت miarze.com) تهیه کنید. در ادامه این مطلب به دلایل این ادعا می‌پردازیم و مضرات لامپ‌های دیگر را هم بررسی می‌کنیم.
مضرات سایر لامپ‌ها
فناوری ساخت و تکنولوژی لامپ‌های موجود در بازار با هم متفاوت است. به همین دلیل هر کدام از آنها مزایا و معایب خاص خود را دارند. در ادامه به مضرات لامپ‌های موجود می‌پردازیم.
لامپ رشته‌ای
لامپ رشته‌ای همان لامپ حبابی قدیمی است که در گذشته کاربرد زیادی داشت. امروزه از این نوع لامپ کمتر استفاده می‌شود. دلیل این امر مصرف برق بالای این نوع لامپ است. یک لامپ رشته‌ای 90 درصد انرژی را به گرما و تنها 10 درصد آن را به نور تبدیل می‌کند. همین گرم شدن بیش از اندازه لامپ مضراتی را به همراه دارد. لامپ رشته‌ای بدنه نازکی دارد و با داغ شدن احتمال شکستن و پرتاب شدن تکه‌های آن وجود دارد. همچنین به دلیل حرارت زیاد، احتمال آتش گرفتن در این نوع لامپ بالاست.
لامپ رنگی
از لامپ رنگی برای روح بخشیدن و تزیین بخش‌های مختلف ساختمان مثل اتاق یا حیاط استفاده می‌شود. لامپ‌های رنگی محیط را زیباتر می‌کنند و می‌توانند روح یک محیط را آرام و خنثی یا هیجان‌انگیز کنند.
اما این نوع لامپ هم مضراتی دارد. برخی از این لامپ‌های رنگی دارای اشعه ماوراء بنفش هستند. این اشعه جزو پرتوهای خطرناک است که قرار گرفتن طولانی مدت در معرض آن باعث آسیب دیدن پوست و چشم می‌شود.
لامپ هالوژن
تا چند سال قبل لامپ‌های هالوژن جزو لامپ‌های محبوب در بازار بودند. به دلیل اینکه نسبت به لامپ‌های رشته‌ای سنتی، مصرف برق کمتر و طول عمر بیشتری داشتند. اما این لامپ‌ها مضراتی هم داشتند که باعث شد کنار گذاشته شوند.
لامپ‌های هالوژن اشعه خطرناک ماوراء بنفش ساطع می‌کنند و قرار گرفتن در برابر آنها در طولانی مدت باعث سوختگی پوست می‌شود. ویژگی منفی دیگر آنها تولید حرارت زیاد است و اگر در کنار پارچه یا مواد قابل اشتعال قرار بگیرند احتمال بروز آتش‌سوزی به وسیله این نوع لامپ وجود دارد.
لامپ کم‌مصرف
لامپ کم‌مصرف یا فلورسنت فشرده به دلیل مصرف برق پایین بیشتر استفاده می‌شود. اما این نوع لامپ هم بدون ضرر نیست. لامپ کم‌مصرف حدود 3 الی 5 میلی گرم جیوه در خود دارد که در صورت آسیب دیدن یا شکستن آن، بخار جیوه به بیرون نشت پیدا می‌کند. جیوه جزو فلزات خطرناک است که بخار آن باعث اختلالات هورمونی شده و بر سلامتی کلیه و کبد اثر منفی می‌گذارد.
به همین سبب توصیه می‌شود که پس از شکستن لامپ فلورسنت فشرده بلافاصله محیط را ترک کنید و در زمان جمع‌آوری تکه‌های آن نیز دستکش دست کنید.
معیارهای سنجش مضرات لامپ ال دی دی
همان طور که در ابتدا گفتیم لامپ ال ای دی نسبت به دیگر لامپ‌ها مضرات کمتری دارد. این نتیجه‌گیری را بر اساس سنجش معیارهایی می‌توان به دست آورد.
تکنولوژی ساخت و کیفیت
در ساخت هر نسل از لامپ‌ها یک تکنولوژی به کار گرفته می‌شود که در نوع خود بهترین است. به مرور زمان و با پیشرفت تکنولوژی قطعات به کار رفته در ساخت لامپ به‌روزتر می‌شود. در طراحی و ساخت لامپ‌های ال ای دی نیز از تکنولوژی روز دنیا استفاده شده و هر روز در حال تغییر و بهبود است. در حال حاضر لامپ‌های ال ای دی بر اساس آخرین فناوری ساخته شده‌اند و با کمترین میزان برق بهترین نور را تولید می‌کنند.
اجزای سازنده لامپ ال ای دی
در سالهای نه چندان دور استفاده از لامپ‌های تنگستن با مصرف برق بالا رایج بود. تا اینکه برای حل مشکلاتی مثل تولید گرمای زیاد و افزایش مصرف انرژی لامپ کم‌مصرف ساخته شد. این نوع لامپ روشنایی بهتری نسبت به لامپ رشته‌ای داشت. اما در ساختار آن از جیوه استفاده می‌شد و مضراتی برای انسان و محیط زیست داشت.
تا اینکه سازندگان صنعت روشنایی به فکر افتادند و لامپی را تولید کردند که به نام منبع نوری سبز در جهان شناخته شد. این محصول چیزی نبود جز لامپ محبوب ال ای دی. این نوع لامپ از یک بورد و مجموعه دیودهای نورافشان ساخته شده که با قرار گرفتن در کنار هم نور باکیفیتی را تولید و منتشر می‌کنند.
اشعه لامپ ال ای دی
نور ساطع شده از لامپ به منبع تولیدکننده نور در آن مربوط می‌شود. در ساخت برخی لامپ‌ها از فلز جیوه استفاده شده و اشعه‌های مضری مثل ماوراء بنفش از خود ساطع می‌کنند. این پرتوها در درازمدت باعث بیماری پوستی و سرطان می‌شوند.
لامپ‌های ال ای دی با سلامتی انسان و محیط زیست سازگارند. در ساخت آنها از مجموعه دیودهای نورافشان استفاده شده و مواد سمی مثل جیوه ندارند. به همین دلیل پرتوهای منتشر شده از آن ضرری برای انسان و محیط زیست ندارد.
آسیب و شکستگی لامپ
احتمال شکستگی لامپ‌های شیشه‌ای بالاست. به ویژه لامپ‌های رشته‌ای که گرمای زیادی تولید می‌کنند و داغ می‌شوند. با شکستن آنها مواد سمی مثل جیوه در محیط منتشر می‌شود. اما لامپ ال ای دی هیچ کدام از این مشکلات را ندارد. در ساخت آن از مواد سمی و خطرناک استفاده نشده و بدنه آن از جنسی مقاوم شبیه به پلاستیک ساخته می‌شود. به همین دلیل کمتر پیش می‌آید که یک لامپ ال ای دی بشکند و مشکلی مثل آتش‌سوزی یا آسیب جسمی به وجود بیاورد.
آیا لامپ ال ای دی کاملاً بی ضرر است؟
هدف ما از این مطلب بی عیب و نقص نشان دادن لامپ ال ای دی نیست. اگر بخواهیم واقع‌بینانه بررسی کنیم لامپ‌های ال ای دی هم مانند سایر لامپ‌ها معایب خاص خود را دارند. اما در یک مقایسه کلی این ضررها کمتر و قابل کنترل است و به همین دلیل خرید آنها توصیه می‌شود. اما لامپ‌های ال ای دی چه مضراتی دارند؟
لامپ‌های دارای نور آبی هستند. این نور با چشم قابل مشاهده نیست، اما اثرات منفی بر سلامت انسان دارد. عبور نور آبی از میان قرنیه و عدسی چشم باعث مشکلاتی از جمله خشکی چشم، آب مروارید و پیری چشم می‌شود. همچنین ساطع شدن این نور در شب ترشح هورمون ملاتونین که در تنظیم خواب نقش دارد را به تأخیر می‌اندازد. در نتیجه الگوی خواب افراد دچار اختلال شده و نمی‌تواند خواب باکیفیتی را تجربه کند.
برای کاهش عوارض نور آبی در لامپ ال ای دی توصیه می‌شود از رنگ‌های گرم بین 2700 کلوین تا 3000 کلوین استفاده کنید، چرا که در این درجات مقدار نور آبی کمتر است و تأثیرات منفی لامپ ال ای دی بر سلامت انسان کاهش پیدا می‌کند.
سخن پایانی
در زندگی امروزه ما ناچار به استفاده از نورهای مصنوعی هستیم و جهت تأمین روشنایی محیط از لامپ‌های مختلفی استفاده می‌کنیم. شناخت و اطلاع از مزایا و مضرات هر لامپ به ما کمک می‌کند تا محیط سالم‌تری را برای خانواده و اطرافیان خود بسازیم.
اگر بخواهیم از میان لامپ‌های موجود در صنعت روشنایی بی‌خطرترین آنها را معرفی کنیم بدون شک باید سراغ لامپ ال ای دی برویم. در میان لامپ‌های موجود ال ای دی‌ها بازدهی بهتر و ضرر کمتری دارند.