جمهوریت–اما چه روندهایی قابل تغییر و اصلاحند و چه مواضعی در مقابل آن سخت‌‌‌جانی می‌‌‌کنند؟ نخستین موضوعی که در بحث سیاست خارجی در ذهن آحاد ایرانیان تداعی می‌شود مساله «تحریم» است: این تحریم است که مشارکت ما در تولید و تجارت جهانی را محدود کرده و به تبع آن مشکلات اقتصادی در داخل را رقم زده است. پس کارگزار سیاست خارجی دولت چهاردهم باید بتواند سایه شوم تحریم را از اقتصادمان دور کند. رفع تحریم‌ها موضوعی بود که هر دو طرف رقیب در انتخابات بر ضرورت آن تاکید داشتند اگرچه در شیوه مواجهه با آن اختلاف داشتند. اما تحریم یکی از «ابزار»های سیاست خارجی است که توسط بازیگران دارای قدرت و نفوذ در سازوکارهای همکاری بین‌المللی برای رسیدن به اهدافی مشخص اعمال می‌شود. تحریم ابزاری بوده است که کمابیش از اوایل قرن گذشته به عنوان جایگزینی برای جنگ به هدف «تغییر رفتار» بازیگرانی که درصدد تغییر وضع موجود هستند، به کار گرفته شده است.
از این منظر تحریم معلول سیاست خارجی است و رفع آن نیز کمابیش نیازمند تعدیل و تغییر رفتار سیاست خارجی. خبر بد اینکه هزینه حل مسائلی که عامل تحریم بوده‌‌‌اند برای دولت چهاردهم با گذشت زمان به شکلی تصاعدی افزایش و فواید آن کاهش خواهد یافت. از یک‌سو انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا آبان‌‌‌ماه برگزار خواهد شد و به احتمال بسیار با حضور مجدد ترامپ در کاخ سفید فرصت دستیابی به توافقی حداقلی با دموکرات‌‌‌های بلاتکلیف در سیاست خارجی از دست خواهد رفت و از دیگر سو با فاصله گرفتن بیشتر قدرت‌های اروپایی و نزدیک شدن آنها به مواضع جمهوری‌خواهان در قبال پرونده هسته‌‌‌ای، روند «امنیتی‌‌‌سازی» ایران با فعال‌‌‌سازی مکانیزم ماشه(حداکثر تا مهر ۱۴۰۴) به زودی کلید خواهد خورد و این به معنای افزایش فشار تحریم‌ها خواهد بود.
جریان‌‌‌های سیاسی در دولت‌های غربی که ریشه‌های فکری آنان از آبشخور لیبرالیسم سرچشمه می‌گیرند از جمله دموکرات‌‌‌ها در آمریکا همواره از یکپارچه‌‌‌سازی تصویر دولت‌ها پرهیز کرده و بر تنوع درونی آنها تاکید داشته‌‌‌اند؛ اما در مقابل، جریان‌‌‌های سیاسی عمدتا راست‌‌‌کیش و مشخصا جمهوری‌خواهان آمریکا که نگاهی مبتنی بر رویکرد رئالیسم در عرصه بین‌المللی دارند همواره تمایل به یکپارچه دیدن هویت و نقش دولت‌ها داشته و ترجیح می‌دهند کلیت کارگزاران جمهوری اسلامی را یکسان تصویر کنند. مدیریت دشمنی با آمریکا ضرورت اجتناب‌ناپذیر جمهوری اسلامی در سیاست خارجی است که حل بسیاری از مسائل داخلی به آن گره خورده است؛ نه اینکه با مدیریت دشمنی مسائل حل شوند، بلکه بدون مدیریت دشمنی حل نخواهند شد.
مدیریت دشمنی با آمریکا شرط لازم است اگرچه کافی نیست. بدون مدیریت دشمنی، امکانی برای خنثی کردن روند «امنیتی‌‌‌سازی» از پرونده هسته‌‌‌ای ایران در اختیار نخواهد بود، امکانی برای کاهش و رفع تحریم‌ها در دسترس نبوده و گشایشی نیز در روابط اقتصادی و تجاری با جهان رخ نخواهد داد. از آنجا که هویت و نقش بین‌المللی جمهوری اسلامی به دشمنی با آمریکا گره خورده است نمی‌توان توقع داشت که کارگزار جمهوری اسلامی امکان و اراده‌‌‌ای برای رفع کامل آن بیابد، اما از آنجا که تحقق متعین مولفه‌های دشمنی به شکل فزاینده‌‌‌ای می‌تواند بقا را به مخاطره اندازد، لازم است که این دشمنی به رغم «وجود»، مدیریت شود و این مدیریت از مسیر «تفسیر متفاوت» ممکن است. اما مدیریت دشمنی در سیاست خارجی جمهوری اسلامی به همان اندازه که ضروری است دشوار نیز هست. سیاست خارجی ایران نیازمند تغییری بازاندیشانه، اما در محدوده امر ممکن است که از مدخل مدیریت دشمنی می‌‌‌گذرد، اما بدون عبور از مسیر اتخاذ رویکرد «موازنه مثبت» به جای «نگاه به شرق» و «پیوند زدن سیاست خارجی به اقتصاد داخلی» به اهداف خود دست نخواهد یافت.
بیشتر بخوانید:
- مسعود پزشکیان ؛ نهمین رییس‌جمهور ایران شد
- فرزند شهید همت: جلیلی و یارانش هم بازی را باختند هم اخلاق را
- محمد مهاجری: هروقت اکثریت رأی می دهند ما را لوله می کنند
- مسعود پزشکیان رئیس جمهوری دولت چهاردهم کیست؟
- پزشکیان: به همه دست دوستی خواهیم داد
- رئیس مجلس پاکستان به منتخب ملت ایران تبریک گفت
- تبریک عمار حکیم به مقام معظم رهبری، پزشکیان و ملت ایران
- نشست خبری رئیس‌جمهور منتخب امروز برگزار می‌شود
- بشار اسد با تبریک به پزشکیان: مقاومت همچنان رویکرد مشترک خواهد بود
- تبریک پوتین به پزشکیان
- پیام تبریک رئیس‌جمهور عراق به پزشکیان
- دبیرکل شانگهای به پزشکیان تبریک گفت
- تغییر مکان نشست خبری رئیس‌جمهور منتخب
- امیر کویت انتخاب پزشکیان به عنوان رئیس‌جمهور ایران را تبریک گفت
- تبریک رئیس‌جمهور چین به پزشکیان
- نشست خبری پزشکیان لغو شد
- پیام تبریک پادشاه عمان به پزشکیان
- کره جنوبی: مشتاق تقویت روابط دوستانه با تهران هستیم
- آرزوی موفقیت حامد کرزای برای رئیس‌جمهور منتخب ایران
- پیام تبریک پادشاه بحرین و ابراز تمایل برای همکاری با ایران
- آرزوی موفقیت اردوغان برای پزشکیان
- واکنش معاون امنیتی وزارت کشور به فراخوان ها برای برگزاری جشن پیروزی پزشکیان
- دیدار رئیس جمهور منتخب با رهبر انقلاب
- خوبی انتخابات در این بود که نه یک روحانی رئیس جمهور شد، نه یک نظامی
- نخستین واکنش آمریکا به نتایج انتخابات ریاست جمهوری ایران
- آماده تعامل با دولت جدید ایران هستیم
- سه‌قطبی جدید در نقشه سیاسی ایران
- سیدحسن نصرالله به پزشکیان تبریک گفت
- پیروز این انتخابات ملت بزرگ ایران است
- تبریک نهایی را به زمان تحقق وعده‌ها موکول می‌کنم
- جلیلی: وظیفه داریم به قوای سه‌گانه کمک کنیم
- جلیلی به دیدار پزشکیان رفت
- پزشکیان: اگر «رهبری» نبود، تصور نمی کنیم از این صندوق ها «اسم من» در می آمد
- اختلال در فیلترشکن‌ها ترافیک اینستاگرام را ۴۰ درصد کاهش داد
- گاردین: اصلاح طلب ها در ایران جان دوباره گرفتند
- زمان برگزاری جلسات رای اعتماد به وزرای دولت چهاردهم
- نیوزویک: با مسعود پزشکیان احتمال برخی تغییرات مهم در سیاست خارجی ایران وجود دارد
- پاسخ ایران به ادعاهای اتحادیه عرب در نامه به شورای امنیت
- گاردین: پزشکیان برای تغییر در سیاست خارجی با میدان مین روبرو است
- چشم‌انداز سیاست خارجی پزشکیان از نگاه رسانه های غربی
نظر شما