شفقنارسانه- یک کارشناس سواد رسانه ای می گوید: صداوسیما امسال فضای کافی و یکسان برای ارائه برنامه همه نامزدها و گفتمان مستقیم آن ها با مخاطب فراهم کرد که خود در جلوگیری از انتشار اخبار جعلی موثر بود. خیلی از مواردی که در قالب شایعه مطرح می شود امکان این را دارد که در قالب سوالاتی به صورت مستقیم در همین برنامه ها از نامزدها پرسیده شود که باید پاسخ های دقیق و مشخصی ارائه دهند تا این شفاف سازی مانع اخبار جعلی بعدی شود.

لیلا وصالی، کارشناس سواد رسانه ای با اشاره به انتشار اخبار جعلی در روزهای منتهی به انتخابات، به شفقنارسانه می گوید: قاعدتاً با وقوع هر امر مهمی در کشور امکان ایجاد اخبار جعلی و شایعات بخصوص در شبکه های اجتماعی بالا می رود. این مسئله زمانی شدت می گیرد که دارای دو جبهه متفاوت باشند.

با این حال اخبار جعلی درباره کاندیداها بیشتر بر چه کسانی تاثیر می گذارد؟ او پاسخ می دهد: اخبار جعلی معمولا در کسانی بیشتر اثرگذاری می کند که اولاً تمایل به پذیرش آن موضوع را دارند و با عقاید افراد همسو هستند دوم؛ افرادی که نسبت به کاندیداها شناخت و آگاهی دقیقی ندارند و همچنان دنبال اطلاعات و آگاهی نسب به آن ها هستند.

او ادامه می دهد: علاوه بر آن اخبار جعلی زمانی اثرگذاری بیشتری دارد که ما از منابع معتبر اطلاعات و منابع کافی و مورد نیازمان را بدست نیاورده باشیم. بنابراین اگر ما با موضوعاتی مواجه شدیم که ما را به شک انداخت و نتوانستیم به پاسخ درستی برسیم باید حتماً به منابع آگاه تر از جمله؛ رهبران فکری، اساتید دانشگاه، کارشناسان، صفحه رسمی کاندیداها و… که می توانند به ما در صحت اطلاعات کمک کنند، مراجعه کنیم.

با این حال چگونه می توان با اخبار جعلی منتشر شده در ایام انتخابات مقابله کرد؟ وصالی می گوید: در رابطه با مبارزه با اخبار جعلی سواد رسانه ای بسیار اثرگذار است. وقتی منابع معتبر را به درستی بشناسیم، بدانیم هنگام مواجهه با پیام به چه عناصری باید توجه کرد، چگونه از نشانه شناسی و مهندسی معکوس پیام استفاده کرد و… می توان اخبار جعلی را به راحتی تشخص داد.

این کارشناس سواد رسانه ای توضیح می دهد: گاهی در ایام انتخابات می بینیم، موضوعی را به کاندیدای خاصی نسبت می دهند که ارتباطی با سمت قبلی او ندارد، به عبارتی دو موضوع بی ربط را در کنار هم قرار می دهند و یا گاهی نوع استلال صرفاً از نوع تمسخر و خنده است و بر اشتباهات لفظی نامزد خاصی تکیه می کنند تا آن را ملاکی بر ناکارآمدی او قلمداد کنند. باید مراقب چنین مواردی باشیم چراکه این ملاک ها نامعتبر است و باید بر جزئیات برنامه های افراد از منابع معتبر تکیه کرد.

او تاکید می کند: یکی از موارد کمک کننده، امکان ارائه برنامه از طریق صداوسیماست که کاندیدای مورد نظر به صورت زنده، شفاف و مستقیم به ارائه برنامه هایش می پردازد و طرفداران دو جناح هم شاهد نقطه نظرات هردو نامزد مورد نظر هستند.

وصالی تاکید می کند: از طرف دیگر باید برنامه های کاندیداها را در کنار افرادی که قرار است به کار بگیرند، درنظر بگیریم، چون اینگونه می توان به جمع بندی بهتری رسید. علاوه بر آن پرهیز از کلی گویی، داشتن برنامه کاربردی مشخص، پیشینه اجرایی و کارنامه آن ها به ما کمک می کند تا انتخاب بهتری داشته باشیم.  با این حال به طور کلی اخبار جعلی مورد تاکید آن ها می تواند کاملا حاشیه ای هم باشند و بر تخریب وجهه فرد مورد نظر خیلی اثرگذار نباشد.

چه نقشی برای رسانه‌های رسمی و رسانه‌های اجتماعی در پیشگیری از انتشار اخبار جعلی وجود دارد؟ وصالی پاسخ می دهد: صداوسیما امسال فضای کافی و یکسان برای ارائه برنامه همه نامزدها و گفتمان مستقیم آن ها با مخاطب فراهم کرد که خود در جلوگیری از انتشار اخبار جعلی موثر بود. خیلی از مواردی که در قالب شایعه مطرح می شود امکان این را دارد که در قالب سوالاتی به صورت مستقیم در همین برنامه ها به خصوص مناظره ها از نامزدها پرسیده شود که باید پاسخ های دقیق و مشخصی ارائه دهند تا این شفاف سازی مانع اخبار جعلی بعدی شود.