کشتی افسانه‌ای سن‌خوزه با محموله‌ای ۲۰۰ تنی از طلا و جواهرات در سال ۱۷۰۸ میلادی توسط نیروی دریایی بریتانیا و در نزدیکی ساحل کارتاخنا در کلمبیا غرق شد. اما سوال اینجاست که دارایی حاصل از آن از کجا بود و چرا غرق شد؟
به گزارش یورونیوز، این کشتی افسانه‌ای با گنجی استثنایی که اکنون به محل مناقشه‌ای در میان کشور‌های کلمبیا، اسپانیا، آمریکا و حتی بومیان بولیوی برای تصاحب دارایی وصف نشدنی‌اش تبدیل شده است، در سال ۲۰۱۵ و در اعماق آب‌های سواحل کلمبیا کشف شد.
تخمین زده می‌شود که دارایی این کشتی شامل حداقل ۲۰۰ تن طلا، نقره، زمرد و جواهرات و سنگ‌های قیمتی به ۱۷ میلیارد دلار برسد، اما تنها وجود این دارایی‌ها نیست که این کشتی را ارزشمند می‌کند.
موسسه انسان شناسی و تاریخ کلمبیا از راه اندازی یک پروژه تحقیقاتی علمی و فرهنگی با تمرکز بر این کشتی بادبانی بزرگ یا به اصطلاح گالئون غرق شده «سن خوزه» فارغ از گنج محبوس در آن، در ماه مه ۲۰۲۴ خبر داد.
شایعاتی مبنی بر امکان بازیابی خود کشتی در سال جاری وجود دارد که منجر به افزایش اختلافات بر سر مالکیت آن می‌شود. گوستاوو پترو، رئیس‌جمهوری کلمبیا، بازیابی کشتی غرق شده را در اولویت قرار داده و با تاکید بر فوریت دولت خود، از وزیر خود خواسته است تا قبل از پایان دوره ریاست‌جمهوری خود در سال ۲۰۲۶، این روند را تسریع بخشد.
سن خوزه یک کشتی سه دکلی به طول ۴۵ متر بود که تحت فرماندهی نیروی دریایی اسپانیا قرار داشت و در حال حاضر یکی از ارزشمندترین کشتی‌های غرق شده تاریخی جهان است که تا به امروز شناسایی شده است.
ثروت کشتی «سن خوزه» از کجا غارت شده بود؟
برای درک چگونگی جمع آوری چنین ثروتی، باید به امپراتوری‌ها و خونریزی‌های قرن هجدهم نگاه کنیم.
زمانی که این کشتی به حرکت درآمد، قدرت‌های اروپایی برای کنترل تجارت جهانی و تسلط بر قاره آمریکا در حال رقابت بودند. از همین روی برای تأمین منابع مالی امپراتوری‌هایشان، مقدار زیادی منابع با ارزش را از آمریکا غارت و به اروپا آورده بودند.
رقابت شدید بر سر اقیانوس اطلس با جنگ جانشینی اسپانیا (۱۷۰۱-۱۷۱۴) شدت گرفت. در این درگیری‌ها، اسپانیای بوربون به همراه فرانسه در مقابل اسپانیای هابسبورگ، امپراتوری مقدس روم، بریتانیای کبیر، جمهوری هلند، پروس و پرتغال قرار گرفتند. این درگیری پیچیده و جهانی گاهی اوقات تحت عنوان «جنگ جهانی اول دوران مدرن» شناخته می‌شود، زیرا شامل مبارزاتی در سراسر جهان از جمله در دریا‌های آزاد بود.
چرا کشتی غرق شد؟
تاکنون بحث‌های پیش آمده همواره بر سر میزان دارایی و چگونگی استخراج این گنج زیرآبی بوده است، اما دعوای میان بریتانیا و کلمبیا بر سر چه بود که به غرق شدن این کشتی انجامید؟
دکتر آن کوتس، استادیار تاریخ دریانوردی در دانشگاه پورتسموث درباره این جنگ‌ها می‌گوید: «بریتانیا و دیگر متحدانش خواستار کنترل و مقابله با اسپانیا بر اروپا و بر تجارت جهانی بودند. این جنگ آمریکا، اقیانوس اطلس، اروپا، مدیترانه، آفریقا و هند شرقی و به عبارتی دیگر تقریبا تمام دنیا را در بر می‌گرفت.»
وی می‌افزاید: «[از همین‌روی]کشتی‌های حامل محموله‌های گنج، مورد حمله نیروی دریایی سلطنتی بریتانیا قرار می‌گرفتند. چرا که پول حاصل از آن برای تأمین مالی نیروی دریایی، جنگ و سایر نیاز‌ها بسیار مفید بود.»
در بهار سال ۱۷۰۸ میلادی، هنگامی که سن خوزه به عنوان ناوگانی پرچمدار با محموله‌ای پر از گنج از پاناما در حال حرکت بود با یک ناوگان دریایی بریتانیایی به فرماندهی چارلز ویجر مواجه شد که بی‌صبرانه منتظر رسیدن آن بود چرا که بی‌شک از ثروت موجود در آن آگاه بود. بریتانیایی‌ها با امید به تصاحب این کشتی به این ناوگان پر از غنیمت حمله کردند، اما نقشه آن‌ها با یک انفجار به گونه‌ای دیگر رقم خورد.
بر طبق نظر دکتر کوتس، حمله بریتانیایی‌ها در عرض یک ساعت به منفجر شدن کشتی منجر شد. «این انفجار نتیجه یک حادثه همچون آتش گرفتن مهمات یا برخورد گلوله‌های توپ به انبار مهمات بود.» نتیجه آن شد که «این کشتی نه به آرامی بلکه خیلی سریع به زیر آب رفت.»
به همراه کشتی، انبوه گنج‌های غارت‌شده آن نیز غرق شد. بار ارزشمند این کشتی برای حدود ۳۰۰ سال از دیدگان پنهان ماند تا اینکه پیشرفت‌های فناوری زیرآبی و اکتشاف کف دریا امکان مشاهده و حتی بازیابی لاشه کشتی را فراهم کرد.
در سال ۱۹۸۲، یک گروه نجات به نام شرکت «گلوکا موررا» ادعا کرد که لاشه کشتی سن خوزه را پیدا کرده است. این شرکت بعد‌ها توسط گروهی از سرمایه‌گذاران آمریکایی به نام «سی سرچ آرمادا» تصاحب شد.
در سال ۲۰۱۵، زمانی که دولت کلمبیا اعلام کرد که کشتی غرق شده را در مکان دیگری پیدا کرده است، ادعا‌ها برای مالکیت این کشتی را پیچیده‌تر کرد.
کشتی یا بار طلا و جواهرات آن، کدامیک ارزشمند‌تر است؟
با این حال اکتشاف خود سن خوزه اهمیت بسیار بیشتری نسبت به ارزش مالی آن دارد. مطالعه و بازیابی موفقیت‌آمیز آن میتواند به مورخان و باستان شناسان بینش عمیقی در مورد این دوره تاریخی و افراد آن دوره بدهد. دکتر آن کوتس غنای واقعی آن را در دانش تاریخی و مصنوعات فرهنگی حفظ شده و نهفته‌اش می‌داند.
پیشتر اکتشاف کشتی مری رز انگلستان که در سال ۱۵۴۵ میلادی غرق شده بود، بینش‌های علمی و تاریخی جدیدی را ارائه داد. مطالعه ژنتیکی و انجام آزمایش دی‌ان‌ای اسکلت‌های غرق شده نشان داد که خدمه کشتی در قرن شانزدهم به طرز شگفت‌آوری متنوع بودند و افرادی از سراسر اروپا و احتمالا حتی آفریقا در آن مشغول به‌کار بودند.
هرچند بعید است مطالعه کشتی غرق شده سن خوزه چنین بینش واضحی را ارائه دهد، چرا که در یک انفجار آتشین نابود شد، با این حال هنوز چیز‌های زیادی برای گفتن خواهد داشت.
