در حالی که سه عنصر اول توسط یک آهنگساز ماهر با یک کامپیوتر، DAW و چند پلاگین قابل دستیابی هستند، اما عنصر چهارم یعنی ضبط و پردازش وکال، برای بسیاری از آهنگسازان یک چالش بزرگ محسوب می‌شود. وجوه فنی ضبط و پردازش وکال برای این آهنگسازان معمایی ترسناک است و همین امر نیز باعث می‌شود که از افزودن آن به موسیقی خود خودداری کنند. اما حقیقت این است که ضبط صدای خواننده و پردازش آن، یکی از جذاب‌ترین کارهاییست که می‌توانید در استودیو انجام دهید. تنها مواردی که برای انجام این کار نیاز دارید نیز یک کارت صدا، یک میکروفون و یک خواننده است!

در این مقاله به نکاتی اشاره می‌کنیم که به شما در فرایند ضبط وکال، خصوصاً برای سبک پاپ کمک شایانی خواهند کرد.

۱. پیش از ضبط، خواننده را آماده کنید

وکال به‌عنوان بخشی بنیادین از موسیقی پاپ، باید خالی از هرگونه اشکال و ایراد باشد. این امر بدین معناست که خواننده در زمان ضبط وکال باید از لحاظ جسمی و ذهنی در بهترین حالت خود باشد. حتماً به خواننده توصیه کنید که شب قبل از ضبط وکال، به اندازه کافی بخوابد و کاملاً هوشیار در استودیو حاضر شود. همچنین زمانی که وکالیست در استودیو حضور دارد، تمام تلاش خود را در راحتی و آرامش وی به کار بگیرید. پیشنهاد می‌کنیم پیش از شروع ضبط، از خواننده با نوشیدنی‌های گرم مانند دمنوش‌های گیاهی یا چای سبز همراه با لیمو و عسل پذیرایی کنید. شاید انجام این کار کمی عجیب باشد؛ اما شک نکنید که در اغلب موارد، اثری مثبت بر نتیجه کار دارد.

نکته مهم دیگر، آماده‌سازی خواننده برای ضبط چندباره هر بخش از وکال است. به دلایل مختلف ممکن است مجبور شوید یک لاین وکال را چندین بار ضبط کنید؛ مثلاً اجرای ضعیف خواننده، قصد آهنگساز برای قرار‌دهی چند لاین وکال بر روی یکدیگر، مشکلات فنی و تغییر بخشی از ترانه. بنابراین خواننده باید آمادگی همکاری با شما در این شرایط را داشته باشد. همچنین، برای اینکه در این مسیر با کمبود وقت مواجه نشوید، از وکالیست بخواهید که یک روز کامل را به پروژه شما اختصاص دهد.

در آخر، خواننده برای مانیتورینگ صدای در حال ضبط خود به یک هدفون استودیویی پشت بسته مناسب نیاز دارد؛ پس در صورتی که چنین وسیله‌ای در اختیار ندارید، حتماً اقدام به خرید هدفون مناسب و باکیفیت کنید و آن را در اختیار خواننده بگذارید. اگر در انتخاب هدفون برای ضبط و تولید موسیقی به مشاوره تخصصی نیاز دارید، پیشنهاد می‌کنیم با کارشناسان خبره فروشگاه گیتار ایران تماس بگیرید.

۲. یک میکروفون مناسب انتخاب کنید

انتخاب یک میکروفون مناسب طبیعتاً یکی از مهم‌ترین نکات برای ضبط وکال مطلوب است.

برخی از خوانندگان باتجربه، میکروفون ایده‌آل برای سبک خوانندگی و صدای خود را به شما معرفی خواهند کرد. اما در اکثر اوقات، خود شما باید با توجه به سبک پروژه، نقش وکال در آن و جنس صدای خواننده، یک میکروفون مناسب انتخاب کنید.

برای سبک پاپ که معمولاً نیازمند وکال روشن، غالب و غنی است، میکروفون‌های کاندنسر (خازنی) با دیافراگم بزرگ، مانند میکروفون‌های مشهور و باکیفیت نویمن U87 و رود NT1-A بهترین گزینه به شمار می‌روند. 

اما اگر ترک در حال ساخت شما به وکالی غالب‌تر و گرم‌تر با میدرنجی حجیم‌تر نیازمند است، میکروفون‌های داینامیک می‌توانند با ماهیت صوتی گرم و غنی خود، گزینه‌های بی‌نظیری برای کاربرد شما باشند. از بهترین مدل‌های این دسته می‌توان به دو میکروفون بسیار مشهور شور SM57 و SM7B اشاره کرد.

از آنجایی که قصد ضبط وکال برای موسیقی پاپ را دارید، لاین‌های ضبط‌شده وکال شما احتمالاً قرار است مشمول افکت‌هایی متعدد شوند و به همین دلیل نیز باید آنها را عاری از هرگونه نویز ضبط کنید. برای این منظور، میکروفون مورد نظر شما بهتر است از الگوی قطبی کاردیوید (cardioid) یا حتی هایپرکاردیوید (hypercardioid) برخوردار باشد تا تنها صدای موجود در روبروی کپسول خود را دریافت کند و صدای محیط وارد آن نشود.

۳. میکروفون را در مکانی مناسب قرار دهید

پس از انتخاب و خرید میکروفون مناسب، باید به قراردهی صحیح آن بر روی استند و فاصله آن با دهان خواننده دقت کنید. این عوامل بسیار متغیر هستند و ممکن است بسته به نوع میکروفون و مؤلفه‌های دیگر تغییر کنند. اما اگر قرار است از یک میکروفون کاندنسر با دیافراگم بزرگ برای ضبط وکال استفاده کنید، پیشنهاد می‌کنیم میکروفون را دقیقاً هم‌سطح و هم‌محور با دهان خواننده و با فاصله‌ای شش اینچی از او نصب کنید. ترجیحاً یک پاپ شیلد نیز دقیقاً در میان این فاصله شش اینچی قرار دهید.

کاهش فاصله میکروفون با دهان خواننده باعث ایجاد افزایش اثر مجاورت می‌شود که اگر نیاز به کمی تقویت در محدوده فرکانسی بیس داشته باشید، می‌تواند برای شما مفید واقع شود. البته این پدیده می‌تواند کاهش کیفیت ضبط را نیز به دنبال داشته باشد. با افزایش فاصله میکروفون با دهان نیز می‌توانید کمی هوا به وکال ببخشید و آن را کمی از مرکزیت موسیقی خارج کنید.

همچنین، به گِین استیجینگ میکروفون نیز دقت کنید. بهتر است سیگنال میکروفون از پری‌امپ با حجم میانگین حدود 18dBFS- وارد نرم‌افزار آهنگسازی (DAW) شود و اوج آن نیز در بلندترین بخش‌های وکال از 6dBFS- عبور نکند. با رعایت این اعداد، هِدرومی مناسب برای میکس لاین‌های وکال شما باقی خواهد ماند.

۴. یک اتاقک ضبط بسازید

همانطور که کمی قبل گفته شد، وکال موسیقی پاپ باید با کمترین نویز و انعکاس محیط ضبط شود تا نقطه شروعی مناسب برای استفاده از افکت‌های ریورب، کمپرسور، اکولایزر و سایر پردازنده‌های صوتی فراهم شود. می‌توان گفت دستیابی به این امر، تنها با استفاده از یک اتاقک ضبط ممکن است. اگر یک اتاقک ضبط آماده ندارید، باید دست به کار شوید و یکی بسازید!

اما نگران نباشید، انجام این کار بسیار آسان‌تر از آنچه تصور می‌کنید خواهد بود. تنها لازم است تا چند لحاف، پتو یا تشک را بر دیوارهای گوشه‌ای از اتاق که قرار است میکروفون را قرار دهید آویزان کنید تا یک فضای عاری از انعکاس آکوستیک در اطراف میکروفون و خواننده تشکیل شود. همین کار ساده برای ساخت یک فضای آکوستیک برای ضبط وکال کافیست. اما بخش سخت ماجرا، پیدا کردن وسیله‌هایی برای آویزان کردن لحاف‌ها به آن است! برای این کار نیز می‌توانید از درها، نردبان‌ها، پایه‌های میکروفون اضافی یا هر جسم بلند و سنگینی که در اختیار دارید، استفاده کنید.

شاید با خود بگویید که می‌توانم به آسانی یک رفلکشن فیلتر خریداری کنم و آن را در پشت میکروفون خود نصب کنم. اما این ابزار تنها زمانی عملکردی مناسب در حذف نویز محیط از خود نشان می‌دهد که همراه با لوازم آکوستیک دیگر و در یک اتاق با وضعیت آکوستیک نسبتاً مناسب استفاده شود و به‌تنهایی چندان کارگشا نیست.