به گزارش خبرنگار اقتصاد آنلاین، حسین عبده تبریزی نماینده پزشکیان در نشست فردای اقتصاد درباره عوامل موثر بر تورم بیان کرد: هر عاملی می‌تواند روی تورم اثر بگذارد. یک خبر بد هم روی انتظارات تورمی اثر می‌گذارد.

وی افزود: به‌طور خلاصه عوامل متعددی بر تورم تاثیر دارد. عمده‌ترین دلیل آن کسری بودجه است. در سابقه اخیر ایران یا در سابقه جمهوری اسلامی عمدتا کسری بودجه عامل تورم بوده است.

عبده گفت: گاهی اثرات آن مستقیم است و گاهی غیر مستقیم بوده است. وقتی دولت یک کسری نانوشته مثل خرید گندم دارد و مثلا قیمت گندم یک واحد در نظر گرفته شده اما نرخ ۱.۲ اعلام می‌شود، دولت به اندازه این ۰.۲ کسری دارد و کسری‌اش را از بانک عاملی تامین می‌کند که آن بانک هم به بانک مرکزی فشار می‌آورد و پول می‌گیرد.

وی در واکنش به اظهارات نماینده پورمحمدی که گفته بود تورم را طی سه سال به پنج تا ۱۰ درصد می‌رساند، تاکید کرد: به نظر من طی یک تا سه سال، به تورم پنج تا ۱۰ درصد نمی‌رسیم. به لحاظ اینکه هیچ وقت تورم را نمی‌توان با سرعت پایین آورد زیرا برای دستیابی به این هدف مجبور هستید اقتصاد را تعطیل کنید.

این کارشناس اقتصادی افزود: رئیس کل بانک مرکزی به بانک‌ها می‌گوید هیچ وامی ندهید. با اجرای این سیاست، تورم تک رقمی هم می‌شود اما اقتصاد نباید با یک متغیر کار کند.

وی گفت: در چهار تا پنج سال اخیر متوسط نرخ تورم ما روی ۴۰ درصد بوده است. در دو سال اخیر شدت محدویت‌ها بالا بوده است ولی کم شدن تورم با پله‌های کوچک در حال رخ دادن است. در نیمه دوم سال بانک‌ها اصلا وام نمی‌دهند. اگر بخواهید اصلاح اقتصادی انجام دهید و قیمت حامل‌های انرژی را تغییر دهید، توامان ارز را هم تک نرخی کنید، این اقدامات تاثیر جدی روی اقتصاد کشور دارند. در تجربه اخیر که ارز ۴۲۰۰ تومانی را برداشتیم و به ۲۸۵۰۰ رساندیم، این مسئله مشهود بود.

عبده تاکید کرد: کسی با تک نرخی کردن ارز مخالف نیست ولی به اقتصاد نمی‌توان شوک داد. باید به تدریج برویم و عامل به عامل روی حامل‌های انرژی اصلاحات را انجام دهیم. امکان ندارد بتوانیم در ارتباط با تمام بحران‌های موجود ظرف سه تا چهار سال اصلاحات انجام دهیم.

وی با اشاره به اینکه اولویت اول کشور در شرایط فعلی تورم است، افزود: به همین دلیل است که فشار زیادی برای کنترلش آمد و نگران جنبه‌های امنیتی آن بودند. زیرا تورم به شکل لجام گسیخته در حال گسترش بود. بانک مرکزی کنترل ترازنامه بانک‌ها را اجرا کرد و برای کنترل تورم موفق بود. اما این مجموعه همه فشارش را آورده است و صرفا تورم را به میزان فعلی رسانده است.

نماینده پزشکیان گفت: در پنج سال آینده به شرط انجام اصلاحات، می‌توان نرخ تورم را به متوسط تاریخی خود رساند که حدود ۲۰ تا ۲۲ درصد بود. در دولت احمدی نژاد دلار را ارزان کردند و حتی تورم در یکسال زیر ۱۰ درصد هم آمد. در دولت روحانی با نرخ بهره بالا تورم کنترل شد. منظور از کنترل تورم، اعمال یک سیاست پایدار در این حوزه است. دولت فعلی هم می‌تواند با اقدامات مشابه تورم را به زیر ۱۰ درصد برساند ولی باید اقتصاد را تعطیل کند.

وی یادآور شد: رشد اقتصادی در ایران پایین است و مشکلش این است که نوسان دارد. این نشان دهنده عدم ثبات نرخ رشد است. افزایش نرخ رشد باید شروع شود و تداوم یابد. عاملی که به حل مسئله کمک می‌کند، سرمایه‌گذاری است.

نرخ رشد منفی در میزان تشکیل سرمایه

عبده توضیح داد: میزان سرمایه‌گذاری با توجه به نرخ استهلاکی که داریم، وحشتناک است و به اندازه میزانی که در کشور مستهلک می‌شود، نمی‌توانیم سرمایه‌گذاری کنیم. در چهار تا پنج سال اخیر، نرخ رشد منفی در میزان تشکیل سرمایه در داخل کشور داشتیم. در نفت و گاز بیش از ۱۵ سال است که سرمایه‌گذاری مناسب نداشتیم.

وی اضافه کرد: باید بخشی از منابع را از محل صرفه‌جویی تامین کنیم. برای همین نماینده‌ها درباره صرفه‌جویی صحبت می‌کنند تا منابع تامین شود. برای اینکه شرایط رشد اقتصادی را فراهم کنیم، به نظر می‌آید یک تعادلی بین سه محور لازم است.

این کارشناس اقتصادی گفت: باید اصلاحات اقتصادی انجام دهیم. اصلاحات اقتصادی را بدون بهتر شدن مسایل بین‌المللی نمی‌توان انجام داد. اصلاحات اقتصادی را در کنار مناسبات بهتر خارجی می‌توان انجام داد. محور سوم این است که مردم باید اعتماد کنند و از سیاست‌ها حمایت کنند. انتخاب دولتی که مردم به آن اعتماد کنند، در این شرایط خیلی مهم است.

وی افزود: اکنون از زمان جنگ هم اداره اقتصاد ایران دشوارتر شده است. بحران آب، صندوق‌های بازنشستگی، تحریم و غیره را در زمان جنگ نداشتیم.

عبده بیان کرد: غیر از اینکه مناسبات بین‌المللی باید هرچه زودتر بهبود یابد، درک مناسبات بین‌المللی، ترتیب اصلاحات و اعتماد مردم زمینه انجام تغییرات را فراهم می‌کند.

وی در بخش دیگری از سخنان خود توضیح داد: انقلاب وقتی جاری شد، عملا تحت تاثیر یک فضای چپ بود و سیاست‌های دهه ۶۰ متاثر از این داستان بود. تعطیلی ۱۰ ساله بورس معنی‌اش این است که دیدگاه دیگری در کشور حاکم بود.

بنیادها چگونه ایجاد شدند؟

این کارشناس اقتصادی ادامه داد: در این دوره تکنوکرات‌ها اخراج شدند و فضای متفاوتی آمد. شرکت‌های خصوصی برای یک دوره نسبتا طولانی، ملی شدند. حتی شرکت‌های کوچک مثل کالباس‌سازی تبدیل به بنیادهایی شدند که اکنون در داخل کشور داریم.

وی افزود: این سابقه متاسفانه به سرعت از بین نرفت و چیزی به نام خودی و غیر خودی به آن اضافه شد که تا مدت‌ها ادامه یافت. معیارهای انتخاب مدیر، معیارهای متفاوتی بود. در تمام طول انقلاب تا امروز برای هر کاری که دوستان در فضاهای عمومی واگذار کردند، آدم‌های بهتری داشتیم.

عبده گفت: فضا را آن‌قدر تنگ دیدند که اصلا کسی جلو نیامد یا اینکه در بعضی از سال‌هایی که افراد جلو آمدند؛ مثل دولت اصلاحات، نتیجه هم گرفتیم. آدم‌ها سیاست‌ها را تعیین می‌کنند و برنامه‌ها ادامه می‌یابد.

وی توضیح داد: مشارکت افراد توانمند باعث ایجاد رشد در اقتصاد شد. اگر می‌توانستیم نرخ ارشد اصلاحات را ادامه بدهیم امروز از ترکیه عقب نبودیم. به خاطر سختگیری به آدم‌ها در دولت بعد از اصلاحات، افراد دوباره بیرون ریخته شدند و نسل دوم تکنوکرات‌های ایرانی تحت عناوین مختلف تعدیل شدند.

نماینده پزشکیان بیان کرد: در شرایطی که این وضعیت را درباره نیروی انسانی دارید، بازار رقابت در خیلی از حوزه‌ها حاکم نیست و بخش قابل ملاحظه‌ای از شبه دولتی‌ها در همه عرصه‌ها و بازار وارد می‌شوند. هیچ بازاری نیست که دولت یا شبه دولتی نتواند به آن وارد شود.

وی افزود: دولت در وظیفه تولید کالای عمومی به آن شکل که باید عمل نمی‌کند. حتی بودجه‌اش اجازه نمی‌دهد که وظایفش را انجام دهد. می‌خواهد به بخشی از جامعه سوبسید دهد، آن را به گردن بخش خصوصی می‌اندازد. این مسئله موقعیت دولت را به عنوان داور بی‌طرف در بازار تجارت تضعیف می‌کند.

صدمه به امنیت سرمایه

عبده گفت: امنیت سرمایه یکی از حوزه‌هایی است که به شدت به کشور صدمه زده است. چرا این‌قدر گرایش به خروج از کشور وجود دارد؟ من کسی را می‌شناسم که به رغم مشکلات امنیتی، در افغانستان سرمایه‌گذاری کرده است. فضای کسب و کار ما طوری است که کشورهایی که ضعیف‌تر از ما هستند، می‌توانند عده‌ای را برای سرمایه‌گذاری جذب کنند.

وی اضافه کرد: یک گرایش عظیم به سمت کشور عمان که در یک دوره بلندی از ما عقب‌تر بوده است، ایجاد شده است. به چه علت این اتفاق می‌افتد؟ چرا تولیدکننده ما به سمت ارمنستان می‌رود؟ به هر تولیدکننده اگر فضا بدهید، ترجیح می‌دهد که در کشور خودش بماند، حتی اگر ۷۰ تا ۸۰ درصد درآمد کشور بیگانه را داشته باشد.

مخالفت با قیمت‌گذاری دستوری

نماینده پزشکیان در جمع‌بندی نظراتش تاکید کرد: با قیمت‌گذاری دستوری مخالفم. باید شرایط جذب سرمایه خارجی را فراهم کنیم و با آن موافقم. اصلاح نرخ رشد و تک نرخی کردن ارز، بسیار مهم است زیرا این سیاست تقسیم منابع را مشکل کرده است.

وی یادآور شد: اکنون تورم موضوع اصلی کشور است و تحریم موضوع دوم است. وضعیت اقتصاد کشور به شدت دشوار است. اصلاحات اقتصادی غیر قابل اجتناب شده است. تصمیمات را به موقع نگرفتیم و جلوی دیوار هستیم. روحیه‌ای که امروز شاهدش هستیم، اجباری است که علم اقتصاد برایمان به‌وجود آورده است.

عبده تاکید کرد: این اصلاحات بسیار دشوار است و تحریم‌ها باید رفع شود. اصلاحات نیازمند آن است که مردم به دولت اعتماد کنند. مناسبات دولت- ملت بسیار نامناسب است و به گونه‌ای است که به‌دلیل بی‌اعتمادی اقدامی نمی‌توان انجام داد.

وی اضافه کرد: شاید در برخی موارد دولت سیزدهم می‌خواست کارهایی بکند اما از عکس‌العمل مردم نگران بودند. عوض کردن شرایط بسیار دشوار است.

این کارشناس اقتصادی بیان کرد: نیاز داریم بهره‌وری را بالا ببریم. تکنولوژی باید گسترش بیابد. ما مهارت‌هایی در کشور نیاز داریم که به تکنولوژی نوین حاکم شوند. به سهم بیشتری از اقتصاد دیجیتال در کشور نیاز است. برای دستیابی به این هدف باید فضای فرهنگی کشور اصلاح شود.

وی گفت: معنی ندارد که در افغانستان دسترسی به پلتفرم‌های مختلف بهتر از ایران باشد. اصلا نمی‌فهمم یوتویوب را چرا بسته‌اند. نمی‌فهمم چه عقلی یوتویوب را بسته است. با خودکار هم می‌شود فحش نوشت آیا باید آن را ممنوع کرد. بعضی از چیزها را متوجه نیستم.

تاکید بر تعادل در مناسبات بین‌المللی

عبده بیان کرد: تعادل در مناسبات بین‌الملل مهم است. از چین نمی‌توانیم فارغ شویم. با این اقتصادی که چین دارد، باید روابط گسترده با این کشور داشته باشم اما اینکه فقط چین نفت ما را می‌خرد، استقلال تجاری و اقتصادی یک کشور را تحت تاثیر قرار داده است.

وی افزود: ما مجبور هستیم این تعادل را ایجاد کنیم که مستقل باشیم. کشوری که یک خریدار داشته باشد، مسئله دارد. بنابراین در تصمیمات اقتصادی نیاز به استقلال داریم. هرچه زودتر باید وضعیتی فراهم کنیم که این همه کریدور ایجاد نشود و از راه‌ها و مناسباتی که مربوط به ما بوده است، محروم نشویم.